Bəhruz Kəngərli nadir istedada malik bir insandır. O, Azərbaycan xalqının
Yüklə 37,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İSA HƏBİBƏYLİ
- RAFAEL HÜSEYNOV
- ADİL QAZIYEV
- TELMAN İBRAHİMOV
- MƏMMƏD CƏFƏR CƏFƏROV
- NURƏDDİN HƏBİBOV
- KƏRİM KƏRİMOV
- MÜRSƏL NƏCƏFOV
- SARA NƏZİROVA
212
R ssam haqqında fikirl r B əhruz Kəngərlinin “Qaçqınlar” silsiləsinə daxil olan rəsm əsərləri Azərbaycan təsviri sənətinin nadir qaçqınlar serialıdır. Qaçqınların vəziyyəti. Geyimi, məişəti, psixologiyası, ağrıları və ümidləri heç bir əsərdə Bəhruz Kəngərlinin rəsmlərindəki səviyyəsində dərin və incə cizgilərlə, bütün aydınlığı ilə ifadə olunmamışdır. Rəsmlərdəki bir süjet ətrafında birləşmiş insanların taleyini Bəhruz Kəngərlinin “Qaçqınlar” epopeyası adlandırmaq mümkündür. Bir sözlə, Bəhruz Kəngərli torpağın, insanın, təbiətin bütün ruhunu torpaqda və təbiətdə adi gözlə baxanda görünməyən sənətkar istedadı ilə kəşf olunan rənglərinin dahiyanə şəkildə ifadəsi ilə təsviri sənətdə bütün təbiiliyi ilə canlandırmışdır.
B əhruz Kəngərli Azərbaycanın ən az yaşamış rəssamlarındandır. Bəhruz Azərbaycanın ən məhsuldar rəssamlarındandır. Mənə məlum olanı 600-700-dən artıq əsəri qalıb (bir başqa qənaətə görə əsərlərinin sayı 1500-lə 2000 arasındadır). Və o rəsmlərin hər biri bu qeyri- adi gəncin sükut üzərində qələbəsinin əks-sədası, yenilməz iradəsinin rəmzidir... RAFAEL HÜSEYNOV Akademik, millət vəkili K əngərlinin əsərlərindən və söylədiklərindən bəlli olur ki, o hər bir boyakarın fəaliyyətində ictimai səciyyə daşıyan lövhələr yaratmağın vacib və əhəmiyyətli olduğunu duyurdu. Lakin tələbkar rəssam özünü belə əsərlər yaratmaq üçün hələ hazırlıqlı hesab etmirdi. Bəhruzun dediyi kimi, rəssam gərək öz üzərində çoxlu çalışıb lazımi bacarıq və bilik əldə etsin. Odur ki, Kəngərli də hər bir təbiət obyektini və hadisəni müxtəlif fəza və işıq şəraitində işləyir, təsvir etdiyi şeyi ətralı öyrənib bu sahədə yüksək peşəkarlığa nail olmağa çalışırdı. Bəhruzun çoxlu kiçik etüd və akvarelləri təbiəti və onun rəngarəng hadisələrini düzgün əks etdirməyi bacarmaq üçün bir vasitə idi. ADİL QAZIYEV Sənətşünaslıq elmləri doktoru 213
R ssam haqqında fikirl r B öyük tarixi olan Azərbaycan təsviri sənətində ilk dəfə “psixoloji portret” anlayışı məhz Kəngərlinin “Qaçqınlar”ı ilə bağlı ortaya çıxır. Rəssamın “Əfşar kəndindən qaçqın qızın (Cümsünün) portreti”nə baxdıqda bu kiçik yaşlı qızın gözlərində nə qədər həyəcan, kimsəsizlik və məzəmmət görünür. Artıq bu gün nə Əfşar kəndi var, nə də didərgin düşmüş Cümsün, lakin bu gün başqa tərk olunmuş kəndlər var, yurdsuz-yuvasızlar var. Bax, buna görə də bu günün Kəngərlisi lazımdır ki, bu faciələri olduğu kimi kağıza köçürsün, əbədiləşdirsin.
B əhruzun mənzərələrində təbiət sənətkarın qəmlərini, ələmlərini, insanların faciəsini gizli- gizli danışa bilməsi üçün yeganə bir sığınacaq guşə idi. Bəhruz təbiətin qoynunda özünü həmişə tək, müdaiəsiz hiss edirdi. Bəlkə də buna görədir ki, onun mənzərələrində insan təsviri görünmür...
B əhruz Kəngərli Naxçıvan diyarının özünəməxsus koloritini, uca dağların əzəmətini, geniş üfüqlərin ənginliyini, isti və parlaq boyaların ahəngini müşahidəkarlıqla qavrayıb bütün genişliyi, həcmliyi, təravəti ilə mənzərələrində canlandırmışdır. Sakit və tənha təbiət qoynunda günün müxtəlif çağlarında dağların, çəmənlərin, çayların, şəlalələrin günəşdən rəng alıb rəng verən mənzərələrini dönə-dönə seyr edən rəssamın lirik duyğuları, incə hissləri tükənməz şeiriyyətlə aşılanmışdır. NURƏDDİN HƏBİBOV Sənətşünaslıq elmləri doktoru, professor 214
R ssam haqqında fikirl r K əngərli bütün yaradıcılığı boyu təbiətə, naturaya sadiq qalan, ona realist rəssam gözü ilə baxan bir sənətkar idi. Buna görədir ki, onun əsərlərində təsvir edilən mənzərəni idealizə etmək, süni surətdə gözəlləşdirmək kimi realist sənətə yabançı meyillərə təsadüf edilmir. Lakin Kəngərlinin əsərləri təbiəti sadəcə olaraq təqlid etmək, ehtirassız,soyuq bir qəlblə mexaniki surətdə onun üzünü çıxarmaq kimi naturalizmə xas olan təmayüllərdən də tamamilə uzaqdır. Kəngərli təbiət təsvirlərini yalnız real və inandırıcı deyil, eyni zamanda ehtirasla, qüvvətli daxili hisslərlə əks etdirirdi. Onun şairinə ilhamla çəkilmiş əsərlərində zəngin lirika, nikbin bir əhval- ruhiyyə duyulur. Bu isə rəssamın vətənə, təbiət gözəlliklərinə bəslədiyi sönməz məhəbbətindən doğur. Rəssamın bu cür lirik əsərləri tamaşaçıya təbiətin gözəlliyini dərk etməyi öyrədir, onun estetik zövqünü tərbiyə edir, təbiətə, vətənə məhəbbət hisslərini qüvvətləndirir.
A zərbaycan incəsənəti tarixində Bəhruz Kəngərliyə qədər şərti əlamətlərdən azad, tam mənasilə realist portretlər yaradan sənətkar olmamışdır. Bəhruz, portret sənətinin xüsusiyyətlərini dərindən bilmiş, portreti bədii obraz səviyyəsinə qaldırmağa çalışmışdır. Məhz buna görə də, Bəhruzun portretlərinin çoxu ölçülərindən (onun çəkdiyi portretlər də çox kiçik olurdu), materialından və işlənmə texnikasından asılı olmayaraq, realist portret janrının tələblərinə cavab verir.
Z aman-zaman təkrar olunan ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdiyi soyqırımın nəticəsində yerindən-yurdundan didərgin düşən qaçqınların obrazları Kəngərli yaradıcılığının portret janrında sanballı yer tutur. Onun “Qaçqın Cümsün”, “Ayaqyalın qaçqın oğlan” və s. onlarla qadın, uşaq və kişi portretləri təkcə sənətkarlıq səviyyəsinə görə deyil, tarixi bir sənəd kimi də dəyərli mənbələrdir. SARA NƏZİROVA Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi Yüklə 37,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|