219
Mənim ürəyim şiddətlə döyünürdü. Hiss edirdim ki, rəngim
də qaçmışdır. Ağzımı açıb bir kəlmə danışa bilmirdim, elə bil
nitqim tutulmuşdu. Sadıq yan cibindən balaca bir kağız çıxarıb
mənə uzatdı:
–Bax, uşağın adı, qruppası, listin nömrəsi, hamısı burda
yazılıb. Amma, Zəki müəllim, sən məndən yaxşı bilərsən,
hamısı beş olmasa balı çatmaz, ha. Bir də ki, – o, yenidən
küçəyə əyildi, – şərtimiz belədir, biz səni dost bilib, ərk eləyib
uşağı tapşırırıq, sən də gərək bizi dost biləsən, ürəyimizi
qırmayasan, maşını qaytarmayasan.
–Peşkəşi qaytarmazlar ki, – deyə Teyyub bir daha fısıldadı.
Mən kağızı Sadığa uzatdım:
–Otuz il müəllimlik eləmişəm, Sadıq, – dedim. Hiss edirdim
ki, həyəcandan səsim əsir, bir uşaq kimi əsəbiləşdiyimçün daha
da pərtləşirdim, – səninlə də beş il qonşu olmuşuq. Amma,
doğrudan təqsirkaram, nöqsanımı boynuma götürürəm, bu günə
qədər səni tanımamışam, nə yuvanın quşu olduğunu
bilməmişəm. İndi tanıdım.
Sadıq belə gözləmirdi. O, bir an karıxdı, lakin dərhal özünü
ələ alıb dedi:
–Belə niyə, Zəki müəllim, niyə qanını qaraldırsan, biz sənə
dost kimi...
–Mənim sən adda dostum yoxdur.
–Belə oldu?
–Hə, belə oldu.
–Axır sözündür.
–Ümumiyyətlə səninlə axır görüşümdür.
Teyyub fısıldaya-fısıldaya:
–Bacıoğlu, bəlkə "Moskviç"i bəyənmədin, "Volqa"
düzəldərik, – dedi.
Ən dəhşətlisi o idi ki, bu adam bu sözləri kinayə kimi yox,
ciddi təklif kimi deyirdi.
–Bu saat ikiniz də itilin burdan, yoxsa prokuror çağıraram.
Mən onların ardınca qapını çırpan kimi Murtuz təəccüblə
downloaded from KitabYurdu.org
220
soruşdu:
–Nə oldu?
–Heç nə əşi. İti qovan kimi qovdum.
–Niyə axı, nə deyirdilər ki?
Biz eyvana çıxdıq.
Mən hələ də əsəbdən titrəyə-titrəyə məsələni danışdım.
–Əşi, bir toxta, belə nadürüstlərlə neyləmək olar!
Əsəbiləşmə! At! dü!.. Namus, vicdan ki, olmadı... çətindi. İki
bir. Ən pisi də o oldu ki, bir şey eləmək olmur. İşi elə bic
tuturlar ki: şahid yoxdur. Heç nə isbat eləməyəcəksən. Üstəlik
sənə böhtançı adı da yaxarlar, kitab bağlanar.
–Bəli,– dedi, – bəla da ondadır. Amma, aşna, öz aramızdır,
marssan ha.
–Hə, indi bir dörd çahar Murtuz lələşinçün dərmandır. Ay
dörd çahar hardasan?
–Al, bu da dörd çahar. Sən istədin, mənə gəldi.
–İt sümüyüdür də, – deyə Murtuz həsrətlə zərlərə baxdı.
Maşın qapısının şappıltısı eşidildi. Çağrılmamış "qonaqlar"
yaşıl "Moskviç"lərinə əyləşirdilər. Birdən gözüm maşının
nömrəsinə sataşdı. Sən bir təsadüfə bax, nömrə mənim atdığım
zərlərin eyni idi: 44-44. Dörd çahar.
– Yaxşı, Murtuz, – dedim, – sən mars! Amma mən bunu
necə oynayım axı? Nəyimə lazım idi mənə dörd çahar verdi?
Murtuz köksünü ötürdü:
–Allah ondan mənə vermir ki...
Bu əhvalatın nəticəsi sonrakı il oldu. Onu da deyim ki, o il
Teyyubun oğlu birinci imtahandan üç aldı, mənim
imtahanımdan isə bütün obyektivliyimə baxmayaraq (axı,
uşağın nə təqsiri vardı?), bir suala belə cavab verə bilməyib
kəsildi.
Gələn yay qəbul komissiyasına mənim yerimə Murtuz
qalmışdı. Mən isə ailəmi bir "Pobeda"ya doluşdurub Göy gölə
aparmışdım. Bir-iki yerdə az qala qəzaya uğramışdıq, amma
ümumiyyətlə pis keçmədi. Avqustun axırında Bakıya qayıtdıq.
downloaded from KitabYurdu.org
221
Sentyabr gəldi, dərslər başladı. Bir səhər qəzetləri gözdən
keçirəndə gözümə bir felyeton dəydi. Ora-burasına baxdım,
gördüm adlar tanışdır. Söhbət mənim bildirki qonaqlarımdan –
avtomobil alverçiləri Teyyub Cahangirovdan və Sadıq
Məhərrəmovdan gedirdi. Min cür fırıldaq işlətmiş bu qoşa
haramzada indi məhkəmə salonunda da cüt oturmuşdular.
Felyeton çox duzlu yazılmışdı. Yaman da geniş yayılmışdı.
Küçədə, bayırda hamı ondan danışırdı.
İnstitutda
müəllimlərdən biri məndən soruşdu:
–Oxumusan?
–Hə.
–Amma yaman yazıblar. Çox tutarlıdır. Bilirsən də, hərifin
oğlu bizim institutda oxuyur.
–Kimin oğlu?
–Əşi, Cahangirovun da. Odey, bax, həmin o gədədir.
Uzunsaç.
Mən o göstərən səmtə baxdım və gözlərimə inanmadım. Bu
həmin bildir kəsdiyim oğlan idi.
–Necə oxuyur? – deyə soruşdum.
–Necə oxuyacaq? Avaranın biridir! Dərsə-zadada gəlmir.
Bilmirəm heç bura necə düşüb.
Birdən elə bil məni ildırım vurdu. Yadıma düşdü ki, Murtuz
deyirdi təzə maşını var. O, maşını institutun həyətində
saxlayırdı. Mən həyətə qaçdım.
Bəlkə də məni təqsirləndirəcəksiniz, bəlkə deyəcəksiniz ki,
Zəki maymaqdır, sadəlövhdür, adamları tanıya bilmir, həmişə
gec tərpənir. Amma hər halda mən həyətdəki yaşıl "Moskviç"in
44-44, dörd çahar nömrəsini görən kimi birbaş Əsədin yanına
getdim.
1960
downloaded from KitabYurdu.org
222
DAĞ DAĞA RAST GƏLMƏZ...
Qadın bərbərxanası yaman tünlük idi. Necə deyərlər, tükü–
tükdən seçmək olmurdu. Şıdırğı iş gedirdi, saçlarını vurduran
kim, saçlarını burduran kim, saçlarını yuduran kim. Başlarını
boyadanlar bir yanda, manikür edənlər bir yanda, pedikür
edənlər bir yanda... Bir tərəfdən də ki, növbə gözləyənlər...
Bərbər qızlar əldən qıvraq idilər. Qayçılarla, daraqlarla,
cürbəcür alətlərlə, elektrik qızdırıcı cihazlarla elə zirək, elə
ustalıqla işləyirdilər, deyəsən mürəkkəb bir kosmik maşını
idarə edirdilər. Kürsülərdə əyləşmiş qadınların başlarındakı
əcaib qurğular – fenlər də əfsanəvi kosmik elçilərin
skafandrlarını andırırdı. Üstəlik bu "skafandrlar"dan təyyarə
uğultusuna oxşayan səslər gəlirdi.
İki yanaşı kürsüdə iki gənc qadın oturmuşdu. Onların da
başlarında hündür "skafandrlar" vardı. Qadınlar bir-birlərini
görmürdülər, çünki başlarını yana çevirə bilmirdilər. Dümdüz
qabağa, qənşərlərindəki güzgülərə baxırdılar.
Bərbər qızlar hey ora-bura şütüyürdülər. Nəhayət bütün bu
dəsgah sona çatdı. Eyni vaxtda bərbər qızlar hər iki qonşu
qadının başlarını qurğulardan azad etdilər, saçlarını ətirlədilər,
tellərinə son dəfə sığal verdilər.
Qadınlar eyni bir vaxtda kürsülərdən qalxdılar, bərbərlərlə
vidalaşdılar, yenə də bir-birlərini görmədən ikisi də asqılığa
tərəf addımladılar.
Soldakı qadın asqılığa daha tez çatdı. Paltosunu aldı,
geyinmək istəyəndə qoluyla o biri qadına toxundu və dərhal da
nəzakətlə:
– Bağışlayın – dedi.
O biri qadın eyni nəzakətlə:
–Eybi yoxdur – dedi və öz şlyapasını başına qoydu.
Bu səsi eşidərkən paltolu qadın bir an ayaq saxladı, dönüb
downloaded from KitabYurdu.org
Dostları ilə paylaş: |