Baxşiyeva nəRMİN ƏNVƏr qizi hüquq üzrə fəlsəfə doktoru İNZİbati HÜquqi MÜbahiSƏLƏR
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
176 Səlahiyyət həddinin aşılmasından irəli gələn tipik hallara vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadəni, vəzifə səlahiyyətlərinin aşılmasını, digər orqanların işinə müdaxiləni, inzibati icraat qaydalarının pozulmasını, qanunsuz aktın qəbul olunmasını, vətəndaşın azadlığına qanunsuz müdaxilə olunmasını, qanunun müəyyənləşdirdiyi vəzifələrin yerinə yetirilməməsini, hərəkət- sizliyi, digər inzibati orqanlara və ya onların vəzifəli şəxslərinə təsir göstərilməsini və s. aid etmək olar. Əvvəldə də qeyd etdiyimiz kimi, inzibati orqanın səlahiy- yəti həm baxılan məsələnin predmeti, həm də aidiyyət baxı- mından müəyyənləşdirilir. Qanunverici “İnzibati icraat haqqın- da” AR qanununda inzibati orqanların aidiyyətını ümumi şə- kildə “aidiyyət” anlayışı vasitəsilə müəyyənləşdirmiş və aidiy- yətın təsnifat meyarları müəyyən olunmamışdır. Hesab edirik ki, aidiyyət qaydalarının dəqiqləşdirilməsi inzibati orqanların fəaliyyətinin nəticəsində vətəndaşların hü- quqlarının və qanuni maraqlarının pozulmasına səbəb ola bilən halların sayını əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. Bu, idarəetmə fəaliyyətinin öz mahiyyətindən də irəli gəlir. Belə ki, bir inzibati orqan bütün respublika ərazisində müvafiq məsələlər üzrə inzibati akt qəbul etmək səlahiyyətinə malik olduğu halda, digəri yalnız konkret ərazidə həmin səlahiyyəti həyata keçirə bilər. İnzibati orqan öz səlahiyyətinə aid məsələ barəsində aidiyyətində olmayan ərazidə olan fiziki və ya hüquqi şəxsin hüquqlarına və ya maraqlarına toxunan akt qəbul edərsə bu akt da etibarsız hesab olunmalıdır. Lakin, yuxarıda qeyd olunan qanunun 65–ci maddəsində inzibati aktın etibarsız sayılması üçün meyarlar sırasında aktın müvafiq səlahiyyəti olmayan inzibati orqan tərəfindən qəbul edilməsi göstərilsə də, aidiyyət qaydalarına zidd qəbul edilməsi göstərilməmişdir. Hesab edirik 177 ki, aidiyyət qaydasının pozulması da inzibati aktın etibarsızliq meyarlarından biri kimi müəyyən olunmalıdır. Ədəbiyyatda haqlı olaraq səlahiyyətin adiyyat dairəsindən kənarda yerləşən başqa bir coğrafi məkanda istifadə olunması səlahiyyət həddinin ərazi baxımından aşılması kimi qiymətləndirilir. 283 İnzibati orqanın öz səlahiyyətini qanunla müəyyən olunmuş zaman çərçivəsində həyata keçirtmədiyi halda da səlahiyyət həddinin aşılması baş verir. Bu halda yaranan inzibati mübahi- sənin əsasını təşkil edən fakt inzibati orqanın səlahiyyətinə aid olan aktı vaxtında qəbul etməməsindən qaynaqlanır. Məsələn, attestasiya komissiyasının verdiyi qiymət əsas götürülərək, tövsiyələr nəzərə alınmaqla və qüvvədə olan qanun- vericiliyə uyğun olaraq qərarlar dövlət qulluqçusunun qulluq keçdiyi dövlət orqanının rəhbəri tərəfindən dövlət qulluqçusu- nun attestasiyadan keçdiyi gündən sonra ən geci 2 ay müddə- tində qəbul edilməlidir 284 . Bu müddət keçdikdən sonra attesta- siyanın nəticələri əsasında dövlət qulluqçusunun aşağı vəzifəyə keçirilməsi və ya tutduğu vəzifədən azad edilməsi haqqında qərarlar qəbul edən inzibati orqan səlahiyyət həddini zaman baxımından aşmış hesab olunur. Fikrimizcə, inzibati məhkəmə təcrübəsində anlaşılmaz- lıqlara yol verilməməsi üçün inzibati orqanların aidiyyət qayda- larının və onların qəbul etdikləri aktların etibarsızlıq meyar- larının qanunvericilikdə dəqiqləşdirilməsi zəruridir. 3. Diskresion səlahiyyətlərdən düzgün istifadə olunmaması. 283 Demirkol S. Iptal davasında idari işlemin beş ünsürü. s.66. http://dergi.sayistay.- gov.tr/icerik/der29m5.pdf 284 “Dövlət qulluğu haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanunu.Bakı: Qanun,2013, s.11 178 Avropa Şurası Nazirlər Kabinetinin 1980-cı il tarixli Tövsiyəsində göstərilir ki, mülahizə səlahiyyəti inzibati orqana qəbul edəcəyi qərarlarda müəyyən dərəcədə sərbəstlik verən, qanuni şəkildə qəbul oluna bilən qərarların içindən özünün uyğun gördüyünü seçmək imkanı verən səlahiyyətdir 285 . Azər- baycan Respublikası qanunvericiliyində isə diskresion səlahiy- yətlərə - qanunla inzibati orqana və ya vəzifəli şəxsə mümkün qanunauyğun qərarlardan birini seçmək hüququnun verilməsi kimi anlayış verilir 286 . Hüquq ədəbiyyatında mülahizə səlahiyyəti – çərçivəsi qa- nunvericilikdə nəzərdə tutulmuş, lakin, məzmunu bəzi imkan- sızlıqlar səbəbindən dəqiq müəyyən edilməmiş inzibati pro- seduru ifadə edən səlahiyyət kimi qiymətləndirilir 287 . A.O.Abdullayev inzibati mülahizəyə idarəçilik sahəsində müxtəlif işlərin hüquqi cəhətdən həlli üçün iş üzrə səmərəli qərarın qəbul edilməsi məqsədilə idarəetmənin subyektinə verilmiş məlum müstəqillik dərəcəsi kimi anlayış verir 288 . Məlum olduğu kimi, qanunla qorunan maraqlar hüquqazidd əməllərlə yanaşı diskresiyon səlahiyyətlərdən sui-istifadə nəti- cəsində də pozula bilər. Təsadüfi deyildir ki, hüquq ədəbiy- yatında maraqların müdafiəsi diskresyon səlahiyyətlər sahəsində idarəetmənin qərəzsizliyini və obyektivliyini, onların mümkün 285 Karahanoğulları O. “Idari takdir yetkisinin kullanilmasina dair R(80) sayili Avropa Konseyi Bakanlar Kurulunun Tavsiye Karari” / Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 45, Ankara, 1996, sayı 14, s. 327 286 “İnzibati icraat haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu. Bakı: Qanun, 2013, s.3 287 Mehdiyev F.S. İnzibati idarəetmə hüququ: Dərs vəsaiti. Bakı: Qafqaz Universiteti yayınları, 2008, s. 79 288 Abdullayev A.O. İnzibati hüquq: Dərs vəsaiti. Bakı: Qanun, 2005, s. 336 Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|