77
Mayasa tənəblxoy say pəyə papatan şotoxo “kantal-kiriş” pi
kaltune. mər amdarxo nextun: “Ə, kən, çurpe Kantal-kiriş, kinək sa
əş buka.”
Kantal-kiriş
(Ə: 9, s: 171; Tr: 6)
Dеyirlər ki, Nicin Dərə məhəlləsində iki qardaş yaşayırmış.
Böyük qardaşın adı Xaçn, kiçiyinki isə Əkеl idi. Tənbəlliklərinə
görə böyük qardaşa «kantal», kiçiyinə «kiriş» dеyərdilər.
Haradasa tənbəllərin sayı ikiyə çatarsa, onları «kantal-kiriş»
dеyə çağırırlar. Bеlə adamlara dеyərlər: «Ə, nə durmusan Kantal-
Kiriş
10
kimi, bir iş görsənə»
AXŞUMKALA ƏŞRUX, QİMQİN EXLƏTXO, BAKİ
HAKSABX (
Exlətepi: 2; Taranedi: 7)
LƏTİFƏLƏR, GİMGƏ SÖHBƏTLƏRİ, OLMUŞ
ƏHVALATLAR
(S: 2; Tr: 7)
Vi səviyinə nu papseymak
Sa udinen ceşməye lavksa. Calxalen şoto ceşməylə aki
xavare haksa:
-
Hun bip pulan bakı, poy he vaxt bup turla bakalnu?
İşkarek şotay əyitə fikir nu tadı mere cuğab tadı:
Zu vi səviyinə papsun tez curesa.
Sənin səviyyənə catmamaq üçün
Bir udi ceşmək taxır. Tanışı onu ceşməkdə görüb soruşur;
–
Sən dördgözlü oldun, bəs nə vaxt dörd ayaqlı olacaqsan?
Kişi onun sözlərinə əhəmiyyət verməyib belə cavab verir:
–
Mən sənin səviyyənə çatmaq istəmirəm.
10
tənbəl deməkdir
78
Çaxmağı yavaş-yavaş zapa
Sa işkaren iz kiye tüfenq haki, xoda arsala kəklikə tüş
hakatan, coğon seyvanaxun ciritepi:
Çaxmağı yavaş-yavaş zapa. Lorosa əyile baskene, şoto
muğurenbon.
Tətiyi yavaş - yavaş çək
Kişi əlinə tüfəngi alıb ağacdakı kəkliyə tuşlayanda, arvadı
eyvandan çıgırdı:
-
Tətiyi asta-asta cək, beşikdə uşaq yatıb, onu oyada bilərsən.
Güzgünə beğsun bəse
Suntin dosta pine:
–
Axşumsunez curesa. Kavazki keleca axşumkaz.
Dosten məslete tasta:
-
Motayna əxil taysun lazim tene. Güzgünə beğayvax bəse.
Güzgüyə baxmaq kifayətdi
Bi r nəfər dostuna dedi:
-
Yaman gülmək istəyirəm. Nə edim, mən doyunca gülüm?
Dostu məsləhət verdi:
-
Buna görə uzağa getmək lazım deyil. Güzgüyə baxmaq
kifayətdi.
Zu bez kojas care
Pə viciğoy manuki yakaxtetun taysay. Kala bici alin koyane
baksay, miciko okin koyane baksay. Ğımxoy sa ğine kala vicen
okaxun səse ibaksa, seyvana cenesa, aneksaki, vicen iz kiye tavar
tatapsune curesa.
Xavare haksa:
79
-
Hun kən sunen curesa.
-
Bez kojaz tatane, təzə koj bikoz kezər qala.
Kala vicen me əjitmaqa ibay iz kala karibay manedi:
-
Poy bez koj heter bakala?
Vicen pine:
-
Zalüğ tene. Zu bez kojaz caze.
Mən öz evimi sökürəm
İki qardaş vardı, hansı kı, yola getmirdilər. Böyük qardaş evin
yuxarı mərtəbəsində, kiçik qardaş aşağı mərtəbədə yaşayırdı.
Günlərin bir günü böyük qardaş aşağıda taqqıltı eşıdıb
eyvana çıxdı və gördü ki, qardaşı balta əlində evi sökmək istəyir.
O soruşdu:
-
Sən nə etmək istəyirsən?
-
Öz evimi sökürəm, yeni evimi başqa yerdə tikəcəyəm.
Böyük qardaş bu sözləri eşidib yerində donub qaldı.
-
Bəs mənim evim necə dayanacaq?
Qardaş cavab verdi:
Bunun mənə dəxli yoxdu. Mən öz evimi sökürəm.
Zoğalna xodaxun bitalo eleme baqon
(
Exlətepi: 9;
Taranedi: 5)
Sa ği Qoşin qonşinen zogalna xodana tapey sadə xodaxun
binesta. Ha te vaxt Qoşinen qonşina kalene qonşual titeri cape
baksa. Qoşina qonşin çağone hay tasta. Qoşinene qonşinane xavar
haksa cağonenal nexeki: Maya bakain həysə eğale. Qoşinen yağe
bexsa te vədine qoşin çoğon çəye eşta samalan çunaksa qonşi hari
tene ceysa. Sadə qonşinen zogalna xode oqa bakala papakane aksa.
Əşe he kala baksuna kamişe baksa məlinə pule tarasta. Hayzeri
tağadan Qoşinen qonşin çoğo nexeki vi işkara upak: Şo eleme.
Çoğon tene kanişəksa. Qonşinenal kandirişensa zoqalna xodaxun
hasand xod butene laysaynak teynal bitenesa eleme. Te ğinaxunal
Nije mər sa əyito: Zoqalna xodaxun bitalo eleme bakan.
80
Zogal ağacından yıxılan eşşək olar (S: 9; Tr: 5)
Bir gün Qoşi
11
nin qonşusu zogal ağacı çırpırmış və birdən
ağacdan yıxılır. Həmin vaxt Qoşi qonşusunu çağırır, qonşu isə
qaçıb gizlənir. Qonşunun yoldaşı Qoşinin cagırışına cavab verir.
Qoşi qonşusunu soruşur, yoldaşı da deyir ki: harda olsa bir azdan
gələr. Qoşi gözləyir, o arada qonşunun yoldaşı çay da gətitir. Bir az
da vaxt geçir, amma qonşu gəlib çıxmır. Birdən Qoşi zoğal
ağacının altında olan qonşunun papağını görür. Məsələnin nə
yerdə olduğunu anlayır, həyətə göz gəzdirir. Qoşi durub gedəndə
qonşunun yoldaşına deyir: Yoldaşına deyərsən ki, o, eşşəkdi.
Qonşunun yoldaşı anlamır. Qoşi izah edir ki, zoğal ağacından asan
ağac yoxdu çıxmaq üçün, əgər ondan yıxılmısansa, deməli,
eşşəksən. O gündən Nicdə belə bir məsəl var: Zogal ağacından
yıxılan eşşək olar.
Əsgərəvoy dokkaz
Beş aize sa qərəmcuxo şotoal Əsgərəvoy dokkaztunne. Te
Katmoqo Əsgərəxoy nəsilə yəşəyinşa. Yan hərgi qimgina kiryənsa.
Aizim səksən yaşlu qocal usum-usum beş qimqinene eysay.
Məlneynəl motay sa- pədənə tay-tuşe buy. Me işkaren nexe:
–
A bala, bez tay-tuşxonoy, şotox horebay?
Nextun:
–
Sa-pəxibo buney, mandiyoroxal Əskərobxoy dokaze bi
yakatun bexsa.
Əsgərovlar qapısı
Kəndimizdə bir qəbiristanlıq var, ona da Əsgərəvoy doqqaz
deyirlər. O arada Əsgərovlar nəsli yaşayır. Biz hər gün gimgəyə
yığışırdıq. Kəndimizin səksən yaşlı qocası da tez-tez bizim gimgəyə
gəlirdi. Məhlədə də bunun bir-iki tay-tuşu vardı. Bu kişi deyir:
11
Udi adı