Azərbaycan təqribən doqquz milyon əhalisi olan və hökumətə prezidentinin rəhbərlik etdiyi bir respublikadır
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
də onun şikayəti məhkəmə sisteminin bütün səviyyələrində rədd edilmişdi. Kərimli şikayətini yanvarda Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə təqdim etdi və ilin sonunda qərarı gözləyirdi.
İlin sonunda hökumət bildirmişdi ki, ölkədə qeydiyyatdan keçmiş 586013 Məcburi Köçkün var. Onların böyük əksəriyyəti Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində 1988-1993-cü illər ərzində öz evlərini tərk etmiş şəxslərdi.
Məcburi köçkünlərdən öz yaşayış yerlərini səlahiyyətli orqanlarda qeydiyyata salmaq tələb olunub və onlar yalnız təsdiqlənmiş ərazilərdə yaşaya bilərdilər. Sovet dövründən qalmış bu “propiska” sistemi əsasən, etnik erməni separatçıları Dağlıq Qarabağ və onun ətrafında Azərbaycanın qərb hissəsindəki ərazilər üzərində nəzarəti ələ keçirdikdən sonra evlərindən qaçmağa məcbur olmuş şəxslərə tətbiq olunmuşdu. Hökumət qeydiyyatın Məcburi köçkünlər haqqında məlumatın toplanması və onlara kömək göstərilməsi üçün lazım olduğunu bildirmişdir.
Hökumət bildirdi ki, il ərzində 60 beynəlxalq və 40 yerli humanitar təşkilat təxminən 24 milyon manat (30 milyon ABD) xərcləməklə, hökumətdən müstəqil olaraq qaçqın və məcburi köçkünlərlə bağlı layihələri həyata keçirmişlər. Hökumətin bildirdiyinə görə, məcburi köçkün və qaçqınların yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün dövlət neft fondu bu məqsədlə əlavə vəsait ayırmışdır. İl ərzində hökumət 747 qaçqın və məcburi köçkünailəsinin məskunlaşması üçün üç yeni qəsəbənin salınmasını başa çatdırmışdır. Bundan əlavə, hökumət Bakıda cəmi 369 mənzildən ibarət altı bina, habelə Murovdağ qəsəbəsində 26 əlavə ev tikmişdir.
Məcburi Köçkün və Qaçqınlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin hesabladığı xərclər 307.8 milyon manat olmuşdur (təxminən 375.4 milyon ABD). Məcburi köçkünlər hökumətdən təxminən 13.50 manat (təxminən 16.50 ABD) aylıq qida subsidiyası və qışda qızdırıcı yanacaq subsidiyası almışlar.
Ölkə Qaçqınların Statusuna dair 1951-ci il Konvensiyası və onun 1967-ci il Protokoluna tərəfdir. Onun qanunları sığınacaq və ya qaçqın statusunun verilməsini təmin edir və hökumət qaçqın statusunu müəyyən edən idarə vasitəsilə bəzi qaçqınlar üçün müdafiəni təmin edəcək sistem yaratmışdır. Bu idarə bir çox məsələlərdə irəliləyişə nail olsa da bu irəliləyişi düzgün olmayan sığınacaq qərarlarından bütün şikayətləri rədd edən qaçqın statusunun müəyyənləşdirilməsinə dair bir sıra məhkəmə hökmləri heçə endirmişdir.
Praktikada hökumət qaçqınların öz irqi, dini, milli mənsubiyyəti, hər hansı xüsusi sosial qrupa üzvlüyü və ya siyasi əqidəsinə görə həyat və ya azadlıqlarının təhlükə altında qalacağı ölkələrə qovulması və ya qaytarılmasına qarşı bəzi müdafiə tədbirləri təmin etmişdir. İl ərzində BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı (UNHCR) 2338 şəxsi qaçqın və ya sığınacaq tələb edən şəxslər kimi tanımışdır. İlin sonuna hökumətin qaçqın statusunu dəstəkləməsinə dair hər hansı məlumat olmamışdı. Hökumət onun və ya UNHCR-ın tanıdığı qaçqın və ya sığınacaq istəyən şəxslərə hər hansı nəzərəçarpan köməklik təmin etməmişdir.
UNHCR tərəfindən ölkə ərazisində qeydiyyata alınmış və tanınmış 2338 qaçqının 58 faizi Rusiyadan olan Çeçenlər idi. Hökumət Çeçenləri 1967-ci il protokolu üzrə müəyyən edilmiş qaçqınlar kimi tanımır və onların sığınacağa dair müraciətlərini qəbul etməmişdir. Bunun nəticəsi kimi, UNHCR ölkə ərazisində Çeçenlər üçün bütün müdafiə və yardım funksiyalarını yerinə yetirməyə davam etmişdir.
UNHCR çeçen və əfqanların çoxunu qaçqın kimi tanısa da yaşayış, qeydiyyata dair qanunlar, qaçqın və Məcburi Köçkün statusu çeçen və əfqanlara şamil edilməmişdi. Onlardan polis bölməsində qeydiyyatdan keçmək tələb olunmuş və Azərbaycanda yaşamaq üçün icazə almaq hüququ verilməmişdi. Rusiya ilə ikitərəfli pasport sisteminə əsasən çeçenlərə ölkəyə vizasız daxil olmağa icazə verilmişdir. Bununla belə, əksər çeçenlər pasportların alınması ilə bağlı xərcləri ödəmək imkanında olmamışlar. UNHCR ekstradisiya tələbləri sahəsində hökumətlə lazımi əməkdaşlığın olduğunu bildirmişdi. İl ərzində Rusiya iki çeçenin ekstradisiya olunmasını xahiş etmişdir. Onların işlərinə baxdıqdan sonra UNHCR bir şəxsin ekstradisiya olunmasına etirazını geri götürmüş və hökumət ikinci şəxs üçün ekstradisiya xahişini rədd etmişdir.
UNHCR-ın bildirdiyinə görə, 82 çeçen il ərzində müvəqqəti müdafiə olunması üçün müraciət edərək bunu əldə etmiş və bu göstərici ötən ilki göstəricidən 40 faiz azdır. UNHCR-da qeydiyyatdan keçmiş bütün qaçqın uşaqlarına dövlət məktəblərinə getmək icazəsi verilmişdir.çÇeçen və əfqanların ölkə ərazisində qanuni rezident statusu olmadığına görə onların dövlətin səhiyyə xidmətlərindən bəhrələnməsinə icazə verilməmişdir. UNHCR onlar üçün əsas tibbi yardımı xarici donorların dəstəyi ilə təmin etmişdir.
İl ərzində 100 əfqan ölkəyə gəlmiş və UNHCR-da qeydiyyatdan keçmişdir ki, bu da ötən illərə nisbətən azalma deməkdir. Əfqanlar polislərin onların evlərinə gəlməsindən və onları deportasiya etməklə hədələməsindən şikayət etmişlər. Əfqanların məcburi geri qaytarılmasına dair məlumat olmamışdır. Əfqan icmasının liderləri bildirmişlər ki, UNHCR il ərzində 50 nəfərə müdafiəni təmin etməkdən imtina etmişdir. Bundan əlavə, onlar bildirmişlər ki, UNHCR verdiyi müavinatlar onların ailələrinin təminatı üçün kifayət etmir və ölkə ərazisində qanuni yaşayış statusu olmadan iş tapmaq qeyri-mümkündür.
Qaçqın statusuna malik olmayan şəxslərə müvəqqəti müdafiəni təmin etmək üçün hökumətin hüquqi mexanizmi yoxdur. Bununla belə, hökumət UNHCR-ın çeçen və əfqanlar üçün verdiyi şəxsiyyət vəsiqələrini tanımışdır.
Vətəndaşlıq ölkə ərazisində doğuşla və ya insanın valideynlərin vətəndaşlığı ilə müəyyənləşdirilir. Qanun vətəndaşlığın olmaması statusuna görə müraciət etmək hüququnu təmin edir. Bununla belə, təcrübədə əksər insanlar müraciət üçün tələb edilən sənədləri əldə edə bilməmiş və bu səbəbdən onların statusu rəsmi olaraq tanınmamışdır. . Vətəndaşlığa dair qanuna 2008-ci ildə düzəliş edilərək xarici vətəndaşlar və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin vətəndaşlığı əldə etmək hüququçətinləşdirilmişdir.
UNHCR-ın statistik məlumatlarına görə, hökumət ilin sonuna ölkə ərazisində 2078 nəfər vətəndaşlığı olmayan şəxsin olduğunu bildirmişdir. Bu şəxslərin böyük əksəriyyəti Gürcüstan və İrandan gəlmiş etnik Azərbaycanlılardır. QHT-lərin hesablamalarına görə, ölkədə bir çox digər sənədləşdirilməmiş və vətəndaşlığı olmayan şəxslər var. Təxmini hesablamalara əsasən yüzdən on minlərədək bu cür şəxslərinvə onlar arasında statusları rəsmi olaraq tanınmamış və vətəndaşlığı olmayan şəxsiyyət vəsiqəsi almamış Mesxeti Türklərinin olduğu da bildirilir.
Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|