“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr: hekayələr.”.
Ə
dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
–
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxana
432
- Mən alıram, Aşot kirvə, - dedi. – Sən gətir o Ceyran inəyini, mən alıram…
Erməni milli hərəkatı hələ təzəcə qızışırdı. Hər tərəfdən azərbaycanlılar əleyhinə
çağırışlar ucalır, qazan qaynara düşürdü. Həsənə bizim inəyin bol südümü, yoxsa iti, sivri
boynuzlarımı xoş gəlirdi, demək çətindi. Ancar hər halda, kirvəmiz beh kimi 100 rubl
verdi, Ceyranı qabağına qatıb türklərin Ayrımına sarı yola düzəldi. Onlar eyni yolla
getdilər. «Dünya isə məhvərindən çıxmışdı». Sabahlarımız təlaşlı açılırdı.
Azərbaycandan gələn xəbərlərin gətirdiyi narahatlıq gündən-günə artırdı. Bircə anam
halını pozmurdu. ―Kim sənə daş atsa,
sən ona alma at, nar at‖ - deyirdi. Anam həlim
təbiətli, şairanə ruhluydu, ancaq ən əsası, anaydı...
…Hə, belə, mənim gözəl oxucum. Bu sözlərimlə mən təkcə yazımı yox, ürəyimi də
kağıza büküb sizin ixtiyarınıza verirəm…
Ayrım türklərin deyildi, Lori bölgəsində bir azərbaycanlı məskəniydi. Milli hərəkat oraya
da yayılmışdı. Ara qarışmışdı. Kənd danüzünün qırovunda oyanırdı. Amma çöldə-
bayırda kimsə görünmürdü, hər yan bomboşdu. Adamlar küyükmüş toyuqlar kimi
evlərindən çıxmırdılar. Onlar öz Tanrısına sığınmışdı, biz də öz Tanrımıza. Onlar Quran
oxuyurdular, biz İncil. Dava bu ikisinin davasıydı. Mənə qalanda, inancım bir az ayrı
cürdür: mən Tanrıya inanıram, amma hansısa kitabda, ya da kitablarda yazıldığı kimi
yox, eləcə, Onun özünə inanıram, olduğu kimi! O, Barışdırandı, Birləşdirəndi, Qüdrətlidi.
İnsanlar o Barışdırıcını itirmişdilər. Ölkə isə yaman qarışmışdı. Yeni bütlər ortaya
çıxmışdı, cadu kimi bir sevginin dadı yayılmışdı damaqlara. Tanrı sevgidir, amma sevgi
Tanrı deyil. Sevginin tərsi nifrətdir. Adamlar dava gəzirdilər. Onlar davanın «dadından
ləzzət alırdılar». Əgər adamlar Tanrını ―özümünkü-özgəninki‖ deyib bölməsəydilər,
Onun yaratdıqlarını da bir-birindən seçib-ayırmazdılar, yəqin ki!...
O gecə babam alt köynəyini yeddi dəfə dəyişdi. Gözlərini yumur, eyni pis yuxunu görüb
oyanır, tir-tir titrəyirdi. Canı suya batır, soyuq tər mitilə hopurdu. Alt paltarı, dəyişdirdiyi
köynəklər yaş kəfən kimi bədəninə yapışırdı. Dişləri şaqqıldayırdı. Şaxta iliyinə
işləyirmiş kimi üşüyürdü.
- Aşxen, alt köynəyimi gətir, dəyişim... – babam inildəyirdi.
- Yenə?… - ağır yuxunun içindən hay verirdi nənəm.
…Göz qapaqlarının altında «Qaydzon» alayıydı: Avetlərin Paşosu, Bednaların Kotosu,
Mırçanların Şalosu, Tırtmanların Gikosu, Grapın, Osanın Purçulu, Azarların Vahanı,
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr: hekayələr.”.
Ə
dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
–
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxana
433
Inanların Kamsarı, Hansaların Mişosu,
Cicilin Pilisi, Hobosların Gevosu, Boşaların
Samatı, Çiçoların Surosu, Iritslərin Tatosu, Cvaxların Cavahiri… Hücuma keçirdilər.
Ayrım alova, tüstüyə qərq olmuşdu. Cicilin Pilisi «Villis»in çadırını arxaya atıb,
pulemyotun lüləsini çölə çıxarmışdı. Arxa tərəfə keçib, eynən Çapayev kimi, gülləyə
tutduğu evləri aşsüzənə döndərməkdəydi. Çılpaq qalmış kənd əllərini havaya qaldırmaq
əvəzinə, özü havaya qalxırdı… Elə bil, nağıllardakı uçan əşyalar kimi, havaya qalxır,
göylərə üz tutub, buludların arxasında gizlənmək istəyirdi. Ancaq göylərdə də nicat
görünmürdü. Buludların arasıyla sürüşən evlər bir-birinə dəyirdi. Evlər böyükdü, adamlar
balaca… Balaca adamlar böyük evlərdən çıxır, göyün dəlmə-deşiyindən keçir, buludların
arasından sıyrılıb ələnir, hardasa irəlidə bir təpə kimi tığlanırdılar. Onlardan ən günahkarı
da indi günahsızdı. Təpə yeriyən qarışqa topasıydı elə bil.
- Aşot, Aşot… - ―topa‖nın içindən səs gəlirdi...
Həsən kirvəydi, qəribə bir şəkildə Ceyranın belinə qalxmışdı. İnsanların altından,
arasından sürünüb çıxmaq istəyirdi sanki. Ceyranın belinə təkcə özü yox, yaxınlarının
hamısı minmişdi. Həsən ha dəhmərləsə də, inək yerimək bilmirdi. Boynunu burub geriyə
baxırdı. Gölə bənzər gözlərində bir dənizlik həsrət vardı. Anasından ayrılan buzov kimi
burnunu dikəldib böyürürdü…
- Aşot, Aşot…
Günəş başını qaldırıb, şüalarını uzadaraq babamın burnunu qaşıyırdı. O, əllərini qeyri-
ixtiyari burnuna aparıb anlaşılmaz kəlmələr sayıqlayır, ancaq nədənsə heç cür gözlərini
açmaq istəmirdi.
- Aşot, Aşot…- göz qapaqları elə bil qırsaqqızla yapışmışdı bir-birinə, açılmırdı.
Bezdirici bir səs qulaqlarının pərdəsini titrədirdi. Səsin hardan - öz qulağındanmı, yoxsa
pəncərədənmi - gəldiyini kəsdirə bilmirdi... Hər nə isə… Gözləri açılır, yavaş-yavaş
işığın mənbəyini seçirdi.
- Aşot, səni çağırırlar… - bunu səhər tezdən həyəti süpürməyə çıxmış Aşxen nənəm dedi.
- Xeyirdimi… - babam gözlərini ehmalca ovuşdura-ovuşdura soruşdu.