Adil niFTİ OĞlu məMMƏdov tibb elmləri namizədi
Yüklə 1,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3. Böyük Vətən müharibəsi illərində Naxçıvan MSSR-də səhiyyə (1941-1945-ci illər)
79 3. Böyük Vətən müharibəsi illərində Naxçıvan MSSR-də səhiyyə (1941-1945-ci illər)
Faşist Almaniyasının Vətənimiz üzərinə xaincəsinə hücumu sovet adamlarının yaradıcı əməyini pozdu. Kommunist Partiyasının və Sovet hökumətinin çağırışı ilə bütün sovet xalqı Vətəni müdafiə etmək üçün ayağa qalxdı. Dövlətimizin bütün qüvvə və vəsaiti hiyləgər düşmənə qarşı müharibədə qələbəmizin təmin edilməsinə yönəldildi. «Hər şey cəbhə üçün! Hər şey qələbə üçün!» - partiyamızın şüarı belə idi. Böyük Vətən müharibəsi illərində səhiyyə orqanları qarşısında çox mühüm bir vəzifə – cəbhədə və arxada yoluxucu xəstəliklərin yayılmasına yol verməmək vəzifəsi dururdu. Müharibənin ilk illərindən Naxçıvan MSSR Xalq Səhiyyə Komissarlığı respublikada sanitariya işlərini tələb olunan səviyyədə saxlamaq və yoluxucu xəstəliklərin yayılmasına yol verməmək üçün hər cür tədbir gördü. Bununla əlaqədar olaraq Naxçıvan Muxtar respublikasının Xalq Səhiyyə Komissarlığı tərəfindən verilmiş 1942-ci il 29 yanvar tarixli əmrdə deyilirdi ki, səhiyyə orqanlarının ən mühüm vəzifəsi arxanı sanitariya cəhətdən yaxşı vəziyyətdə saxlamaqdan, yoluxucu xəstəliklərin yayılmasına yol verməməkdən, ilk növbədə, səpgili yatalağın qarşısını almaq üçün hər yerdə geniş miqyasda tədbir görməkdən ibarətdir. Əmrdə respublikanın tibb işçilərinə bir vəzifə olaraq tapşırılırdı ki, səhiyyə fəallarının, evdar qadınların, sanitariya postlarının və başqalarının iştirakı ilə briqadalar təşkil edib sənaye, ticarət və iaşə müəssisələrinin, həyətlərin, kolxozların, mənzillərin və digər obyektlərin sanitariya vəziyyətini yoxlasınlar, aşkara çıxarılan nöqsanları yerində aradan qaldırsınlar, yaşayış məntəqələrinin təmizliyinə nail olsunlar və s.
Böyük dövlət əhəmiyyəti olan bu vəzifə yerinə yetirildi. Respublikanın tibb işçiləri bir nəfər kimi yoluxucu xəstəliklərə qarşı mübarizəyə başladılar. 1942-ci ilin əvvəllərində
80 Naxçıvan Muxtar Respublikasının Xalq Səhiyyə Komissarlığı və onun yerli orqanları yanında epidemiyaya qarşı fövqəladə komissiyalar yaradıldı. Bu komissiyalar yerlərdə epidemiyaya qarşı mübarizə təşkil edir və yaşayış məntəqələrində, iaşə, kommunal və sənaye müəssisələrində, uşaq tərbiyə ocaqlarında sanitariya qaydalarının gözlənməsinə nəzarət edirdilər. Onlar sanitar fəallarının işini əlaqələndirib birləşdirirdilər. Bu işdə Qırmızı Aypara Cəmiyyəti mühüm yer tuturdu. Respublika fövqəladə Komissiyasının və Xalq Səhiyyə Komissarlığının əmrinə (iyun 1942-ci il) əsasən dövlət malyariya və epidemiya inspektorlarının boş qalmış vəzifələrinə tibb işçiləri seçilib götürüldü. 1942-ci il iyunun 30-da respublikanın xalq səhiyyə komissarı SSRI Xalq Səhiyyə Komissarlığının əmrinə uyğun olaraq «Şəhər poliklinika və ambulatoriyalarında epidemiyaya qarşı mübarizə və şəhər əhalisinə tibbi xidmətin sahə – ərazi sisteminin möhkəmləndirilməsi haqqında» əmr verdi. Əmrdə səhiyyə orqanlarına yoluxucu xəstəliklərə tutulanları vaxtında aşkara çıxarıb xəstəxanalara qoymaq, xəstəlik olan yerlərin vaxtında və düzgün dezinfeksiya edilməsinə nəzər yetirmək, xəstəlik müşahidə edilən yerləri və yoluxucu mədə-bağırsaq xəstəliyi keçirmiş olan adamları nəzarət altında saxlamaq vəzifəsi tapşırıldı. Bu əmr respublikanın tibb işçiləri tərəfindən diqqətlə yerinə yetirildi. Yoluxucu xəstəliyə tutulan adamları aşkara çıxarmaq üçün tibb işçiləri evləri gəzir, həmin xəstəliyə tutulmağa şübhəli adamları dərhal xəstəxanaya göndərir, xəstəliyin ocaqlarını dezinfeksiya edirdilər. Sanitar nəzarəti gücləndirilmiş, təmizlik uğrunda mübarizə genişləndirilmişdi. Profilaktika məqsədi ilə edilən peyvənd geniş miqyas almışdı. 1944-cü ildə habelə vəba xəstəliyinin diaqnozunu təyin etmək üçün laboratoriya açılır. Respublikada epidemiya əleyhinə işləri gücləndirmək məqsədilə Naxçıvan MSSR-i Xalq Komissarları Soveti nəzdində aşağıdakı tərkibdə respublika fövqəladə komissiyası yaradıldı: Naxçıvan MSSR-i XKS-in sədri, Azərbaycan KP Naxçıvan Vilayət komitəsinin katibi, Naxçıvan MSSR-i Səhiyyə
16-cı cədvəl
81
1944-1945-ci illərdə qoruyucu peyvəndlər haqqında məlumat
Çiçək əleyhinə Difteriya əleyhinə Illər Vaksi-
nasiya Revak-
sina siya
Vaksi- nasiya
Revak- sina-
siya Qarın
yatalağı əleyhinə
riya əleyhinə 1944 3641 23883 8319 9563 14914 14912 1945 10970 21353 11838 4563 18035 18031
komissarı, Naxçıvan MSSR-i Daxili işlər komissarı və respublika prokuroru. Buna görə də müharibə illərində respublikanın yalnız bəzi yerlərində ayrı-ayrı adamların səpgili yatalağa və digər yoluxucu xəstəliklərə tutulduğu müşahidə edilmişdi. Lakin tibb işçilərinin fədakarlığı sayəsində bu yoluxucu xəstəliklər də vaxtında aradan qaldırıldı. Arxiv sənədlərinə nəzər yetirsək, görərik ki, bu və ya digər yoluxucu xəstəliyin qarşısının alınması haqqında Naxçıvan MSSR Xalq Komissarları Soveti dəfələrlə qərar çıxarmışdır. 1
vəzifələrdən biri də vərəmə qarşı mübarizəni genişləndirməkdən, onun əhali arasında yayılmasına yol verməməkdən ibarət di. 1943-cü ilin may ayında Naxçıvan MSSR Xalq Komissarları Soveti «Naxçıvan MSSR-də vərəmə qarşı mübarizə haqqında» qərar çıxarmışdı. Respublikanın tibb kollektivi bu mühüm sənəddə göstərilənlərə əməl edərək vərəmli xəstələrə müalicə – profilaktika yardımını yaxşılaşdırmaq, onları aşkara çıxarıb vaxtında müalicəyə cəlb etmək sahəsində xeli iş görmüşdür. ________________ 1 Naxçıvan MSSR MDA (Mərkəzi dövlət arxivi), F.17, siyahı 8, qovluq 10, səh.60.
82 Az vaxt içərisində Naxçıvan şəhərində vərəm dispanseri açıldı (1944-cü ildə), müvafiq tibb kadrları ilə təmin edildi, çarpayıların sayı 25-dən 55-ə çatdırıldı. 1
Xalq maarifi, ictimai təminat orqanları və başqa təşkilatlar da vərəmə qarşı mübarizəyə cəlb edilmişdilər. «Müdafiə sənayesi müəssisələri fəhlələrinə tibbi xidmətin yaxşılaşdırılması haqqında» SSRI Xalq Səhiyyə Komissarlığının əmrinə müvafiq olaraq, 1942-ci ilin dekabr ayında Naxçıvan MSSR Xalq Səhiyyə Komissarlığı eyni məzmunda əmr vermişdi. Həmin əmr əsasında Naxçıvan duz mədənində çalışan fəhlə və qulluqçulara ixtisaslı tibb yardımı göstərmək üçün üç ay müddətində xüsusi həkim briqadası yaradıldı. Bir qədərdən sonra (1943-cü ilin iyun ayında) Parağaçay mədəni geoloji – kəşfiyyat dəstəsində çalışan fəhlələr üçün tibb məntəqəsi təşkil edildi. Müharibə illərində Naxçıvan MSSR-in bütün ərazisində özünə və başqalarına ilk tibbi yardım göstərməyin əhaliyə öyrədilməsinə böyük əhəmiyyət verilirdi. Bununla əlaqədar olaraq 1942-ci ilin oktyabr ayında Naxçıvan MSSR Xalq Komissarları Soveti xüsusi qərar qəbul etmişdi. Bu qərarda göstərilirdi ki, respublikanın ərazisində yaşayan bütün yaşlı əhali (16-60 yaşlarında) ilə istehsalatdan ayrılmadan məcburi surətdə SMH (sanitariya müdafiəsinə hazıram) normaları, 11- 25 yaşlarında olan uşaqlarla isə SMHO normaları üzrə hazırlıq keçmək lazımdır. Hazırlıq Qırmızı Aypara Cəmiyyətinin proqramı həcmində keçilirdi. 2
Böyük Vətən müharibəsi illərində kolxoz kəndlərində kolxoz tibb bacıları işləyən tibb məntəqələri yarandı. Sanitar fəalları işinin bu forması kənddə əhalinin can sağlığının yaxşılaşdırılmasına xeyli kömək etdi, kolxozçuların sanitariya mədəniyyətini yüksəltdi. 1944-cü ilin aprelində Naxçıvan MSSR Xalq Komissarları Soveti «Kolxoz tibb bacılarının hazırlanması ______________ 1 Naxçıvan MSSR MDA (Mərkəzi dövlət arxivi), F.17, siyahı 2, qovluq 109, səh.63. 2 Naxçıvan MSSR MDA. F.17, siyahı 8, qovluq 5, səh.29. Yüklə 1,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|