Bakixanovun
Yüklə 279,25 Kb. Pdf görüntüsü
|
155 NƏTİCƏ Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində Kərbəla vaqiəsi mövzusunda ana dilimizdə qələmə alınan ilk məqtəl kitabı nümunələri XVI yüzillikdə yaranmışdır. Bunlar Nişatinin «Şühədanamə» və Füzulinin «Hədiqətüs-süəda» adlı irihəcmli nəsr əsərləridir. Hər iki əsər klassik tərcümə nümunəsidir: onlardan birincisi, əsasən, hərfi tərcümə nümunəsi, ikincisi isə sərbəst-yaradıcı tərcümədir. XIX yüzillikdə Kərbəla vaqiəsi mövzusuna müraciət çoxalır ki, bunun da başlıca səbəbi yerli əhali arasında yaranan ümumi bir məyusluq və kədər üzündən bu mövzuya olan maraq və tələbatın artması ilə bağlıdır. Bu dövrün ən məşhur və uğurlu məqtəl nümunələrindən biri tanınmış alim, maarifçi şair və yazıçı , ensiklopedik zəka sahibi Abbasqulu ağa Bakıxanovun ana dilində qələmə aldığı «Riyazül-qüds» adlı nəsr əsəridir. «Riyazül-qüds» haqqında Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığında indiyədək verilən qısa məlumatlarda o, A.Bakıxanovun orijinal əsəri kimi təqdim olunmuşdur. Əsərin diqqətlə öyrənilməsi isə tam əminliklə belə bir nəticəyə gəlməyə əsas verir ki, A.Bakıxanovun bu məqtəl kitabı klassik tərcümə nümunəsidir - Füzulinin «Hədiqətüs-süəda»sı kimi sərbəst-yaradıcı tərcümədir. A.Bakı- xanovun özünün yazdığı kimi, o, «Riyazül-qüds»ü XVII yüzilliyin nüfuzlu ilahiyyatçı alimi, yazıçısı Məhəmməd Bağır Məclisinin «Cəlaül-üyun» kitabından müəyyən hissələri seçmə yolu ilə müxtəsər şəkildə tərcümə etmişdir. Bunu hər 156 iki əsərin mətnləri üzərində apardığımız müqayisəli təhlil də birmənalı şəkildə təsdiqləyir. Orta yüzilliklərdə Azərbaycan ədəbiyyatında geniş yayılan bədii tərcümə sənətinə, xüsusilə də onun sərbəst tərcümə növünə xas olan bütün səciyyəvi cəhətlər, seçkin xüsusiyyətlər «Riyazül-qüds»də tam incəliyi ilə öz əksini tapmışdır. Bu xüsusiyyətlər sırasında mütərcimin «Cəlaül- üyun»u tam şəkildə deyil, öz zövqünə uyğun olaraq, əsərdəki ayrı-ayrı hissələri ixtisarla ana dilinə çevirməsini, tərcümənin mətninə yeri gəldikcə digər yazılı qaynaqlardan aldığı məlumatları artırmasını və ən başlıcası, əsasən, öz qələminin məhsulu olan lirik şeir parçalarını (bunların çoxu şairin doğma ana dilindədir) ora daxil etməsidir. A.Bakıxanovun bu tərcümə əsərinə müstəqil ad verməsi - «Riyazül-qüds» adlandırması da bilavasitə klassik tərcümə ənənələri ilə bağlıdır. «Riyazül-qüds»də bütün əsər boyu dahi Füzulinin bədii nəsr yaradıcılığının zirvəsi sayılan «Hədiqətüs-süəda» əsərinin də güclü təsiri duyulur. A.Bakıxanov «Riyazül-qüds» üçün başlıca qaynaq olaraq «Cəlaül-üyun»u seçməsinə baxmayaraq, əsərinin forma və bədii quruluşu məsələsində «Hədiqətüs- süəda»ya üstünlük vermişdir. İstedadlı mütərcim A.Bakıxanov «Riyazül-qüds»ü eynilə «Hədiqətüs-süəda» kimi nəsrlə nəzmin növbələşməsi şəklində qurmuşdur. «Riyazül-qüds»ü «Hədi- qətüs-süəda» ilə bağlayan daha bir mühüm amil onun da Füzulinin bu əsəri kimi qafiyəli nəsrlə - səc'lə qələmə alınmasıdır. «Riyazül-qüds»də Füzuli «Hədiqətüs-süəda»sının təsiri əsərin dil-üslub xüsusiyyətlərində də qabarıq şəkildə özünü göstərir. A.Bakıxanovun «Riyazül-qüds»ü də Füzulinin «Hədi- qətüs-süəda»sı kimi yüksək üslubda - klassik-kitab üslubunda qələmə alınmışdır və bu üslubun əsas səciyyəvi əlamətlərini özündə əks etdirir. Mütərcimin əsərdə istifadə etdiyi bir sıra obrazlı ifadələr, eləcə də cümlələrinin quruluşu, bəzi morfoloji 157 əlamətlər məhz klassik-kitab üslubunun təsvrinin nəticəsi kimi dəyərləndirilə bilər. «Riyazül-qüds»ün istər leksikasında, istərsə də mor- foloji-sintaktik xüsusiyyətlərində klassik-kitab üslubunun, xüsusilə də bu üslubun ən parlaq nümunəsi olan Füzuli «Hədiqətüs-süəda»sının bir sıra səciyyəvi əlamətləri öz əksini tapmışdır. Əsərin dilindəki bəzi arxaik leksik vahidlər, eləcə də əski morfoloji əlamətlər və sintaktik qəliblər bunu əyani şəkildə sübut edir. «Riyazül-qüds»ün dili yüksək obrazlılığı, sənətkarlıq xüsusiyyətləri ilə seçilir. A.Bakıxanov əsərdə klassik bədii nəsr nümunələri üçün səciyyəvi olan səc' sənətinin bütün incəliklərindən məharətlə istifadə edərək dəyərli bir sənət əsəri ortaya qoymuşdur. Əsərin dili ahəngdarlığı və axıcılığı, bədiiliyi və şeiriyyəti - bir sözlə, klassik poeziya ruhunu özündə yaşatması, əyani şəkildə canlandırması ilə də əlamətdardır. Məlum olduğu kimi, A.Bakıxanov 1820-ci ildən başlayaraq uzun bir müddət ərzində Tiflisdə yaşa yaraq həyatının bu taleyüklü dönəmində bədii tərcümə ilə də məşğul olmuş və məşhur rus təmsilçisi İvan Krılovun « Eşşək və bülbül » təmsilini dilimizə çevirmişdir. Bu fakt isə A.Bakıxanovun bədii tərcümə sənətinə böyük önəm verdiyini və bu sahədəki ilk təcrübəsi olan «Riyazül-qüds»ün ötəri səciyyə daşımadığını sübut edir. Bütün bunlar Azərbaycan ədəbiyyatında v a rislik məsələsinin dərin köklər üzərində qurulduğunu, bir sıra klassik ənənələrin XIX yüzillikdə də yaşandığını və uğurla davam etdirildiyini açıq-aşkar şəkildə sübut edir. 158 ƏDƏBİYYAT 1. Adilov M. M . Azərbaycan dilində sintaktik təkrarlar. Bakı, 1974. 2. Adilov M. M . Azərbaycan paleoqrafiyası və tarixi orfoq- rafiya məsələləri. Bakı, 2002. 3. Adilov M. M . Türk mətninin transfoneliterasiya prob- lemləri. Bakı, 2003. 4. Axundov A. Azərbaycan dilinin tarixi fonetikası. Bakı, 1973. 5. Axundov A. Azərbaycan dilinin fonetikası. Bakı, 1984. 6. Axundov M.F. Aldanmış kəvakib. Bakı, 1977. 7. Axundov M.F. Əsərləri, III cild, Bakı, 1988. 8. Araslı N. Nizami və türk ədəbiyyatı. Bakı, 1980. 9. Araslı N. Nizaminin poetikası. Bakı, 2004. 10. Azadə R. Füzulinin «Leyli və Məcnun» poemasının ideya və bədii xüsusiyyətləri haqqında // «Məhəmməd Füzuli» (elmi-tədqiqi məqalələr). Bakı, 1958. 11. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi, II cild. Bakı, 1960. 12. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. IV cild. Bakı, 2011. 13. Babaşahoğlu Ə. Məqtəl janrında katarsis mərhələsi // «Çıraq» jurnalı, 1999, № 3, s. 6-13. 14. Bakıxanov A. Riyazül-qüds, əlyazması. Azərbaycan MEA M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu, D-140. 15. Bakıxanov A. Seçilmiş əsərləri (tərtib və fars dilindən tərcümə: M.Sultanov). Bakı, 1984. 159 16. Cəfərov N. Azərbaycanşünaslığa giriş. Bakı, 2002. 17. Cəmşidov Ş. Şirvaninin tərcümələri haqqında // «Azərbaycan EA-nın Xəbərləri» (ədəbiyyat, dil və incəsənət ser.), 1970, № 3. 18. Cümşüdoğlu N. Füzulinin sənət və mərifət dünyası. Bakı- Tehran, 1997. 19. Dəmirçizadə Ə. Ədəbi dilimizin inkişafında Füzuli mərhələsi //«Məhəmməd Füzuli», elmi-tədqiqi məqalələr. Bakı, 1958, s.26-59. 20. Dəmirçizadə Ə. «Kitabi-Dədə Qorqud» dastanlarının dili. Bakı, 1959. 21. Dəmirçizadə Ə. Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi, I hissə. Bakı, 1979. 22. Dövlətabadi Ə. Qafqazın farsca yazan şairləri (çap yeri və ili göstərilməyib). 23. Əfəndiyev H. Azərbaycan bədii nəsrinin tarixindən. Bakı, 1963. 24. Əhdi Bağdadi. Cülşəni-şüəra, əlyazmanın fotosur ə ti, Azərbaycan MEA M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu, FS-75. 25. Əlibəyli Ş. Füzulinin fars divanında yanaşı təkrar // «Azərbaycan EA-nın Xəbərləri» (ədəbiyyat, dil və incəsənət ser.), № 3-4, Bakı, 2001,s.36-41. 26. Əliyev S. Füzuli (nəzəri-ədəbi düşüncələri). Bakı, 1996. 27. Əlizadə S. Orta əsrlərdə Azərbaycan yazı dili. Bakı, 1985. 28. Füzuli M. Hədiqətüs-süəda (çapa hazırlayan: Həsən Məcidzadə Savalan), Qum, 1374 (ərəb əlifbasında). 29. Füzuli M. Hədiqətüs-süəda (tərtib edənlər: Ə.Səfərli, M.Nağısoylu, N.Göyüşov). Bakı, 1993. 30. Füzuli. Əsərləri, 6 cilddə, VI c. (tərtib edəni: H.Məmmədzadə). Bakı, 1996. 31. Füzuli M. Leyli və Məcnun (tərtib edəni: H.Araslı). Bakı, 1993. 32. Hacıyev T. Azərbaycan ədəbi dili tarixi (II hissə). Bakı, 160 1987. 33. Hacıyev T. XIII-XVI əsrlər ədəbi dili // «Azərbaycan ədəbi dili tarixi». Bakı, 1991, s.48-87. 34. Heyət C. Azərbaycan ədəbiyyatına bir baxış. Bakı, 1993. 35. Kitabi-Dədə Qorqud (tərtib edənlər: F.Zeynalov, S.Əlizadə).Bakı, 1988. 36. Köçərli F. Azərbaycan ədəbiyyatı, I-II cild lər (tərtib edəni: R.Qənbər qızı). Bakı, 1978. 37. Qasımzadə F. Abbasqulu ağa Bakıxanov Qüdsi. Bakı, 1956. 38. Qasımzadə F. XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı. Bakı, 1975. 39. Qəhrəmanov C. Əsrarnamə (əlyazmasının fotofaksimilesi, sözlük və izahatı). Bakı, 1964. 40. Qəhrəmanov C. Nəsimi «Divan»ının leksikası. Bakı, 1970. 41. Quliyeva M. Klassik Şərq bəlağəti və Azərbaycan ədəbiyyatı. Bakı, 1999. 42. Qur'an (ərəb dilindən tərcümə edənlər: Z.Bünyadov və V.Məmmədəliyev). Bakı, 1992. 43. Mir Cəlal. Füzuli sənətkarlığı. Bakı, 1994. 44. Mir Cəlal, Pənah Xəlilov. Ədəbiyyatşünaslığın əsas- ları. Bakı, 1988. 45. Mirzəzadə H. Azərbaycan dilinin tarixi qram- matikası. Bakı, 1990. 46. Mirzəyev A. Cami, Nəvai və Füzuli yaradıcılığında 40 hədis. Bakı, 1997. 47. Mirzəyev A. Füzulinin «Hədiqətüs-süəda» əsəri orta əsrlər tərcümə abidəsi kimi. Bakı, 2001. 48. Məhərrəmov T. Əmir Xosrov Dəhləvinin «Məcnun və Leyli» poeması. Bakı, 1970. 49. Məhərrəmova R., Cahangirov M. Azərbaycan dilinin tarixi sintaksisinə dair materiallar. Bakı, 1962. 161 50. Möhsün Nəsiri. Lisanüt-teyr (Quşların dili). Çapa hazırlayanlar: M.Nağısoylu, S.Bayramlı. Bakı, 2001. 51. Musayev a A. «Məsnəvi» və Rövşəni. // - «Əlyazmalar xəzinəsində», Vc. Bakı, 1983. 52. Musayev a A. Əlyazma kitabı və XV-XVI əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı: problemlər, araşdırmalar (tekstoloji-filoloji tədqiqat). Bakı, 2002. 53. Musayev a A. Dədə Ömər Rövşəni əlyazmaları üzərində araşdırmalar, I c., Bakı, 2003. 54. Nağısoylu M. Füzulinin «Hədiqətüs-süəda» əsəri. Bakı, 2002. 55. Nağısoylu M. Orta əsrlərdə Azərbaycanda tərcümə sənəti. Bakı, 2000. 56. Nağısoylu M. XVI əsr Azərbaycan tərcümə abidəsi «Şühədanamə». Bakı, 2003. 57. Nağısoylu M. Şirazinin «Gülşəni-raz» tərcüməsi. Bakı, 2004. 58. Nağısoylu M. Əhmədinin «Əsrarnamə» tərcüməsi. Bakı, 2005. 59. Nağısoylu M. Abbasqulu ağa Bakıxanovun «Riyazül-qüds» əsəri orijinaldır, yoxsa tərcümə? // «Mütərcim» jurnalı, № l-2, Bakı, 2003, s.95-98. 60. Nağısoylu M. A.Bakıxanovun «Riyazül-qüds» əsəri orijinaldırmı? // «Naxçıvan Dövlət Universitetinin elmi əsərləri», № 13, 2004, s.17-21. 61. Nağısoylu M. A.Bakıxanovun «Riyazül-qüds» əsəri haqqında bəzi qeydlər. // - «Azərbaycan MEA Xəbərləri» (humanitar elmlər seriyası), № 22, 2004, s.136-143. 62. Nəbiyev B. Müsibətnamənin kamilliyi («Hədiqətüs- süəda»). - «B.Nəbiyev. Çətin yollarda», Bakı, 2000. 63. Nəhmətova K. Abbasqulu ağa Bakıxanovun «Kitabi- Əsgəriyyə» hekayəsi. Bakı, “Elm və təhsil”, 2013. 64. Rəhimov M. Azərbaycan dilində fel şəkillərinin formalaşması tarixi. Bakı, 1965. 162 65. Rəsulzadə M.Ə. Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvi. Bakı,1991. 66. Səfərli Ə. Azərbaycan dini-bədii və satirik nəsrinin banisi. // Məhəmməd Füzuli-500». Bakı, BDU nəşriyyatı, 2000, s.3- 64. 67. Sultanov M. Müqəddimə // «Abbasquluağa Bakı- xanov. Seçilmiş əsərləri». Bakı, 1984. 68. Sultanov M. Füzulinin «Hədiqətüs-süəda» əsəri // «Azərbaycan» jurnah, № 27, 1958, s.182-190. 69. Sultanov M. Azərbaycan və İran ədəbi əlaqələri tarixindən (Əttar Nişaburi və Əhmədi Təbrizi) // «M.Sultanov. Azərbaycan əlyazmaları məsələri». Bakı, 2000, s.68-89. 70. Tərbiyət M. Danişməndani-Azərbaycan. Bakı, 1987. 71. Şərifli K. Mətnşünaslığın əsasları. Bakı, 2003. 72. Şirəliyev M. Azərbaycan dialektologiyasının əsasları. Bakı, 1968. 73. «Şühədanamə» əlyazması, Azərbaycan MEA, M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu, M-259. 74. Aлиев P.M. Iipeдисловиe // «Ca'ди. Гyлистaн». M., 1959. 75. Aлиев Г.Ю. Teмы И cюжeты Hизaми B литepaтypax нapoдов Bocтокa. M., 1985. 76. Бакиханов А.К. Гюлистан-и Ирам. Редакция, комментарии, примечания и указатели академика А Н Аз. ССР З.М.Буниятова. Баку, «Элм», 1991. 77. Ахмедов Э.М. A.-К.Бакиханов: эпоха, жизнь, деятельность. Баку, «Элм», 1989. 78. Гacымoв A. Палеографические и орфографические особенности рукописей произведения М.Физули «Хадикатус- суада». АКД, Баку, 1976. 79. Демирчизаде А. Сравнительный метод М.Кашгари // «Советская тюркология», 1972, № l. 80. Иванов C. Поема Алишера Навое «Язык птиц» // «Мастерства перовода», т.Х, М., 1975. 163 81. Каталог персидских рукописей, т.II (составители Н.Геюшов, Г.Наджафов). Баку, 2000. 82. Копанев П.И. Вопросы истории и теории художественного перевода. Минск, 1972. 83. Кязимов М.Д. Последователи Низами. Баку, 1991. 84. Лихачев Д.С. Текстология на материале русской литературы X-XVIII вв. М.-Л., 1962. 85. Наджип Э.Н. Тюркоязычный памятник XIV B . «Гулистан», Сайфа Сараи и его язык, ч.I-II . Алма-Ата, 1975. 86. Наджип Э.Н. Исследования по истории тюркских языков XIV века. М., 1979. 87. Радлов B.B. Опыт cлoвapя тюркских наречий, I-IV T . Cn6, 1888-1911. 88. Cmopu Ч. Персидская литература, I-III. M., 1972. 89. Федоров А.В. Введение в теорию перевода. M., 1953. 90. Шарифов Дж. Из истории перевода в Узбекистане. АДД, Ташкент, 1968. 91. Şaripov J. Uzbekistonda tarjima torixidan. Toşkent, 1966. Özbək dilində. Türk dilində 92. Ergin M. Dede Korkut kitabı, I c., giriş, metin, faksimile. Ankara, 1958, II c., s.zlük, Ankara, 1963. 93. Fuzuli. Hadikatü's-süeda. D-r Şeyma Güngör yayınlaması, Ankara, 1987. 94. Güngör Ş. Giriş. - «Fuzuli. «Hadikatü's-süeda» (D-r Şeyma Güngör yayınlaması), Ankara, 1987, s.XV-LXXIII. 95. Karahan A. Anadolu türk edebiyatında «Maktel-i Hüseynler». Edebiyat Fakültesi Türkoloji Disiplini. Mezuniyet travayı. İstanbul, 1938,1939. 96. Karahan A. İslam-Türk edebiyatında kırk hadis. İstanbul, 1954. 164 97. Külekçi N. Edebi sanatlar. Ankara, Akçağ, 1995. 98. Levend A.S. Türk edebiyatı tarihi, I. Ankara, 1984. 99. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt 4. İstanbul, 1991. 100. XIII asırdan günümüze kadar kitablardan toplanmış tanıklarıyle Tarama sözlüğü, I-IV c. Ankara, 1941- 1945. Fars dilində 101. نھ ،نارھت ،ديمع گ ١٣٥٢ ديمع نيسح . رف 102. ادخھ د ربکا یلع . ،نارھت ،همان تغل ١٣٢٧ 103. ان گنھرف یسراف یب دا هم ، نارھت ، ١٣٧٢ 104. یسلجم رقاب دمحم . یطخ هخسن ، نويعلا ء لاج C-718 ناتسگنھرف یلم ، ناجيابرنآ یروھمج مولع ان یوتيتس هخسن یطخ یاھ 105. ، نارھت ، ١٣٥٢ ١- نيعم دمحم راف گنھرف یس دلج .. ٦ 106. هداز یلق یفطصم . ینازخ لبعد ، مق ، شودرب رادرعاش ١٣٦٠ 107. ريم یزيربت سردم یلع دمحم از . نارھت بدلاا ةناحير ١٣٩٦ 108. یوجنگ یماظن . یداقتناو یملع نتم ، نيريش و و رسخ ) بيترت اتخ هدنھد فوروگ ( ،وکاب ، ١٩٨٠ 165 Мохсун Нагисойлу СОЧИНЕНИЕ «РИЙАЗ АЛ-КУДС» АББАС- КУЛИ-АГА БАКИХАНОВА Резюме Прозаическое произведение «Рийаз ал-кудс» («Райские сады» ) Аббас-Кули-ага Бакиханова (1794-1846) – видного азербайджанского поэта-писателя и ученого впервые в данной работе становится обьектом специального монографического исследования. В первой главе монография излагаются вопросы, связанные с возникновением книг «мегтел», в арабской, персидской и тюркской литературах, к числу которых осносится и «Рийаз ал-кудс». На основе единственной рукописи сочинения анализируются тема, содержание произведения, причины его возникновения и источники. Вторая глава посвящена справнительному со- поставительному анализу «Рийаз ал-кудс» с его персидском источником «Джала ал-уйун» («Блеск очей») Меджлиси. На основе тщательного анализа впервые установливается, что «Рийаз ал-кудс» явлается сок- ращенным и вольным переводом «Джала ал-уйун» на азербайджанско- тюркский язык, что и подтверждаются заметками самого А.Бакиханова. Здесь же рассмар- 166 триваются сходные и отличительные особенности между этими двумя сочинениями. «Рийаз ал-кудс» по всем параметрам относится к числу классических переводных сочинений. Третья глава состоит из двух частей. В первой части рассмартриваются общие четры «Рийаз ал-кудс» и переводного произведения «Хадикат ас-суада» («Сад счастливых») Мухаммеда Физули, аналогичного содержания. Устанавливаются, что форма и структура «Рийаз ал-кудс» идентичны с «Хадикат ас-суада». Во второй части главы исследуются языково-стилистические особенности и вопросы поэтики «Рийаз ал-кудс». 167 Mohsun Naqisoylu THE PROSE WORK «RİYAZ AL-KUDS» BY ABBAS-KULİ-AGA BAKIKHANOV The prose work «Riyaz al-kuds» («The gardens of Paradise») by A.Bakikhanov (1794-1846) becomes an object of spesial mono- graphic research for the first time in this work. The first chapter deals with the issuses connected with the origin of the book «meqtel» in arabic, persian and turkic literatures which inelude «Riyaz al-kuds» as well. The theme, the content of the work, the reasons of its appearance and sources are only manuscript of the book. The second chapter is about comparative analysis of «Riyaz al-kuds» with its persian source «Djala al-uyun» («Shine of eyes») by Mejlisi. On the basis of thorough analysis for the first time it has been identifided that «Riyaz al-kuds» is the brief and free translation of «Djala al-uyun» into azerbaijani which was also confirmed by A.Bakikhanov's notes. Similar and different pecularities between these poems are also considered here. From all points of views «Riyazul-quds» is a classical translation work. The third chapter consists of 2 parts. The first part deals with general features of «Riyaz al-kuds» and translation work «Khadigat as-suada» («The garden of happy ones») Muhammed by Fizuli, with has analogical content. It has been determined that the form and structure of «Riyaz al-kuds» is idendcal with the ones 168 of «Khadigat as-suada». The second part of the chapter investigates lingwistic-stulistic pecularities and issues of poetic of «Riyaz al- kuds». ƏLAVƏLƏR 169 Əlavə 1. «Riyazül-qüds»ün əlyazmasının ilk vərəqi (1b) 170 Əlavə 2. «Riyazül-qüds»ün əlyazmasında əsərin tərcümə səciyyəsi daşıması ilə bağlı Bakıxanovun qeydi (6a) 171 Əlavə 3. «Riyazül-qüds»ün əlyazmasında əsərin adı və tamamlanma tarixinin qeyd olunduğu vərəq (8a) 172 Əlavə 4. «Riyazül-qüds»ün əlyazmasının son vərəqi (91a) 173 Yüklə 279,25 Kb. Dostları ilə paylaş:
|