1 Willem F. van Eekelen

Yüklə 4,6 Mb.

Pdf görüntüsü

səhifə	38/256
tarix	23.01.2018
ölçüsü	4,6 Mb.
	#22119

1 ... 34 35 36 37 38 39 40 41 ... 256

rən hücumlardan özünə gəlmək üçün edilən səylərdir.

Müdafiə suverenliyin,ərazinin,əhalinin və mühüm dövət infrastrukturlarının xa-

rici təhlükələrə və işğala qarşı qorunmasıdır. Başqa fəaliyyətlər üçün, həm təhlükə-

sizlik, həm də müdafiə sektoru terror təhlükələrinə qarşı durmağı və əməkdaşlıq

üçün maneə olan keçmiş sədləri dağıtmaq üçün birlikdə fəaliyyətlərini uzlaşdırma-

ğa razılaşmalıdırlar. Bunları həyata keçirmək üçün əsas, Avropa və Amerkada mü-

əyyən mənada eynidir: vəzifələri, terrora qarşı addimlar,əks-terror addımları və

nəticələrlə mübarizə kimi üç yerə böldülər. Terrora qarşı addımlar müdafiə xarak-

teri daşıyır və əhalinin zəif nöqtələrinin azaldılmasına yönəlmiş bütün tədbirləri

əhatə edir: insanlar, onların yemək və su təhcizatı;sosial strukturlar; nəqliyyat və

xəbərləşmə sistemləri; mühüm ölkə infrastrukturları. Əks-terror addımları bütün

aktiv,öncədən xəbərdarlıq edilməyən,hücum və cavab tədbirlərini əhatə edir və öl-

kə daxilində və xaricdə terrorçuların müəyyən edilməsini,yerlərinin müəyyənləşdi-

rilməsini və çəkindirmə, qarşısını alma,qadağan etmə və dağıdılmasını nəzərdə tu-

tur. Nəticələrlə mübarizəyə bütün səylər daxildir: hazırlıq və ya sonrakı addım-

lar,terror hallarının təsirinin məhdudlaşdırılması, vəziyyətin stabilləşdirilməsi və

nəzarətə götürülməsi; və vurulan zərərin aradan qaldırılması.

Strateji olaraq, ABŞ yeni təhlükə və təhdidlərə yeni Milli Təhlükəsizlik Strategi-

yası

ilə cavab verdi. Bu strategiya, düşmənın ABŞ-ın ərazisinə və ya xaricdəki

Amerkan qüvvələrinə qarşı nüvə,radioloji, kimyəvi və bioloji hücumu başlamazdan

öncədən hərbi zərbə və qizli qüvvələrdən istifadəyə çağırır.Ölkəni müdafiə etmək

tapşırığı görünür ki,dramatik olaraq dəyişmişdir

. Və qlobal miqyasda terrorçulara

qarşı müharibə qeyri-müəyyən zamanla ölçülən qlobal iş kimi görünür və strategi-

yada deyildiyi kimi,”uzun zaman ərzində çoxsaylı cəbhədə xüsusi gözəgörünmə-

yən düşmənə qarşı mübarizə aparılcaqdır

”. Beləliklə,yeni təhlükənin assimmetri-

yasının gətirdiyi nəticə, cavabverici mövqedən aktiv önləyici mövqeyə dəyişim,

“özünü-müdafiə hüququndan istifadə edib terrorçulara qarşı önləyici hərəkət et-

Amerika Birləşmiş Ştatlarının Milli Təhlükəsizlik Strategiyası,Vaşinqton 2002. Gizlilik

şifrəsi birgə olaraq Milli Təhlükəsizlik Prezident Direktivi17 və Daxili Təhlükəsizlik

Prezident Direktivi4 kimi bilinir. Bunun ardınca 5 əlavə Milli Strategiyalar gəlir (1) Ölkə

Təhlükəsizliyi; (2)Terrorla Mübarizə;(3) Kütləvi Qırğın Silahlarına qarşı Mübarizə; (4)

Mühüm İnfrastrukturun və Əsas aktivlərin Qorunması; və (5) Kiberməkanın Təhlükəsizliyi.

Ağ Evin ön sözü: “ Keçmişdə Amerikanı təhlükə altında qoymaq üçün düşmənlər böyük

ordular və böyük sənaye imkanlarına sahib olmalı idilər. İndi fərdlərin gizli şəbəkələri bir tankı

almaq üçün sərf edilən maliyyədən az xərclə bizim sahillərə böyük xaos və məhrumiyyətlər

gətirə bilər.Terrorçular açıq cəmiyyətlərə soxulmağa təşkil olunur və yeni texnologiyanın

gücünu bizə qarşı çevirir. Bu təhlükəni aradan qaldırmaq üçün bizim cəbbəxanamızda olan hər

bir alətdən -hərbi güc, daha yaxşi daxili təhlükəsizlik, hüquq mühavizə,kəşfiyyat və terror

maliyyəsinin qarşısını almaq üçün qətiyyətli səylərdən istifadə etməliyik”.

İbid.,p,5

mək....”, “bizim ən yaxşı müdafiəmiz ən yaxşı hücumumuzdur...” olmuşdur. “Təh-

lükə çox olduqca, ona qarşı hərəkət etməməyin riski də azalır- və hətta düşmənin

hücumunun harada və nə zaman baş verəcəyi qeyri-müəyyən qaldığı halda da, ön-

ləyici addım özümüzü müdafiə üçün ən inandırıcıdır

”.

Keçən əsrdə, beynəlxalq hüquq qəbul etmişdir ki, hər hansı ölkəyə qaçılmaz

hücum təhlükəsi olarsa, hücuma məruz qalmazdan öncə, o adi simmetrik qüvvələrə

qarşı özünü müdafiə etmək üçün qanuni addım ata bilər

. İndi isə assimmetrik

qruplar təhlükəsi altında, qaçılmaz hücum təhlükəsi konsepsiyası bugünkü düş-

mənlərin imkanlarına və məqsədlərinə uyğunlaşdırılmalıdır. Assimmetriyanı istis-

mar edən düşmənlərin hədsiz dağıdıcı hərəkətlərinə imkan verməmək və ya qarşısı-

nı almaq üçün, müdafiə olunan önləyici addımla hərəkət etməlidir

. Lakin önləyici

addım “başqa bütün vasitələr qalmadıqda və əsasən də, ciddi təhlükə meydana gəl-

dikdə” istifadə oluna bilər. Bundan əlavə,”gözləmənin riskləri əməliyyatın risklə-

rindən daha da mühüm olmalıdır

”.

Avropada,önləyici addım beynəlxalq hüququ açıq pozduğuna görə geniş şəkildə

tənqid olunur. Lakin onun lehinə güclü arqumentlər də vardır

. NATO önləyici

zərbəni istisna etmir

. Önləyici zərbə strateji doktrina kimi Rusiya

, Fransa

İbid.p.6 və 15.” Ənənvi çəkindirmə konsepsiyaları vəhşi dağıntılar və günahsız insanları

hədəf götürən məlum taktikalarla müşaiyət olunan düşmənə qarşı işləməyəcək; onun sözdə

əsgərləri ölümlə şəhidlik axtarır və onların ən güclü müdafiəsi vətəndaşsızlığıdır”.

Önləyici addım o fikirlə atılır ki,düşmən tərəfindən hücum tez və ya gec baş verəcək.

Bax: Slocombe, Walter B., “Force, Pre-emption and Legitimacy”, in Survival, Spring 2003,

p. 124.

Hücum etmək niyyətinin mümkün sübutu hər hansı şəhərdə nüvə və ya bioloji silahın

partladılması ola bilər. Potensial itkilərin sayını nəzərə alsaq bu cür halı gözləmək

qəbuledilməz olar.

İstiqamətlər o zamankı ABŞ Milli Təhlükəsizlik üzrə Prezidentin köməkçisi Kondeliza

Raysın Mənhəttən İnstitutunda 1 Oktyabr,2002- ci ildəki çıxışında verilmişdir. Bundan

əlavə, orada başqa kriteriya da vardır: (1) təhlükənin təcililiyi;(2) təhlükənin həqiqiliyi; (3)

vasitələrin ölçülüyü-qərar vermə üçün kəşfiyyatın əsas olması. Bu kriteriyaların heç biri

ölçülə bilən və ya həyata keçirilə biləndir.

Houben, Marc, Better Safe than Sorry. Applying the Precautionary Principle to Issues of

International Security, Center for European Policy Studies, CEPS Working Document No.

196, November 2003; at: http://www.ceps.be

2002 ci iln Noyabrında keçirilən Praqa sammitində Nato-nun qəbul etdiyi sənəddə

(MC472) ən azı açıq olmasa da önləyici zərbə müzakirə edilmişdir. Baxmayaraq ki,

İttifaqın yeni hərbi konsepsiyasında terrorçuluğa qarşı mübarizədə “önləyici” və “ilkin

özünü-müdafiə”-yə açıq surətdə isnad edilməsə də,(Fransa və Almaniyanın tələbi ilə)

aydındır ki, NATO təməl prinsip olaraq önləyici zərbəni istisna etmir. Bax: Tanner, Adam,

“NATO Says It Could Launch Preemptive Strikes”, Reuters, Berlin, 31 October 2002.

Yüklə 4,6 Mb.

Dostları ilə paylaş:

1 ... 34 35 36 37 38 39 40 41 ... 256