Tədqiqatın obyekti Azərbaycan dilində işlənən idman leksikasıdır.
Dissertasiyada bu sahədə mövcud elmi nəticələrə istinad edilmişdir.
Tədqiqatın predmeti Azərbaycan dilinin idman leksikasının leksik-
semantik və struktur baxımından təhlilindən ibarətdir.
Tədqiqatın elmi yeniliyi. Təqdim olunan dissertasiya işində
Azərbaycan dilinin idman leksikası ilk dəfə olaraq ayrıca elmi təhlilə cəlb
olunur, bu sahə leksikası sistemli şəkildə struktur-semantik istiqamətdə təhlil
olunur. İdman leksikası ilə bağlı linqvistik proseslər struktur-semantik,
leksik-qrammatik istiqamətlərdə üzə çıxarılır, terminoloji vahidlərin ifadə
etdiyi anlayışlar leksikanın bu təbəqəsinin formal-qrammatik xarakteri açılır.
İlk dəfə olaraq, sahə leksikası hüdudunda funksionallaşma məsələləri,
həmin terminlərin işlənmə-fəaliyyət proseslərində yeni dil hadisələrinin
nəticəsi kimi üzə çıxarılır ki , bunları da tədqiqatın elmi yeniliyi kimi
göstərmək olar.
Müstəqillik illərində idmana verilən üstünlüklər nəticəsində
Azərbaycan dilində işlənən idman sözləri və terminləri ilə əlaqədar ümumi
semantik proseslərin təhlilə cəlb edilməsi də işin elmi yeniliyini şərtləndirir.
Tədqiqat işinin əsas müddəaları. 1.Azərbaycan dilçiliyində idman leksikası haqqında kiçik məlumatlar
verilsə də, o xüsusi tədqiqat mövzusu olmamış, geniş araşdırılmamışdır.
2.İdman leksikasının yaranması təxminən IV əsrə təsadüf edir. O
dövrlərdə
güləş, çövkən, atçılıq, oxatma kimi idman oyunlarının adları artıq
mövcud idi.
3.İdman leksikasının fonetik, qrammatik və leksik xüsusiyyətləri ilə
yanaşı, bu qrup sözlərin özünəməxsus əlamətləri də vardır. Dildə onların
məcazlaşma imkanları daha çoxdur.
4.Bəzi idman terminlərinin istifadəsi zamanı morfoloji formaların
yaratdığı dubletlər də özünü göstərir. İdman leksikasında yuva yaradan
idman sözləri çox işləkdir.
5.Semantik dəyişmə nəticəsində idman terminlərinin metaforik,
metonimik və funksional dəyişməsi baş verir.
6.İdman leksikasında türk və ümumşərq mənşəli terminlərin olmasına
baxmayaraq, müasir Azərbaycan idman leksik sistemin əsasını Avropa
mənşəli söz və terminlər təşkil edir.
8. İdman leksikasının mətbuat dilindəki vəziyyəti sabit deyil.
5
9. Azərbaycan dilində beynəlmiləl terminlərin əksəriyyəti ingilis və rus
mənşəlidir.
