Azsayli xalqlarin folkloru



Yüklə 365,57 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə34/53
tarix11.03.2018
ölçüsü365,57 Kb.
#31153
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   53

 
 
117 
Yandırmaq ücün başqa şey olmasa qabıq yığardıq. 
Çırpı, çör-çöp, kötük yığardıq. 
Ayğırbulaqda odun qalaqlanardı, yadınızdadırmı?  
 
Zarnaynı katsençe çamra huğozar, 
Eşşak maydamançe eheki dozar. 
Kel-xıl ha-a, qozet ha-a ulozar, 
Xab çiyel sel-uqun sikal yikele? 
 
Zarna
41
nın gədiyində duman, çəmrə göründü
42
,  
Eşşək meydanında
43
n ehekiyə baxardıq 
Əl-ayaqlı oluruq, dayanıb gözləyərdik 
Yer-göy, su, palçıq bir-birinə qarışırdı, yadınızdadırmı? 
 
Yığılbışe ha-an okan kəməlbı, 
Qıdım kanqə doğan uğalbı, xəlbı. 
Yoxrakane koçeys ha-an əməlbı, 
Şahnab, qiqar, unnuq, şahad yikele?  
                                                                                                                                    
Tirlərin üstünə ağac qabığı, yaxud ayıdöşəyi örtürlər ki, qışda birdən qar yağsa, 
dam çökməsin. Onun üstünə də torpaq tökürlər. Torpağın da tərkibi gildən olur 
ki, suyu buraxmasın. Buna lukun deyilir. Biri gətirib tökür, biri döyür. 
Çaya düşüb sel gətirən odunları qış üçün yığıb odun tədarükü edirlər.  
Ayğırbılaxıl  muzrubu  odun  anbarı  deməkdir.  Odun  qurtaranda  odun  anbarına 
gedirdilər. Odun anbarında hərənin bir odun tədarükü var idi. Yaxındadırsa, beldə 
gətirilirdi,  yox  əgər  uzaqdadırsa,  çayı  təmizləyib  su  ilə  axıdırdılar.  Suyun 
qabağını iri daşlarla kəsirdilər ki, odun gələndə axıb getməsin. 
41
 kənd 
42
 Zarnanın gədiyində duman, çəmrə görünəndə yağış yağacaq. Suvagillilər 
görəndə ki, yağış gəlir, özlərini yığışdırırlar. 
43
 Eşşak maydamançe yer adıdır. Suvagildən Dağıstana keçidin ən yüksək yeridir. 
Eşşəkdi, atdı, burada onları açıb buraxırlar ki, heyvan istirahət etsin. Mənzil başı 
kimi bir yerdir. İstirahətdən sonra yollarını davam etdirirlər. 
Deməli, oradan boylanan dumana eheki deyilir. Zərnədən boylanan duman dərəni 
bürüyür, o yandan boylanan dumanı isə külək başqa bir tərəfə aparır. Ehek 
oradan boylanır. Bu dumandan bizə bir ziyan yoxdur 
Artıq yır-yığış edilir. Otu olan otunu yığışdırır. Heyvanı olan heyvanı yığışdırır. 
Bilirlər ki, tufan qopub, sel gələcək. Çünki Zərnənin qatından duman boylandı, 
yağış var, fəlakət var. 


 
 
118 
Ot tədarük yerindəki
44
 dərzlər, xotmalar, 
Qış gələndə yağan uğal
45
 və xəl
46

Dəyirmançının un dağarına naz etməsi
47
 
Şahnab
48
, qiqar
49
, unluq
50
, şahad
51
 yadınızdadırmı?  
 
Qum, Likket, Kutuklu, Mamri, Cinəğ, 
İlisu, Sarıbaş, Atdal, Mışleş, Tsəx. 
Samreni dere-ab Kalel, Korş, Mıxəx, 
Yıkbı voxen yurdbı, xivar yikele? 
 
Qum, Ləkit, Kötüklü, Mamrux, Cinəğ, 
İlisu, Sarıbaş, Atdal, Mişleş, Tsəx, 
Samur dərəsindəki Kələl, Korş, Muxax
52

Saxurlar yaşayan yurdlar, kəndlər yadınızdadırmı?  
 
Ziyaratbı, pirbı, tutye-nezirbı, 
Tsirtsiraybı, çıraxdanbı, bazırbı. 
Dağı-i ikeykıs ıkar-üzürbı, 
Takatbı, kuvatbı hekka yikele? 
 
Ziyarətlərimiz, pirlərimiz, tutiyə-nəzirlərimiz,  
Tsirtsiray
53
 adlanan qabda çıraq, lampa, fənərlər
                                                           
44
 Yığıl
 
ot tədarükü görülən yerdir. Heyvan üçün otu göyərdirdilər ki, sonra ora 
heyvanları buraxsınlar. Otu dağılmasın deyə kəməl düzəldirlər 
45
 Qısamüddətli bir az isti yağış – uğal yağır. Bu yağış yağanda qar uçqunu olur 
46
 yüngül qar yağmaq deməkdir. Ayaq bassan, əriyər
 
47
 dəyirmançının nazı deməkdir ki, hər gələnə deyir ki, aç dağarı görüm, taxılın 
quruyub, yoxsa qurumayıb. Quru deyilsə, qurutmağa aparır. Qurudursa, üyüdür 
48
 dəyirmana su axan nova deyilir 
49
 dəyirmanın daş hissəsidir 
50
 un təknəsidir 
51
 üyütmə haqqıdır 
52
 kənd adlarıdır  
53
 gecə qaranlığında tsirtsiray adlanan qabda çıraq, lampa yandırıb yol gedir,  
ağırlıqlarını, xəstəliklərini, taqətsizliklərini qar selinə atıb ondan taqət, sağlamlıq 
istəyərdilər 


 
 
119 
Ağırlığımızı, xəstəliyimizi, taqətsizliyimizi 
qar selinə, uçqununa atıb ondan taqət, sağlamlıq istəməyiniz 
yadınızdadırmı? 
 
Sana sanbışənqə hapkın kavayle, 
İş deşdənqə qafıs, gimıs savayle. 
Kın he-e nurani Şamxal babayle, 
Yişdı xivun ağsakkalar yikele? 
 
Bir-birimizə həmişə gəlib-gedərdik.  
İş olmayanda söhbət üçün bir yerə yığılırdıq
54

And içərdik nurani Şamxal baba
55
ya, 
Bizim kəndin ağsaqqalları yadınızdadırmı? 
 
Ciqabişe eza bakali, çeçey, 
Sa-a kışar, vutsar, şigiler, peley. 
Yikel karınane “Abay-ətetey”, 
Qasdı adeşın hampəley yikele? 
 
Əkin yerlərində lobya, soğan əkərdik. 
Yığardıq yeməli çöl otlarını kış, vuts, şigil, peley. 
Yadına düşdümü qarı nənəmiz Abay ətetey
56

Bizim nənələrimizin həmpəleyi
57
 yadınızdadırmı? 
 
Şılğıdi, qık, arxaneykva it xine, 
Sassa cihileri voxe xıt xine. 
Luxun ha-ava tohari tot xine
Rak, lukun, daxa, dark, dakruk yikele? 
 
 
                                                           
54
 İş olmayanda gimgəyə söhbətə, yaxud da iməciyə, qınaya yığılırdılar  
55
 Nurani Şamxal babaya and içirdilər. Təmiz, saf adam olub. Kın and deməkdir 
56
 Abay nənə deməkdir. Atatey də onun adıdır. Nağıl qəhrəmanıdır, qadın 
obrazıdır 
57
 Qoca nənələr uşaqları bellərinə alıb yatızdırmaq üçün həmpəley oxuyardılar  


Yüklə 365,57 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   ...   53




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə