Асиф Ъялил оьлу Кянэярли (Мяммядли) 1954-ъц илдя Нахчыван шящяриндя анадан олуб вя 1971-ъи илдя 1№-ли орта мяктяби битириб

 
78 
 
T
T
Ə
Ə
N
N
Ə
Ə
Z
Z
Z
Z
Ü
Ü
L
L
 
 
 
Pantomima 
 
 
I gəliş. Ərzaq dükanının qabağı. İri, bahalı bir cip gəlib dayanır. 
Dolu  bədənli,  şıq  geyimli  bir  gənc  maşından  düşüb  dükana  daxil 
olur.  Alacağı  şeyləri  əli  ilə  göstərir.  Satıcı  cəld  dörd  torba  yığıb 
piştaxtanın üstünə qoyur. Gənc oğlan cibindən bir dəstə iri kağız pul 
çıxarır. O, pulu verib qalığını almadan tez maşına tərəf gedir. Satıcı 
əlində kağız pul oğlan gedən tərəfə baxa-baxa qalır... 
 
 
 
 

---

 
79 
 
II  gəliş.  Həmin  gənc  işlənmiş  "Mersedes"də  gəlir,  dükana 
daxil  olur.  Şıq  olmasa  da  geyimi  pis  deyil.  Cibindən  irili-xırdalı 
kağız pul çıxarır, alacaqlarını işarə ilə göstərir və iki torba mal alır. 
O,  pulun  qalığı  olan  dəmir  pulları  almaq  istəyir,  lakin  son  anda 
ondan imtina edir. Satıcı əlində dəmir pullar o gedən tərəfə baxır... 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
80 
 
III  gəliş.  Gənc  oğlan  köhnə  "Jiquli"də  gəlir.  O  arıqlayıb,  üzü 
tüklü,  paltarı  nimdaşdır.  Oğlan  sağa-sola  boylanır.  Dükana  girir, 
siqaret və tum alır, dəmir pullarla hesabı ödəyir. Gedir. Satıcı onun 
arxasınca heyrətlə baxır... 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
81 
 
IV  gəliş.  Həmin  gənc  piyada,  axsaya-axsaya,  əlində  bir  torba 
gəlir.  Çox  arıqlamış,  üzü  tüklü,  ayaqqabısı  və  paltarı  cırıq 
vəziyyətdədir.  O  torbanı  piştaxtanın  üstünə  qoyur,  gətirdiyi  boş 
şüşələri təhvil verib bir qutu siqaret alır. Gənc başını aşağı salıb ya-
vaş-yavaş  ordan  uzaqlaşır.  Satıcı  onun  arxasınca  baxır,  başını 
bulayır... 
 
 
 
 
 
 
Bakı, 2011 
 
 

---

 
82 
 
 
 
 
 
I
I
I
I
 
 
h
h
i
i
s
s
s
s
ə
ə
 
 
 
 
H
H
E
E
K
K
A
A
Y
Y
Ə
Ə
L
L
Ə
Ə
R
R
 
 
 

---

 
83 
 
Z
Z
Ə
Ə
H
H
R
R
İ
İ
M
M
A
A
R
R
 
 
 
(Bədii-sənədli novella) 
 
Siqaretin əvvəli qazılıqdı, 
sonrası  tazılıq. 
Deyim 
 
Ağzınızdan çıxan siqaret tüstüsü təkcə tü-
tünün yox, həm də sizin yanan toxıımala-
rınızın, hüceyrələrinizin tüstüsüdü. 
Bıı, hələ alışmayan, lakin yavaş-yavaş, 
için-için yanan canınızın və cibinizin 
tüstüsüdü. 
Müəllif 
 
Çəksən siqarı ciyərə tərəf, 
Siqar da çəkər məzara tərəf. 
Müəllif 
 
Şəhərimizin Söyüdlü məhləsində əlli beş-əlli altı yaşlarında bir 
kişi  var.  Adı  Teymurdu,  amma  tay-tuşları  ona  hərdən  "Tütün 
Teymur" da deyirlər. Bu ayamanı ona kim yapışdırıb – bilən yoxdu, 
amma  yerində  yapışdırıb,  çünki  onu  siqaretsiz  təsəvvür  etmək 
mümkün  deyil,  bütün  günü  eyzən  paravoz  kimi  tüstülənir.  Onu 
harada görsəz, mütləq siqaretlə görərsiz, zalım oğlu odu-oda yandı-
rır! Teymur kişinin kvadrat bığının ortası və seyrək dişləri, sağ əli-
nin  iki  barmağı  oddan  yanıb  saralmış  olar.  Əgər  işdi,  təzə  paltar 
geysə, bilin  ki,  o  paltar  beş  günün içində deşik-deşik  olacaq. Bunu 
görən  arvadı  Fatma  xanım  yenə  deyinəcək,  aralarında  söz-söhbət 
olacaq. Axırda hövsələsiz Teymur arvadını söyüb yamanlayacaq və 
evdən  çıxacaq.  Bu  zaman  hasar  qapısının  çırpılmağından  bilmək 
olur ki, kişi evdən acıqlı gedir. 

---

 
84 
 
 
 

---

 
85 
Bu  gün  də  elə  oldu:  gəlin  şüşəbənddə  uşağı  yedizdirirdi.  Tey-
mur kişi də ki, televizora baxa-baxa siqaretini tüstülətməyində idi... 
Uşaq  tütün  iyinə  dözə  bilməyib  asqırdı  və  ağlamağa  başladı.  Səsə 
özünü  yetirən  nənəsi  Fatma  uşağın  niyə  ağlamağı  ilə  maraqlandı. 
Gəlin əli ilə qayınatasını göstərdi. Fatma xanım odlandı: 
–  A  kişi,  görmürsən  uşaq  boğulur?  O  zəhrimarı  çıxıb  eşikdə 
çəksən  olmaz?  Yeddi  ildən  sonra  nə  müsibətlə  bir  uşaq  tapmışıq, 
onu da sən zəhərləmək  istəyirsən? Dur, dur çıx eşiyə,  –  deyə  ərinə 
acıqlandı. 
–  Ay  arvad,  rədd  ol  başımdan.  Qoy,  kinomuza  baxaq,  –  deyə 
Teymur kişi deyindi. 
–  Yox,  yox,  dur  ayağa,  dur  çıx  eşiyə,  –  deyə  Fatma  xanım  əl 
çəkmədi və onu kürəyindən itələyib saldı həyətə. 
–  “Lənət  sənə  kor  Şeytan”  haa...  Belə  olur  bax,  söyülürsən, 
tünbətün qızı, toxumunuz kəsilsin sizin! 
Teymur  kişi  lap  əsəbiləşdi,  dodaqlarının  arasında  olan  siqaret 
kötüyünü  tez-tez  sümürə-sümürə  yeni  bir  siqaret  üçün  əlini  döş 
cibinə atdı. Bu, Fatma xanımı daha da cırnatdı: 
– Səni görüm öz odunda yanasan, harayına gələn olmasın! Sən 
məni bu neçə ildə dəli eləyibsən, – deyə qarğış elədi. 
– Get, qurban ol ki, gəlin evdədi, yoxsa sənə bir Həzrət Abbas 
şilləsi  çəkərdim,  mis  dadı  verərdi,  –  deyə  Teymur  hirslə  hasar 
qapısına  tərəf  addımladı.  Təzəcə  yandırdığı  siqaretin  tüstüsünü 
burun deşiklərindən eşiyə buraxdı. Küçəyə çıxdı. Arvadın onu çölə 
atması  Teymur  kişiyə  yaman  yer  eləmişdi.  Amma  hiss  edirdi  ki, 
əvvəlki gücü, heyi qalmayıb, indi çox da "zilə" gedə bilmir. Bir beş-
altı il bundan qabaq olsaydı, arvadın ağzı nə idi ki, gəlinin yanında 
onu  bayıra  itələyə  idi?  İnan  Allaha,  qan  salardı,  amma  indi?  Onu 
gücdən salan, hər yerdə xəcalətli eləyən damağındakı bu "zəhrimar" 
idi. 
Yadına  bu  günlərdə  olan  bir  hadisə  düşdü.  Keçən  bazar  günü 
Bakıya  –  qardaşı  oğlunun  toyuna  getmişdi.  Toy  evidi  deyə,  evdə 
çoxlu adam vardı, Teymur kişi də orada idi. O, bütün gecəni yatmadı, 
elə  hey  öskürdü.  Səhərə  yaxın  bəlğəm  gəldi,  hayxırdı,  tüpürdü, 

---