ÀÇЯÐÁÀJ†ÀÍ ÌÈËËÈ ÅËÌËЯÐ ÀÊÀÄÅÌÈJÀÑÛ FÎËÊËÎÐ ÈÍÑÒÈÒÓÒÓ azərbaycan

İşin elmi nəticəsi. “Bənövşə” uşaq oyunu ilə əlaqədar Anadolu və Azər­baycanda yayılmış variantlar xalq inancları kontekstində araşdı­rıl­mışdır.

İşin elmi yeniliyi. Gənc nəslin fiziki və mənəvi cəhətdən sağlam yetişməsində “Bənövşə” uşaq oyununun yeri və əhəmiyyəti, onun tipoloji xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi işin elmi yeniliklərindən hesab edilə bilər.

İşin tətbiqi əhəmiyyəti. Məqalədə araşdırılmış xüsusiyyətlər xalq oyunları ilə bağlı məsələlərin öyrənilməsində, struktur formulların tərti­bin­də əhəmiyyətlidir.
İstifadə olunmuş ədəbiyyat:

1. Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. 4 cilddə, I cild. Bakı, Şərq-Qərb, 2006

2. Azərbaycan xalq ədəbiyyatından seçmələr (Qaravəllilər, oyunlar və xalq tamaşaları). (Tərtib edənlər: İsmayılov H., Orucov T.). Bakı, Şərq-Qərb, 2005

3. Azərbaycan folkloru antologiyası. III kitab (Göyçə folkloru), Bakı, Səda, 2000

4. Azərbaycan folkloru antologiyası. X kitab (İrəvan çuxuru folkloru), Bakı, Səda, 2004

5. Azərbaycan folkloru antologiyası. IV kitab (Şəki folkloru), I cild, Bakı, Səda, 2000

6. Azərbaycan folkloru antologiyası (III). Ağbaba folkloru. (Topla­yanı və tərtibçisi: Ağbabalı S.). Bakı, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, 1997

7. Azərbaycan folkloru antologiyası (Naxçıvan folkloru). III cild, Naxçı­van, Əcəmi, 2012

8. Azərbaycan folkloru (Məktəblilər üçün seçmələr). (Tərtib edəni: Abdulla B.). Bakı, Şərq-Qərb, 2005

9. Artun E. Tekirdağ folklorundan örnekler. Tekirdağ, Taner Mat­baa­sı, 1983

10. Ağayev Ə., Səmədov Y. Ümumtəhsil məktəblərində xalq oyun ənənə­lərin­dən istifadə. Bakı, Mütərcim, 2005

11. Develioğlu F. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara, Aydın Kitabevi Yayınları, 2005

12. Xurşidbanu Natəvan. Azərnəşr, 1956

13. Qarabağ Folkloru: Problemlər, Perspektivlər mövzusunda Res­pub­lika Elmi konfransının Materialları, (Tərtib edəni: Bayat F.). Bakı, Folklor İnstitutu, 2012

14. Pala İ. Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul, Kapı Yayın­ları, 2005

15. Nəbiyev A. Azərbaycan xalq ədəbiyyatı. Bakı, Çıraq, 2009

16. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İlhan Ayverdi. İstanbul, Kubbealtı Neşriyatı, 2006

17. www.cocuksu.org.tr/menekşe

18. www.diledebiyat.net

19. www.az.wikipedia.org/bənövşə oyunu

20. www.altsayfa.com/edebiyat/makale

21. www.turkiyat.hacettepe.edu.tr/dergi...

22. www.turkyurdu.com

23. www.turkdostlar.net

24. www.dergi.alinoluk.com

25. www.muhabetullah.com/tabirler/ruyalar

26. www.bilinmeyen.com/bitkiler

27. www.kahramaninruhsalyolculugu.blogspot

28. www.cetinbayramoglubaku.wordpress.com/asiq-qurbani-bənovsə­ni
“Bənövşə” uşaq oyununun tipoloji xüsusiyyətləri

xalq inanclari kontekstində

XÜLASƏ

Uşaqların fiziki, əqli və psixi inkişafında əhəmiyyətli rolu olan uşaq oyunlarından biri də “Bənövşə oyunu”dur. Məqalədə “Bənövşə oyu­nu” geniş təsvir olunmuşdur. Belə ki, oyunun Azərbaycanın müxtəlif böl­gələrində olan fərqli variantları ilə yanaşı, Anadolu variantı da müqa­yi­səli təhlil edilmişdir. Həmçinin bənövşənin simvolik mənası ilə birgə bənövşə haqqında yazılan əfsanə, mənqibəvi rəvayət və şeirlər də verilmişdir.

Məqalədə bənövşə oyununun tipoloji xüsusiyyətləri xalq inancları və təsəvvüf yönündən verilərək oyunun mahiyyəti açıqlanmışdır.

Açar sözlər: “Bənövşə” oyunu, oyunun təsviri, variant
TYPOLOGICAL FEATURES OF THE CHILDREN PLAY “VIOLET” IN THE CONTEXT OF PEOPLE BELIEVES

SUMMARY

One of the children plays is "The Violent Play" and it has the important role in the physical, mental and psychical development of the children. In the article "The Violent Play" is described widely. So, the comparative analysis of the different variants in the different region of Azerbaijan of the play, adjoining with the Anatolia variant is done. Myth, religious legend and poems which written about violet together with symbolical meaning of the violet are also given.

In the article typological features of the play “Violet” given from towards of people believes and mysticism and the essence of the play are explained.

Key words: “Violet” play, description of the play, variant
ТИПОЛОГИЧЕСКИЕ ОСОБЕННОСТИ ДЕТСКОЙ ИГРЫ «ФИАЛКА» В КОНТЕКСТЕ НАРОДНЫХ ПОВЕРИЙ

РЕЗЮМЕ

«Фиалка» является одним из детских игр, показывающих значительное влияние физической, умственной и психологической развитии детей. В данной статье широко описана игра «Фиалка». Наряду с разными вариантами игры, распространяющиеся в разных регионах Азербайджана, привлечен к типологическому исследо­ва­нию и Анатолийский вариант. В то же время раскрыто сим­воли­ческое значение фиалки, приведены примеры из легенд, сказаний и сти­хов, сочиненных о фиалке.

В статье типологические особенности игры «Фиалка» изучена с точки зрения народных поверий и раскрыта суть названной игры.

Ключевые слова: Игра «Фиалка», ее описание, вариант

BAŞLIQLAR
Cəlal Qasımov. Heydər Əliyev və azərbaycançılıq təlimi..................3

Tahir Paşazadə. Heydər Əliyev və milli-mənəvi dəyərlərimiz........16

İbrahim Bayramov. “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının müasir

Azərbay­can ədəbi dilinə uyğunlaşdırılması haqqında.........29

Ramil Əliyev. Şifahi xalq ədəbiyyatı dərslərində mərasim

folklorunun tədrisi haqqında (Metodik-nəzəri aspektlər)....48

İslam Sadıq. “Koroğlu” dastanının Azərbaycan şeirinə poetik təsiri...58

Mətanət Abbasova. Xalq məişətində ovçuluq və ovçuluqla bağlı

nəğmələrin formalaşma xüsusiyyətləri................................70

Şakir Albaliyev. Butanın məqamı, məkanı, ünvanı..........................79

Qalib Sayılov. Azərbaycan etnokulturoloji sistemində xalq

bayramlarının yeri................................................................92

Əli Məmmədbağıroğlu. Yazılı xalq ədəbiyyatı nümunəsi

“Dəlinamə”........................................................................103

Nizami Xəlilov. Heca vəzni və aşıq poeziyasının

inkişafı tarixindən....... 113

Hikmət Quliyev. Mədəni qəhrəman və trikster oppozisiyası.........129

Səfa Qarayev. “Basatın Təpəgözü öldürdüyü boy”un

ritual-mifoloji semantikası.................................................140

Tahir Rzayev. İsmayıl Şıxlı: şəxsiyyətin folklor tipologiyası

(epos məntiqindən “Dəli Kür”ə aparan yollar)..................163

Sevinc Qasımova. Novruz bayramı və milli dövlətçilik ənənələri.....171

Məleykə Məmmədova. “Bənövşə” uşaq oyununun tipoloji

xüsusiyyətləri xalq inancları kontekstində........................194

Азярбайъан шифащи халг

ядябиййатына даир тядгигляр

(qыrx ikinci китаб),

Áàêû, “Елм вя тящсил”, 2012.

Íÿøðèééàò äèðåêòîðó:

Надир Мяммядли

Êîìïƒòåðäя jû‹äû:

Рущянэиз Ялищцсейнова

Êîррåктору:

Aynurə Səfərova

Êîìïƒòåð òяðòèá÷èñè âя

òåõíèêè ðåäàêòîðó:

Рамин Абдуллайев

Êà‹ûç ôîðìàòû: 60/84 32/1

Ìяòáяя êà‹ûçû: ¹1

Щя‡ìè: 206 ñяù.

Òèðàæû: 200

Êèòàá Àçяðáàj‡àí ÌÅÀ Ôîëêëîð Èíñòèòóòóíóí

Redaksiya-nəşr şöbəsində jû‹ûëìûø, “Елм вя тящсил” ÍÏÌ-äÿ

hazır diapozitivlərdən îôñåò ƒñóëó èëя ÷àï îëóíìóøäóð.

 Nümunələr “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının 1988-ci il nəşrindən verilir.

 Nümunələr Q.Bağırovun “Azərbaycan dilində fellərin leksik-semantik inkişafı” əsərindən (Bakı, 1971, s. 90-91) götürülmüşdür.

124