109
- Ye qonaq, gəlin uşaqlar, siz də. Yeməyin ətrindən iştaha
gələn qonaq “bismillah” deyərkən, uşaqların beşi də irəli gəlib
yeməyə başlayır və yeməyi bir andaca qurtarırlar. Qazanda yeməyə
bir şey qalmadığından pərt olan qonaq səssizcə oturur, ana və
balaları isə dövrə vuraraq çalıb-oynayır, əylənirlər. Peşman halda
yola düşən qonaq bir də o evə qayıtmır. Burda deyiblər ki, qonaq
Allah qonağıdır, çağırılmış və çağırılmamış olsa da, lakin üzlü
qonaqdan Allah qorusun.
Умумаздаса бицин бугу
(Материал данде гьубурай: 15; Тр:9)
Atalar sözləri, məsəl və deyimlər
(Mətni təqdim etdi: 15; Tr: 9)
Г1одоб ч1обораб лъим нахъе бак1аркангуру
Yerə dağılan suyu geri yığmaq olmaz
Гье ч1арас бехна
İti öldürən atar
Тупанкиса данкараб гула нахъа бэнгуру
Tüfəngdən atılan güllə geri qayıtmaz
Цогьорасда хьана рац1ал цогьорал руго
Oğru elə bilər, hamı oğrudu
Г1анк1 бех1расул гурщ, ч1арасул буго
Dovşan görənin yox, vuranındı
Х1ерай йехьалъиги яс лъик1, халаб бехьалъиги нух
Yaşlı olsa da qız yaxşıdı, uzun olsa da yol
Нусго гьунараса цо бащарлъи цебе лъала
Yüz hünərdənsə, bacarıq irəlidi
110
Ват1ан тарасул талих1 бегьуларо
Vətəni atanın bəxti gətirməz
Лъим бакун букъалънуру
Suyu döyməklə qurutmaq olmaz
К1ух1алаб бац бакълад хьала
Tənbəl canavar acından ölər
Гьубузи лъарасе кас, кинзи лъарасе нах1
Əyirməyi bacarana yun, yeməyi bacarana yağ
К1удияв г1адамасул хабар – раг1 ц1ураб месед
Yaşlı adamın sözü - cam dolu qızıl
Ц1а хехго бакарг1ан рохъо г1емер бэна
Ocağı tezdən qalasan, külü çox olar
Лъик1аб хабаралъ мег1ер биг1ана
Yaxşi söz dağı əridər
Х1абану иман гьэугун к1аравги, г1арац гьэугун базарну
к1арав цо вуго
Qəbrə imansız gedənlə, bazara pulsuz gedən birdi
Г1анк1ал гъот1нори, лъимал бок1нори
Toyuqlar ağacda, uşaqlar yataqdа
Нусго рокъалъул бет1ергьан– сабру буго
Yüz evin başçısı- səbrdir
Рокъоб бац, къатиб нац
Evdə canavar, çöldə bit
Bedar kezila, kedar bexzila
(Материал данде гьубурай:
16; Тр:10)
111
Бедар кьезила, кьедар бехьзила
(Tp:9)
Olanda verərəm, verəndə görərsiz (Mətni təqdim etdi: 16; Tr:
16)
Dir ber baxiqi, hobodux tso moşok əd reqqane.
Дир бер бахъиги, гьободухъ цо мошок1 г1ат1 рекъкъана
(Tp: 9)
Mənim gözüm çıxsın ki, mən özüm üçün deyirəmsə, amma
dəyirmanda bir çuval un yaraşıqdır (Yəni dəyirmanda un yoxdursa,
o nə dəyirmandı)
Allahas güraxül, ger bikad boone
Аллагьас кьуралъул кьер бикьад боъна
(Tp: 9)
Allah ona rəngini də uyğun verib
Sotor kaan xalab bexa ker boxnuru
Сотор каг1ан халаб бехьа кер бохьнуру
(Tp: 9)
Kösöv nə qədər uzun olsa, əli yandırmaz
113
Şeir opkunna Nüsrət İsmayılov
Yikele (Xabarbı hı-ına va Tərcuma hı-ına: 12)
Şeirin müəllifi Nüsrət İsmayılov, Yadınızdadırmı
(S: 12; Tr: 12)
Zascabnexan saccu yikel kabayle,
Deşxe şosub alıbna xib yikele.
Harkıninkə matxa axva havayle.
Nakbıştala, Qoray, Eray yikele?
Görəsən təkcə mənimmi yadıma düşür?
Yoxsa köhnə kənd sizin də yadınızdadırmı?
Gedəndə havasına heyran oluram.
Nakbıştala
19
, Qoray
20
, Eray
21
yadınızdadırmı?
22
Yişda qismat ilkevçu oxub suve,
Dik, suk oza yamadjbışdı har çuve.
Baldurğaneyinı isseynı xive
Suvaqılın bina ançi yikele?
Bizim qismətimizə dağ düşübmüş,
Darı, buğda əkərdik yamacların yararlı yerlərində.
Baldırğan
23
deyilən yer vardı,
Köhnə Suvagil yadınızdadırmı?
Tabun-tabunna ahakar, yaraxar,
İser, bəanar, kasiner, farruxar.
Qabaynqoler, xekbıxeçler, zarbafar
Yişdı tursbışın çeşnabı yikele?
19
qəbirlər olan tala deməkdir, həmçinin yer adıdır; nak - qəbir; nakkı -
qəbristanlıq mənasındadır
20
yer adıdır, dağ ətəyi və ya biçənək yeri mənasındadır;
burada ümumi istifadə
üçün ağac əkir, yaxud da ot üçün biçənək kimi saxlayırdılar, hamı bundan istifadə
edirdi, sözün kökü isə məlum deyil
21
müqəddəs yer mənasındadır, sözün kökü erdir
22
İzahlar Nüsrət İsmayılova aiddir
23
yer adıdır; köhnə Suvagil kəndinin məskunlaşdığı ərazidə bu adda bir yer vardı