Azərbaycan tarġXĠ ÜZRƏ qaynaqlar

Qızılbörk, yuriĢ, ordu, qıĢlaq, yurd, Qala ulus, 
ölkə, gəngəĢ, qoĢun, tuq, elçi, baĢ, qul, toy 
və s.). görünür, müəllif Ağqoyunlu 
Sultan Yaqubun qulluğundan olarkən yerli dilə yaxĢıca yiyələnə bilmiĢdi. 
Kitabda Sə fəvi dövləri haqqında da geniĢ mə lu mat vərilir. Ancaq bu dövlətin 
tarixin i boyalı səpkidə iĢıqlandıran tarixçilərdən fərqli o laraq Xünəci, Səfəvilərə 
yağı gözü ilə yanaĢmaqdadır. Ağqoyunluların süqutundan sonra Orta Asiyaya 
köç edən Xünəci, ġeybani xanı Səfəvilərə qarĢı cihad savaĢına səsləməkdən 
çəkin mir. (―Sizə yaraĢarmı, qeyrət qılıncını qınında saxlayasınız?‖) , 1514-cü il 
Çaldıran döyüĢünə görə 
Sultan Səlimi
a lqıĢlayırdı. Bütün bunlar Fəzlu llah
Xünəci ―Tarix‖nin XV-XVII yü zilliklərin qaynaqları sırasında özünəməxsus bir 
yer tutduğunu göstərməkdədir.
Farsdilli qaynaqlar sayının seziləcə k b ir ö lçüdə böyüməsi nəzə rə çarp ır
1
. 
Mühazirə və seminarlarda Azərbaycan tarixin i öyrənənlər yu xarıda adları çəkilən
və ―Azərabycan tarixi qaynaqları‖ kitabında olmayan baĢqa qaynaqlar ü zərində 
də çalıĢ malı olacaq lar. Bu ba xımdan yenicə çapdan çıxmıĢ ―Qarabağna mələ r‖
2
ayrıca qeyd olunmalıdır.
Kitabın yazılması baĢa çat maqda ikən Türkiyə Cü mhuriyyəti Dövlət
Arxiv ləri Müdirliyi Os manlı-A zərbaycan bölgələrinin böyük bir toplusunu 
Ankarada çap etdi
3
. Yaln ız xanlıqlar tarixi üçün deyil, ü mu mən Os manlı-
Azərbaycan münasibətləri tarixin i ço x böyük bir za man içərisində (1575-1918) 
öyrənilməsi üçün bu dəyərli ikicildlik toplunun mühüm rol oynayacağına ümid
bəsləyirik. Toplu üçün seçilmiĢ dövlət səndlərinin fotofaksimilə ilə b irlikdə çap
edilməsi mənbəĢünaslıq elminin çağdaĢ tələblərinə tam uyğun gəlir.
*** 
Kitabın yaran ması üçün la zım olan s ənədlərin toplan ması iĢin i 
Azərbaycan tarixi kafedrasının ü zvlə ri p rof. S.S. Əliyarlı ta rix e lmləri 
1
Bax: Əbubəkr əl-Qütbi əl-Əhəri. Tarix-e , ġeyx Uvəys. Farscadan t ərcümə edənlər 
M.Kazımov və V. Piriyevdir. Bakı, 1984; Həmdullah Mustovfi qəzvini. Zeyl-e tarix-e qozide. 
Farscadan tərcümə M.Kazımov və V. Piriyevdir. Bakı, 1986; Zeynəddin ibn Həhdullah Qəzvini, 
Zeyl-e tarix-e qozide farscadan tərcümə M.Kazımov və V. Piriyevdir, Bakı, 1990 
2
Qarabağnamələr, 1-ci cild. Tərtib edəni A.Fərzəliyev, Bakı, 1989; 2-ci cild, t ərtib edəni
Axundov Bakı, 1991 
3
Osmanlı devleti ilə Azerbaycan T urk hanlıkları arasındakı münasibətlərə dair Arxiv 
belgeleri. T.C.BaĢbakanlık Devlet Arxivleri Genel Müdürlüğü. I (1578-1914), Ankara, 1993, 483 s. 

---

12 
namizədləri F.R.Mah mudov, F.M. Əliyeva, L.L.Həsənova və K.K.ġükü rov 
yerinə yetirmiĢdir. ― Ön söz‖ ü S.S. Əliyarlı yazmıĢdır. I,II və III bölmə lərə düĢən 
qaynaqları (10,11,12,14, 18, 19, 21, 29-33 və 35-50 saylı qaynaqlar çıxılmaq la) 
azərbaycancaya S.S. Əliyarlı və F.R.Mah mudov çevirmiĢlər. Bu bölmə lərdəki 
qeyd və izahların müəllifləri də onlardır (yu xa rıda ya zıldığ ı kimi, bəzi 
qaynaqların ilkin çapını ha zırlayan mütə xəssislərin qeyd və aray ıĢlarında istifadə
olunmuĢdur). IV bölmədəki parçların Azərbaycan dilinə çevrilməsi üçün 
müvafiq qeydlərin hazırlan ması iĢini S.S. Əliyarlı, F.M. Əliyeva və L.L. 
Həsənova görmüĢlər.
Ġkinci nəĢr üçün mətn ü zərində düzə liĢ və yo xla ma iĢlə rin in zəh mətin i 
prof. Sü ley man Əliyarlı və tarix elmləri namizədi Lalə Əliyeva çəkmiĢlər.