B Ü T Ü N U Ş A Q L A R A Ü M İ D B Ə X Ş E D Ə K
2 0
U N I C E F @ 7 0 : 1 9 4 6 − 2 0 1 6
İlk Sakitlik günlərinin baş tutduğu dövrdən sonrakı
onilliklərdə də UNICEF Əfqanıstan, Anqola,
Çeçenistan
(Rusiya Federasiyası), Şri Lanka və Sudan kimi ölkələrdə
münaqişələr davam edə-edə humanitar yardım göstərmək
üçün danışıqlar aparmış, əksər hallarda buna nail olmuşdur.
UNICEF
1984-cü ildə bir başqa humanitar fəlakətlə, Afrikada
baş vermiş aclıqla mübarizə aparmışdır. Həmin il təşkilat
“Afrika buynuzu” və “Sahel” adlandırılan regionlardakı 21
ölkədə aclıq və quraqlıqla üzləşmiş əhaliyə yardım göstəril-
məsi üçün 50 milyon, sonradan dəqiqləşdirildikdən
sonra isə
67 milyon ABŞ dolları həcmində yardım göstərilməsi çağırışı
ilə beynəlxalq ictimaiyyətə müraciət etmişdir. Sonrakı dövr-
lərdə, o cümlədən
2011 və
2012-ci illərdə Afrika qitəsində
həyata keçirilən bənzər tədbirlər ərzaq qıtlığının və xəstəlik-
lərin yayılmasının qarşısını müəyyən dərəcədə almışdır.
1989-cu ildə qəbul edildiyi ilk gündən etibarən Uşaq
hüquqları haqqında Konvensiya UNICEF-in fövqəladə
hallarla bağlı fəaliyyəti baxımından
böyük əhəmiyyət
kəsb etmişdir. Konvensiyada uşaqların zorakılıq, qəddar
münasibət və istismara qarşı müdafiəsinin fövqəladə hallar
üzrə cavab tədbirlərinin ayrılmaz hissəsi kimi göstərilməsi
bu nöqteyi-nəzərdən xüsusilə əhəmiyyətlidir.
Mərkəzi və Şərqi Avropada, Müstəqil Dövlətlər Birliyində
daşqınlardan tutmuş vətəndaş münaqişələri və iqtisadiyyatın
çökməsi kimi humanitar yardımı
zəruri edən fövqəladə vəziy-
yətlər
90-cı illərin əvvəlində UNICEF-ə humanitar yardım üçün
müraciət edən ölkələrin sayını xeyli artırmışdır. Məhz bu dövrdə
keçmiş Yuqoslaviya ərazisində yaşayan uşaqlar qəflətən baş
vermiş silahlı münaqişənin, etnik mənşə zəminində zorakılığın və
nifrətin qurbanına çevrilmişdir. Yuqoslaviya dünya xəritəsindən
silindikdən sonra UNICEF məktəblərin yenidən açılmasında,
yerli mütəxəssislərin posttravmatik stress pozuntusundan
əziyyət çəkən uşaqların müəyyənləşdirilməsi
sahəsində təlim
almasında yerli hökumət orqanlarına yardım etmişdir.
Bu səylər böyük rezonans doğurmuş, beynəlxalq ictimaiyyəti
sanki ayıltmışdı: İkinci dünya müharibəsindən sonra
UNICEF-dən ilk yardımı alanlar arasında da Yuqoslaviyalı
uşaqlar vardı.
1993-cü ildə UNICEF-in Kopenhaqendəki təchizat şöbəsi
(dünyanın humanitar yardım əşyalarının saxlandığı ən böyük
anbarı burada yerləşir) uşaq və qadınlar
üçün nəzərdə
tutulmuş adi və humanitar yardım proqramları çərçivə-
sində dünyanın müxtəlif ölkələrinə 112 milyon ABŞ dolları
həcmində ləvazimat göndərmişdir (Müqayisə üçün deyək ki,
2015-ci ildə UNICEF tərəfindən bütün dünyada əldə edilmiş
və Kopenhaqendəki anbar, digər təchizat nöqtələri vasitəsi
ilə
göndərilmiş, təmin edilmiş ləvazimatların və xidmətlərin
ümumi dəyəri 3,4 milyard ABŞ dollarına bərabər olmuşdur.)
UNICEF-in təchiz etdiyi humanitar yardım ləvazimatları
1994-cü ildə Ruandada baş vermiş soyqırım zamanı da
çox faydalı olmuşdur. Həmin il qərb ölkələrinin ordularına
məxsus təyyarələr vasitəsi ilə münaqişə ərazisinə minlərlə
ton humanitar yardım çatdırılmışdır. Dünya ictimaiyyəti küt-
ləvi qırğınların qarşısını almaq üçün lazımi tədbirləri həyata
keçirməsə də və ya həyata keçirilən tədbirlər nəticəsiz
qalsa da, münaqişə başa çatdıqdan
sonra UNICEF və onun
tərəfdaşları kimsəsiz uşaqların müdafiəsində yaxından
iştirak etmişdir. Regionda silahlı münaqişələr alovlandıqca
milyonlarla insan öz daimi yaşayış yerin tərk etməyə məcbur
oldu. UNICEF-in dəstəyi ilə fəaliyyət göstərən humanitar
yardım mərkəzləri üçdə ikisi uşaqlar olan bu böyük qaçqın
kütləsini sığınacaq, təmiz su və sanitariya təsisləri, ərzaq,
təhsil imkanları və səhiyyə xidmətləri ilə təmin edirdi.
Yeni minilliyin başlanğıcında UNICEF Əfqanıstanda uzun
sürən silahlı münaqişələrdən sonra qısamüddətli də olsa
sülhün bərqərar olmasından istifadə edərək fövqəladə
hallarda belə təhsilin davam etdirilməsinin
vacibliyini ön
plana çıxarmağa çalışdı. Belə ki,
2001-ci ildə Taliban
hakimiyyətdən uzaqlaşdırılandan və ölkədə uşaqların
əksəriyyəti təhsilini davam etdirmək imkanı əldə etdikdən
sonra UNICEF Əfqanıstanda fəaliyyət göstərən 3000-dən
çox məktəbin 2790-ını tədris materialları ilə təmin etmişdir.
Bu, 3 milyondan çox uşağın təhsil almaq imkanı ilə təmin
edilməsi deməkdir. Həmin uşaqların üçdə birini qızlar təşkil
edirdi ki, bu da 90-cı illərdə ibtidai sinif yaşındakı qızların
ancaq beş faizinin məktəbə gedə bildiyi ölkə üçün böyük
göstəricidir.