Ağayar Şükürov
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- TÜRBƏNİN DİGƏR BÖLMƏLƏRİ
- CÜMƏ MƏSCİDİ
www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 41 Qeyd etmək lazımdır ki, səkkiz guşəli ulduz hazırkı Türk Dövlətlərinin simvolları arasında ən geniş yayılanıdır. Azərbaycanın Bayrağında, Özbəkistanın Dövlət Gerbində, Türkmənistan və Qazaxıstanın bir çox rəsmi orqanlarının emblemlərində səkkiz guşəli ulduz var. Bir vaxtlar Osmanlı Bayrağında da bu ulduz vardı. Bu gün də Türkiyədə polislərimizin alınlarının üzərində daşıdıqları səkkiz guşəli ulduz da, Yesəvi Türbəsindəki Türkistan ulduzudur. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 42 TÜRBƏNİN DİGƏR BÖLMƏLƏRİ Türbənin qazanlı böyük salondan koridorlarla ayrılan ana bölmələrinin sayı da səkkizdir. Bu bölmələrdən qəbir otağının cənub qərbindəki məscidə və kitabxanaya eyni koridordan girilir. Məscidə namaz qılmaya gələnlər, namazdan sonra kitabxanada oxusunlar deyə düşünülmüşdür. Bu kitabxanada keçmişdə çox sayda kitab olduğu məlumdur, hətta bu gün Qazaxıstan Muzeyində olan 300-dən çox əlyazma kitab buradan götürülmüşdür. Digər bölmələrdən biri də “Halimxana” adlanan mətbəx hissəsidir. Halim, ət və buğdadan bişirilən xüsusi bir yemək adıdır. Burada halim yeməyi bişirilərək bazar ertəsi və cümə günləri ziyarətə gələnlərə verilirmiş. Digər vaxtlarda isə dərvişlərin yeməkləri buradakı ocaqlarda qaynayırmış. Burada bişən yeməklərin suyu isə “qudukxana” deyilən və ortasında quyu olan otaqdan təmin edilirmiş. Türbənin digər mühüm bölmələri isə Böyük və Kiçik Ağsaray adı verilən salonlardır. Sufilərin öz toplantılarını etdikləri bu salonların akustikasının ən yaxşı olanı Böyük Ağsaraydır. Burada, 16-cı əsrin əvvəllərində Qazax Xanlarının siyasi və diplomatik görüşlərinin keçirildiyi məlumdur. Onsuz da, bura xanların və Sultanların da məkanıdır. İlk Qazax xanlarından Esim xan və daha sonra Abılay xan burada dəfn edilmişdir. Hazırda bu xanların qəbrini simvolları qəbirxananın sağ tərəfindəki koridorda yerləşir. Mənim də ziyarətim zamanı olduğum sevimli yer bu koridorlar idi. Əslində ziyarətçilərin bu bölməyə keçmələrinə çox icazə verilmir, ancaq türbədəki bələdçilərlə tanışlığımızı möhkəmləndiyimizdən bizim bu koridora keçməyimizə göz yumurdular. Bu dar koridor sanki ana salonun sıxıcı böyüklüyünün əmələ gətirdiyi psixoloji vəziyyətdən qurtarmağı təmin edir və dar divarların arasında maddi varlığımın əhəmiyyətindən daha əmin hala gəlirdim. Amma daha da vacib olanı buradan Yesəvi Həzrətlərinə yaxından baxmaq imkanım idi. Türbə səkkiz bölmə və dörd eyvan üzərində yaradılmışdır. Bundan başqa, üst mərtəbələrdə dərvişlərin istifadə etməsi üçün tikilmiş hücrələrlə birlikdə təxminən 35 otaq yerləşir. Bu dörd rəqəminin www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 43 təsadüfi olmadığını söyləyənlər də var. Dörd eyvan, kiməsə görə dörd kitabdır, kiməsə görə isə şəriət, təriqət, mərifət və həqiqətdir. Yesəvinin Hikmətlərində də dörd sayı tez-tez təkrar olunur və onun Anadoluya saçdığı atəş Hacı Bektaşda isə dörd qapı qırx məqamına dönür. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 44 CÜMƏ MƏSCİDİ Çimkənd yolunun üstündə kiçik bir meydanın arxasında qırmızı kərpiclərlə örtülü geniş bir həyət və içərisində adına “Cümə məscidi” deyilən Türkistan şəhərinin ən böyük məscidi yerləşir. Həyət çox baxımlı deyil, bir neçə ağac və həyət gülləri ilə qaydaya salınmışdır. XIV əsrdə, 40 məscidin olduğu Türkistanda bu məscid sovet dönəmində uzun müddət xalqın namaz qıldığı yeganə məkan olmuşdur. Bu gün müxtəlif məhəllələrdə tikilən kiçik məscidlərlə birlikdə Türkistanda 19 məscid var. Xalqın dinə münasibəti hər gün bir az da artır. Türkistana gəldiyimiz birinci il cümə namazlarında yalnız məscidin üst hissəsi dolduğu halda, üç il ərzində şəhərdə məscidlərin sayının artmasına baxmayaraq, alt mərtəbələr də insanlarla dolmağa başlamışdı. Lakin bu məsciddə ən çox insan bayram namazlarında olur. Qış və ya yaz fəslinin olmasına baxmayaraq, 3-4 min nəfər məscidə toplaşır, Çimkənd yolunu başdan-başa doldururlar. Qarın üzərində də olsa bayram namazları qılınır. Bu namazlara yaşlı qadınların da qatıldığı vaxtlar olur. Bayram namazının xütbəsini şəhər valisi oxuyur. Bayram namazları sanki şəhərdə sovetlər dönəmindən sonra yüksələn dini həyatın bir tablosudur. Bu, daha çox gənclərdə və yaşlılarda hiss olunur. Yaşı 50-dən çox insanların namaz surələrini əzbərləmələri, heyrət duyğularımızı qabardır. Hələ bu Qazaxların “molda” dedikləri din adamlarının qatı dini mühafizəkarlıqları olmasa, hər halda dini həyat daha sürətlə yayılacaq. Fikrimizcə, yaşadığımız bu qısa hekayə mollaların “asanlaşdırmayıb çətinləşdirmələrinə” bariz nümunədir. Bir ramazan günü universitet tərəfindən bizə verilən avtomobilin sürücüsü Xıdırəli əkəylə bir gəzintidən qayıdırdıq. Uzun müddət bir yerdə olduğumuzdan 50 yaşındakı qara, arıq bu uzun boylu Qazaxla, büroda müdir-işçi, şəxsi həyatımızda böyük və kiçik qardaş kimi olmuşduq. Xıdır əkə təmiz ürəkli, inanclı adamdı. O gün uzun müddət bərabər olmuşduq və Xıdır əkə mən oruc olduğum üçün yanımda heç bir şey yeyib-içməmişdi. Hətta yemək vaxtı gəldiyi zaman bir şey yeməsini rica etdiyim halda, heç yerə getmədi. İftara yaxın saatlarda avtomobildə gedərkən “Xıdır əkə sən niyə oruc tutmursan?” deyə Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|