Azərbaycan Aİ-nin Şərq Tərəfdaşlığı ölkələrində Enerji subsidiyaları İnventarı Az
Yüklə 5,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Neft m əhsulları
- Enerji daşıyıcısı Qiym ət strategiyası Qiym ət kateqoriyası
- Milli sistem
15
Bu tarif 2016- cı ilin yazında ev təsərrüfatları üçün 0.07 manat/kVtsaat-a artırılanadək qüvvədə qaldı. Manatın dəyərsizləşməsi səbəbilə elektrik qiymətləri hal hazırda 2007-ci ildəki səviyyəsindən aşağıdır. Bu da öz növb əsində istehlakçı tələbinin yenidən artması ehtimalını gündəmə gətirir. Daxili yanacaq qiym ətlərini nəzərə aldıqda, nizamlaşdırılmış xərc hesablamaları 0.024-0.035 ABŞ Dolları/kVtsaat aralığında dəyişir. Bu o deməkdir ki, 2016-cı ildə Azərbaycanda tənzimlənmiş elektrik enerjisi qiymətləri x ərclərin qarşılanması səviyyəsinin üstündədir. Eyni zamanda, hələ də borcların bağışlanılmasından əlavə (Az ərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti, 2011; Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti, 2015;) borcların toplanmasında da problemlər qalmaqdadır (Dünya Bankı, 2013), bu da xərclərin qarşılanması m əsələsində hələ də problemlərin mövcud ola biləcəyindən xəbər verir. M ərkəzi isitmə M ərkəzi isitmə qiymətləri də tənzimlənir. Ev təsərrüfatları üçün, qiymət yaşayış ərazisinə əsasən müəyyən edilir. Dig ər istehlakçılar üçün qiymət isidilən ərazi və ya bir Qkal 29.25 ABŞ Dolları olmaqla istehlak edil ən qiqakaloriyə əsasən təyin edilir (Cədvəl 3-ə bax). Daxili istehlak üçün qiym ətlərin nə dərəcədə adekvat olduğunu müəyyənləşdirmək çətindir. Lakin, ödəniş s əviyyəsinin real istehlakdan asılı olmayaraq müəyyənləşdirilməsi enerjidən səmərəli istifadəni stimullaşdırmır. Bu post-sovet ölkələri üçün geniş yayılmış problemdir. Tariflərin bu üsulla müəyyən edilm
əsi enerji israfına səbəb ola bilər. Neft m əhsulları Benzin v
ə dizel daxil olmaqla, bütün neft məhsulları tənzimlənən qiymətlərlə satılır və istehsalçı, topdan və p ərakəndə satış qiymətləri ilə fərqlənir. 2016-cı ilin əvvəlində benzinin pərakəndə satışı 0.78 ABŞ dolları, dizelin is ə 0.58 ABŞ dolları səviyyəsində müəyyən edilmişdir. GİZ (2014) məlumatına əsasən, 2012-ci ild əki qiymətlərə əsasən benzinə görə qlobal qırmızı bençmarkdan (beynəlxalq bazarda xam neft qiymətinə uyğundur) yuxarıda, dizelə görə isə aşağıdadır. GİZ klasifikassiyasına əsasən, bu göstəricilərlə Azərbaycan yüks
ək yanacaq subsidiyaları verən ölkələrlə yanacaq subsidiyaları verən ölkələr arasında yerləşir. 2006-
cı ilədək, Azərbaycanda neft məhsulları qiymətləri qonşu ölkələrə nisbətən xeyli aşağı olmuşdur və bu Gürcüstan v ə Rusiyaya yanacaq qaçaqmalçılığının yaranmasına səbəb olmuşdur. Bu problemin qarşısını almaq v
ə büdcə gəlirlərini artırmaq üçün 2006 və 2007-ci illərdə neft məhsullarının qiymətlərində iki m ərhələli artım həyata keçirilmişdir. İkinci dəfədə, bu artım su, elektrik enerjisi və ictimai nəqliyyat qiym ətlərində artımla müşaiyət olunmuşdur (Dünya Bankı, 2013; Regnum, 2007). C ədvəl 3. Enerji daşıyıcısına görə tariflər, 2016, ƏDV və aksiz daxil olmaqla 4 Enerji daşıyıcısı Qiym ət strategiyası Qiym ət kateqoriyası Qiym ət (AZN) ABŞ dolları ekv. T əbii qaz Nizamlanır Emal
AZN 5.5 (1000 m 3 ) 5.35 N əql (100 km) AZN 2.0 (1000 m 3 ) 1.94 Paylayıcılara topdansatış AZN 42.0 (1000 m 3 ) 40.83 P ərakəndə satış AZN 100.0 (1000 m 3 ) 97.23 Kimy
əvi polad, aliminium və energetika s ənayesi AZN 80.0 (1000 m 3 )
Aylıq istehlakı 10 milyard m 3 - 4
2017- ci ilin yanvarında Azərbaycanda qaz və elektrik qiymətləri üçün differensiallaşdırılmış taariflər t ətbiq edilib. Yeni tariflərə əsasən, aylıq sərfiyyat 300 KVt\saat-dan artıq olarsa, istehlakçılar 0.11 manat öd əyəcəklər; qazın illik sərfiyyatı 1700 m 3 -
3 üçün 200.0 manat öd əyəcəklər. 95 və 98 oktanlı benzin üçün də qiymətlər bir neçə dəfə, fasilələrlə artırılıb. Hal-hazırki, qiym ətlər üzrə 95 oktanlı benzinin bir litrini 1.25 AZN-ə, 98 oktanlı benzini isə 1.50 manata almaq mümkündür. M əsələ ilə bağlı Tariff Şurasının şərhi ondan ibarətdir ki, idxal olunan 95 və 98 oktanlı benzinin qiym əti şura tərəfindən tənzimlənmir. 16
daşıyıcısı Qiym ət strategiyası Qiym ət kateqoriyası Qiym ət (AZN) ABŞ dolları ekv. d ən az olan sənaye Elektrik Nizamlanır “Azerenerji” ASC istehsalı 1 kVts 0.041 0.040
Kiçik Su Elektrik Stansiyalarının özəl istehsalı 1 kVts 0.025 0.024
Kül ək enerjisi stansiyaları 1 kVts 0.045 0.044
İstehlakçı qiyməti 1 kVts 0.07 0.058 N
1 kVts 0.02 0.019
Maye neft m əhsulları Nizamlanır, p ərakəndə, topdan v ə istehsal qiym ətləri
95 oktan istehlakçı qiyməti 1 litr 0.80 (ƏDV daxil) 0.78
95 oktan istehsalçı qiyməti 1 litr 0.35 (64% aksiz vergisi daxil) 0.34
Dizel istehlakçı qiyməti 1 litr 0.60 (ƏDV daxil) 0.58
Dizel istehsalçı qiyməti 1 litr 0.35 (64% aksiz vergisi daxil) 0.34
M ərkəzi
isitm ə Nizamlanır Ev t əsərrüfatları 1 m 2
daxil) 0.15
Qeyri- əhali
1 m 2 ayda 0.15 (ƏDV daxil) 0.15
1 qkal 30 29.17
Kömür Nizamlanır Topdansatış qiyməti 1 ton 39-76 AZN 37.92-73.89 Ancaq daş kömür üçün m əlumat mövcuddur İstehsalçı qiyməti 1 ton 28-54 27.22-52.50 2015 AZN/ABŞ dollarının orta valyuta məzənnəsi 1.0285 M ənbələr:Tarif Şurası(2016b) və Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankına(2016) əsaslanan müəlliflərin icmalı. 2.5. Vergi siyasəti
Az ərbaycanın enerji sektoru üzrə vergi sistemi baza sistemi ilə Mülkiyyətçi Dövlət Razılaşmaları (MDR) v ə Hasilatın Pay Bölgüsü Sazişişlərinin (HPBS) birləşməsidir. Əlavə olaraq, vergi güzəştləri 17 Aprel 2009-cu ild ə qüvvəyə minmiş “İxracyönümlü Neft və Qaz Əməliyyatları üçün Xüsusi İqtisadi Rejim haqqında” Qanuna əsasən və 18 yanvar 2016-cı ildə Prezident Fərmanı ilə təqdim edilmiş investisiyaların stimullaşdırılması sertifikatları ilə fərdi əsasda seçilmiş şirkətlərə təqdim edilə bilər. Bundan əlavə, Az ərbaycan Xüsusi İqtisadi Zonaların yaradılmasını nəzərdə tutmuş və müvafiq qanunvericiliyi hazırlamışdır. Lakin, 2016-cı il Aprel ayına qədər Azərbaycanda heç bir Xüsusi iqtisadi Zona yaradılmamışdır (PWC, 2016).
Az ərbaycanın baza vergiləri Əlavə Dəyər Vergisi (ƏDV), mənfəət vergisi, əmlak vergisi, yol vergisi, torpaq vergisi, idxal vergisi v ə ixrac vergisi kimi vergi növlərindən ibarətdir (Cədvəl 4-ə bax). Kiçik biznesl
ər sadələşdirilmiş rejim ilə vahid vergi ödəyə bilərlər (Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi, 2000). H
əmçinin xarici şirkətlər tərəfindən mənfəətin repatriasiyası ilə əlaqədar gəlir vergisi nəzərdə tutulmuşdur. Milli sistem daxilində enerji məhsulları hasil edən sənaye müəssisələri mədən vergisi (renta) öd əməlidirlər, lakin təcrübədə bu, daha çox getdikcə azalmaqda olan qurudakı neft mədənlərinin istehsalına t ətbiq olunur. Mədən vergisi mənfəət vergisi məqsədilə çıxıla bilər. Vergi neftin topdan satış qiymətinin 26%-i, t əbii qazın topdan satış qiymətinin 20%-i və kömür qiymətinin 3%-i həcmində tətbiq olunur (Az ərbaycan Respublikasının Milli Məclisi, 2000). Yüklə 5,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|