37
Ətraf mühit
o, BP AGT-də ətraf mühitin idarə edilməsi
sisteminin İSO 14001 sertifikatının əhatə
dairəsinə əlavə edildi.
Bu auditlərdən sonra doqquz islahedici
tədbir barədə sorğu verildi. Bunlar müqavilə
sənədləşməsi və əməliyyatlara nəzarət,
təhlükəli materiallarla davranma və onların
saxlanması, fövqəladə hallarda cavab
tədbirlərinin qeydiyyatı, sənədlərə nəzarət,
texniki şərtlərə uyğunluqla bağlı idi. 2010-
cu ildə aparılmış auditin nəticəsi kimi irəli
sürülmüş 11 islahedici tədbirinin (bunların altısı
Bakıdakı Villa Petrolea ofisimizə aid idi) hamısı
BP tərəfindən yerinə yetirildi və düzgünlüyü
şirkətdənkənar auditor tərəfindən təsdiqləndi.
Karbohidrogen dağılmaları
d
2011-ci ildə Azərbaycandakı obyektlərimizdə
2010-cu ildəki 11 karbohidrogen dağılması ilə
müqayisədə cəmi beş hadisə qeydə alındı.
Bütün dağılmalar dəniz obyektlərində baş
verib və qismən cavab tədbirləri görərək
BP-nin Azərbaycanda enerji istehlakı
2010
2011
Yanacaq qazı (min ton)
963,7
832,0
Dizel yanacağı (min ton)
48,8
49,0
Elektrik enerjisinin idxalı (meqavat saat)
8 300
a
8 085
təsirləri azaltmaq üzrə daxili potensialımız
sayəsində tam yığılaraq təmizlənib. Dağılmış
karbohidrogenin həcmi (2 677 litr) 2010-cu ilin
göstəricisi ilə müqayisədə nəzərəçarpacaq
dərəcədə az (92%) olmuşdur. Ətraf mühitə
bütün dağılmalar barədə Ekologiya və Təbii
Sərvətlər Nazirliyinə (ETSN) və Azərbaycan
Respublikası Dövlət Neft Şirkətinə məlumat
verilib.
BP Xəzər hövzəsində fəaliyyət göstərən
məsuliyyətli bir operator kimi hər bir hökumət
orqanının şirkətə bildirdiyi istənilən narahatlığa
ciddi yanaşır. Azərbaycanda bütün müvafiq
hökumət orqanları, o cümlədən ETSN-ə
hesabat və xəbər-bildiriş verməyimizi
tənzimləyən razılaşdırılmış proseduralarımız
var. Buraya planlaşdırılmamış əhəmiyyətli
atılmalar barədə bildirişlər də daxildir. Biz
ETSN-lə yaxından əməkdaşlıq etməyə
davam edir, regionumuzda ətraf mühitlə bağlı
təhlükəsiz əməliyyatlara təminat vermək
üçün lazım ola bilən istənilən fəaliyyət və
qabaqlayıcı tədbirləri mütəmadi olaraq onlarla
müzakirə edir və razılaşdırırıq.
d
Karbohidrogen dağılmaları həcmi bir barel (42 ABŞ qallonuna
bərabər 159 litr) və ya daha çox
olan maye karbohidrogenin
atılması kimi təyin olunur.
a
“BP Azərbaycanda Davamlı inkişaf haqqında hesabat 2010”da göstərilmiş 54 349 əvəzinə.
Xəzər Beynəlxalq Ətraf Mühit Sərgisinin qonaqları BP stendində, noyabr 2011
BP-nin Azərbaycanda birbaşa CO
2
emissiyaları
(min ton)
Ümumi birbaşa karbon dioksid (BP və tərəfdaşları)
Xalis birbaşa karbon dioksid (ancaq BP)
500
1 000
1 500
2 000
2 500
3 000
3 500
4 000
2007
2008
2009
2010
2011
582,8
1 980,1
3 677,7
3 827,1
3 656,8
3 892,5
687,6
668,5
641,0
665,5
BP-nin Azərbaycanda ümumi qeyri-
istixana qazı emissiyaları
(ton)
Kükürd oksidləri (SOx)
Azot oksidləri (NOx)
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
2007
2008
2009
2010
2011
3 786
795
3 034
2 842
3 031
b
2 967
7 243
8 412
8 908
8 544
c
b
İstiqlal və Dədə Qorqud qazma qurğularına aid SOx
rəqəmlərinin hesabatında səhv olduğuna görə
“BP
Azərbaycanda Davamlı inkişaf haqqında hesabat 2010”da
səhvən göstərilmiş 3 396 əvəzinə.
c
Əsasən Səngəçal terminalında, DərSG və Çıraq
platformalarında yanacaq qazı daha az istehlak olunduğuna
görə BP-nin Azərbaycanda məcmu NOx emissiyaları 4%
azalıb.
38
BP Azərbaycanda Davamlı inkişaf haqqında hesabat 2011
2011-ci ildə Azərbaycandakı əməliyyatlarımız
nəticəsində cəmi 51 205 ton tullantı meydana
gəlib – 40 672 ton təhlükəli, 10 533 ton isə
təhlükəsiz tullantılar. Bu, 2010-cu ilə nisbətən
təhlükəli tullantıların həcmində 34% azalma
deməkdir.
Təhlükəsiz tullantıların təxminən 43%-i (4 486
ton), təhlükəli tullantıların isə 2%-i (759 ton) təkrar
yerli şirkətlər tərəfindən emal edilib və ya yenidən
istifadə olunub. Qalan tullantılar ya təmizlənərək
təsdiq edilmiş metod və marşrutlardan istifadə
edilməklə ləğv edilib, ya da müvəqqəti olaraq
Sərəncədəki təhlükəli tullantıların idarə edilməsi
Tullantıların idarə edilməsi
Əməliyyatlarımızda tullantıların
meydana gəlməsini aradan qaldırmağa, onları azaltmağa və təkrar
istifadə etməyə, tullantıların idarə edilməsində bütün layihə dövrünü
əhatə edən yanaşmanı tətbiq etməyə çalışırıq
qurğusunda (TTİEQ) saxlanıb və yaxud BP-nin
Sumqayıtdakı xüsusi təyinatlı poliqonunda
torpağa (yalnız təhlükəsiz tullantılar) basdırılıb.
Bundan əlavə, 260 667 ton təmizlənməmiş
və təmizlənmiş çirkab suyu hasil edilib (2010-cu
illə müqayisədə təxminən 39% azalma). Dənizdə
neftlə çıxan böyük həcmdə lay suyu Səngəçal
terminalında qəbul edilib.
2011-ci ildə Sərəncə TTİEQ-də saxlanılan
təhlükəli tullantıların müvafiq qaydada
utulizasiya variantlarının müəyyənləşdirilməsi
və qiymətləndirilməsi diqqət mərkəzində oldu.
Tullantıların idarə edilməsi üzrə seçilmiş qurğularda
müvafiq tələblərə uyğunluğu yoxlamaq üçün
əminlik auditləri keçirilib.
Qazma şlamları
Qazma əməliyyatları zamanı əmələ gələn
tullantıların azaldılması üçün müxtəlif variantlar
üzərində işimizi davam etdirdik. Buraya istifadə
edilən texnologiyaların və avadanlığın yenilənməsi,
yataqdaxili yenidən laya vurulmanın tətbiqi daxil idi.
Dənizə atılmalar və yenidən laya vurulma
2011-ci ildə BP Azərbaycandakı qazma
əməliyyatlarında yalnız su əsaslı qazma
məhlullarını (SuQM) dənizə atıb. Çıraq
platformasında qazma işlərinə ara verildiyinə görə,
burada heç bir sintetik əsaslı qazma məhlulundan
(SiQM) istifadə edilməyib. Bu atılmalar Azəri-
Çıraq-Dərinsulu Günəşli (AÇG ) hasilatın pay
bölgüsü sazişinə uyğun olub və onların tərkibində
aşağı toksikliyə malik SuQM – dünyanın hər
yerində geniş istifadə edilən qazma məhlulu olub.
Tərkibində SuQM olan bütün qazma şlamları
İstiqlal və Dədə Qorqud qazma qurğularından
atılıb.
2011-ci ildə Xəzər dənizinə cəmi 15 105 ton
qazma şlamı və onunla əlaqədar mayelər (qazma
məhlulu) atılıb ki, bu 2010-cu illə müqayisədə
87% artım deməkdir. Bu artım tamamlanmış
quyuların sayının artmasına görə baş verib.
Bunların əksəriyyəti Çıraq neft layihəsi ilə əlaqədar
olub – 2010-cu ildə altı quyu ilə müqayisədə
2011-ci ildə 10 quyu.
Əks-tədbirlərimiz 2011-ci ildə əsasən
qazma şlamları və məhlulları, dəniz suyu, neftli
sular və durulducu çənin təmizlənməsindən
qalan materiallar kimi müəyyən növ tullantıların
təkmərhələli atılması və dənizdə yenidən laya
vurulması üzərində cəmləşdi. Nəticədə Azəri və
DərSG platformalarında, 2011-ci ildə cəmi 72 361
ton tullantı yenidən laya vuruldu ki, bu da 2010-cu
illə müqayisədə 46%-lik artımdır.
Ümumilikdə, qazma işlərinin quyu gövdəsinin
üst hissələrində tədricən aşağı toksikliyə malik
neft əsaslı məhlullarla aparılmasına keçidlə
əlaqədar tərkibində SuQM olan qazma şlamlarının
və mayelərin AÇG platformalarından dənizə
atılması azalmaqdadır.
Quruda tullantıların idarə edilməsi
Yenidən laya vurulmaq üçün yararsız qazma
şlamlarına quruda idarəetməni tətbiq edirik.
2011-ci ildə dənizdəki qazma əməliyyatlarında
hasil edilmiş cəmi 16 867 ton (2010-cu illə
müqayisədə 39% az) emal edilməmiş qazma
şlamı, eləcə də 9 122 ton qazma məhlulu və
durulducu çənin təmizlənməsindən qalan
materiallar Sərəncədə qəbul edilib. Təxminən
BP tərəfindən Azərbaycanda suya atılmış qazma şlamları
(ton)
Yataq / qurğu
SuQM ilə
qazılıb suya
atılmış şlamlar
SiQM ilə
qazılıb suya
atılmış şlamlar
Suya atılmış
qazma
şlamlarının
cəmi
Mərkəzi Azəri (MA), Qərbi Azəri (QA), Şərqi Azəri (ŞA),
Dərinsulu Günəşli (DərSG), Çıraq, Şahdəniz (ŞD)
0
0
0
Dədə Qorqud qazma qurğusu
7 756
0
7 756
İstiqlal qazma qurğusu
7 349
0
7 349
CƏMİ
15 105
0
15 105
BP-nin Azərbaycanda tullantı həcmləri
2010
2011
Təhlükəli tullantılar (ton)
a
61 420
40 672
Təhlükəsiz tullantılar (ton)
10 239
10 533
Səngəçal terminalında qəbul edilən lay suyu (ton)
1 213 951
1 632 353
Çirkab suları (litr)
444 234
b
260 667
a
Buraya qazma şlamları və lay sularının filtrasiyasından qalmış tullantılar daxildir.
b
“BP Azərbaycanda Davamlı inkişaf haqqında hesabat 2010”da səhvən göstərilmiş 425 936 əvəvzinə.
“RT Services” şirkətinin Qaradağ rayonunda sənaye tullantılarının utilizasiyası sahəsi