Baxşiyeva nəRMİN ƏNVƏr qizi hüquq üzrə fəlsəfə doktoru İNZİbati HÜquqi MÜbahiSƏLƏR
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
217 dəyişiklik edildi. 2007- ci ildə “Tribunallar, məhkəmələr və icra haqqında” qanun qəbul olundu. Qanunun qəbul olunmasında əsas məqsəd tribunalların məhkəmə sisteminə aid olduğunu təsbit etmək, onların sistematik qruluşunu formalaşdırmaq və onların məhkəmə kollegiyalarına müstəqillik qazandırmaqdan ibarət idi. Qanuna əsasən, tribunallar inzibati orqanlardan rəsmən ayrılaraq, müstəqillik qazandılar. Ölkədə iki instansiyalı tribunallar sistemi yaradıldı. Hazırda İngiltərədə birinci səviyyəli və yuxarı səviyyəli tribunallar fəaliyyət göstərir. Birinci səviyyəli tribunallar dövlət idarələrinin və agentliklərinin qərarlarından verilən şikayətlərə, yuxarı səviyyəli tribunallar isə aşağı tribunalların qərarlarından verilən şikayətlərə baxır. Bir neçə palatadan ibarət olan yuxarı tribunal aşağının qəbul etdiyi qərarı yalnız hüquqi baxımdan qüsurlu olduğu təqdirdə ləğv edə bilər. Yuxarı səviyyəli tri- bunalın qərarlarından şikayət Apellyasiya Məhkəməsinə verilir. 2007-ci ildən etibarən ölkədə ən yüksək məhkəmə Lordlar Palatasının yerini tutmuş Ali Məhkəmədir. Dünya Bankının 2010-cu ildə nəşr olunan hesabatına, əsasən, müasir İngiltərədə inzibati məhkəmə Ali Məhkəmənin tərkib hissələrindən biri kimi çıxış edir. 2007-ci ildə aparılan islahatlardan biri də Tribunallar Şura- sının əvəzinə qeyri -hökumət təşkilatı olan – İnzibati Ədliyyə və Tribunallar Şurasının yaradılması oldu. Məşvərət xarakterli, qeyri hökumət təşkilatı olan - İnzibati Ədliyyə və Tribunallar Şurası (AJTC), həmçinin elmi tədqiqatların prioritet isti- qamətləri barədə də nazirliyə öz tövsiyələrini verir. İnzibati ədliyyə sisteminin ünsürləri arasındakı münasibətləri nəzarətdə saxlayan Şuranın üzvləri ayda bir dəfə iclasa toplanırlar. Şuranın 218 sədri Ədliyyə naziri tərəfindən üzvlərinin arasından təyin olunur 360 . Şuraya inzibati məhkəmə sisteminə mütəmadi nəzarəti təmin etmək, onların fəaliyyətinə dair illik məruzə hazırlayıb Ədliyyə Nazirliyinə təqdim etmək, həmçinin, tribunallar sistemində hər hansı bir dəyişikliyə ehtiyac olduqda müvafiq təkliflər hazırlamaq həvalə olundu. Şuranın yaradılmasında əsas məqsəd inzibati ədliyyə sahəsindəki pərakəndəliyi aradan qaldırmaq, daha səmərəli inzibati ədliyyə sistemini formalaşdırmaqdan ibarət idi. Beləliklə, XX əsrin ortalarından etibarən İngiltərədə fəaliyyət göstərən tribunallar 2007-ci ildə aparılan islahatlar nəticəsində ölkənin məhkəmə mexanizminin tərkib hissələrinə çevrildilər və məhkəmə orqanları sistemində özünəməxsus yer tutdular. Onlar ixtisaslaşdırılmış məhkəmə orqanı kimi hüququn konkret sahələrində yaranan mübahisələri həll edirlər. Burada tribunallar inzibati orqanlardan inzibati məhkəmələrə keçid mərhələsini təşkil edirlər. Hazırda İngiltərədə, Uelsdə, Şotlandiyada və Şimali İrlandiyada geniş aidiyyət sahəsinə malik olan tribunallar fəaliyyət göstərir. Belə tribunallara - torpaq mübahisələri üzrə tribunalları, milli sığorta məsələləri üzrə tribunalları, gəlir vergisi, mənzil haqqı məsələləri, səhiyyə xidməti və s. məsələlərlə əlaqədar işlərə baxan tribunalları aid etmək olar. Bu tribunallar özlüyündə inzibati məhkəmələrin ingilis – amerikan variantı kimi çıxış edir. Hər tribunalda işlərə baxılarkən fərqli prosessual qaydalar tətbiq edilir. Demək olar ki, hər tribunalın özünəməxsus proses- sual qaydaları mövcuddur. Bu qaydalar Tribunallar Şurasının müvafiq komitəsi tərəfindən hazırlanır və tətbiq olunur. 361 360 http://ajtc.justice.gov.uk/ 361 http://www.justice.gov.uk/about/moj/advisory-groups/tribunal-procedure-committee 219 Tribunalların yalnız tətbiq etdikləri prosessual qaydalar deyil, aidiyyət dairələri və müvafiq olaraq səlahiyyətləri də biri- birindən fərqlənir. Onu da qeyd edək ki, fərqli xüsusiyyətlərinə, səlahiyyət dairələrinə, prosessual qaydalarına baxmayaraq, tri- bunalların hamısı üçün ümumi olan bir sıra cəhətlər də vardır. Dünya Bankının məruzəsində tribunalların bu cür əsas xüsusiy- yətlərinə aşağıdakılar aid edilmişdir 362 : dövlətin heç bir qurumundan asılı olmaması; müəyyən sahələr üzrə ixtisaslaşma və peşəkarlıq; fərdi prosessual qaydalara malik olması; işlərə ictimaiyyətə açıq şəkildə baxılması; qəti və hüquqi baxımdan tətbiq oluna bilən qərarlar vermək səlahiyyətinə malik olması; qəbul olunan qərarların əsaslandırılmış olması; qəbul olunan qərarlardan Ali Məhkəməyə apellyasiya şikayətinin mümkünlüyü. Xüsusilə qeyd edək ki, İngiltərədə çoxsaylı inzibati tribu- nalların fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq burada inzibati ədliyyənin vahid prinsipləri işlənib hazırlanmamışdı. Nəhayət, 2010-cu ildə Şura Böyük Britaniyada inzibati ədliyyənin mahiyyətini müəyyənləşdirən 7 əsas prinsipi işləyib hazırladı. 363 Ölkədə “yaxşı (good) inzibati ədliyyənin” əsaslanmalı olduğu əsas müddəalar kimi müəyyənləşdirilən bu prinsiplərə aşağı- dakılar aid edildi: 1) dövlət xidmətlərinin istehlakçılarına və onların tələbatlarına mühüm önəm verilməsi və onlara daima ədalətlə və 362 İngiltere, Galler, Fransa, Almanya ve Hollanda İdari Yargı Sistemlerindeki Mahkeme Öncesi İşlemler. Türkiye’de idare hukukunda mahkeme öncesi işlemlerinin olası gelişimine yönelik karşılaştırmalı bir araştırma. Dünya Bankası, 2010, s. 19 363 Principles for Administrative Justice. AJTC, 2010, p.58 Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|