Dərs vəsaiti. Bakı, 2012, 325 səh. Rəyçilər: iqtisad elmləri doktoru, prof
Yüklə 2,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Göstəricilər Ölçü vahidi Müəssisələr A B C L Aktivlərin rentabelliyi
min manat, satışdan əldə edilən pul vəsaitləri - 35000 min manat təşkil edir. Satışdan əldə edilən mənfəət isə 2000 min manata bərabərdir. Aşağıdakı göstəricilərin hesablanması tələb olunur. 1. Aktivlərin rentabellik səviyyəsi İJ = . 100 = . 100 = 6,7%; " A 30000 burada: - satışdan əldə edilən mənfəətin məbləği; A - aktivlərin orta dəyəri. 2. Rentabellik səviyyəsini müəyyən edən amillərin qiymətləndirilməsi a) Satışın rentabellik səviyyəsi: Ä = . 100 = -100 = 5,7%; * a 35000 burada: - satışdan əldə edilən pul vəsaitlərinin məbləğidir. b) Aktivlərin dövretməsi a.”~.U7; " A 30000 R,=R,. Ü :, = 5,7.1,17 = 6,7%. 84 3. Aktivlərin rentabellik səviyyəsinin yüksəldilməsi imkanlannın müəyyən edilməsi. Fərz edək ki, müəssisə satışdan alman pul vəsaitlərini 40000 min manata kimi artırmağı nəzərdə tutur. Bu zaman aktivlərin dövretməsi aşağıdakı kimi olacaqdır: 40000^ 30000 Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, satışın həcminin artması müəssisənin aktivlərinin dəyərinin artınlmasına zəmin yaradır. Fərz edək ki, bu artım 5000 min manat təşkil edir. Bu zaman aktivlərin dövretməsi aşağıdakı kimi olacaqdır: _40000_^ " 30000 + 5000 Deməli, göründüyü kimi, satışdan daxil olan pul vəsaitlərinin artımı aktivlərin dövretməsinin yavaşımasına səbəb olmuşdur. Lakin eyni zamanda satışın həcminin artması ilə əlaqədar olaraq satışdan əldə edilən mənfəətin həcmi də artır. Fərz edək ki, bu artım 3000 min manat təşkil etmişdir. Bu zaman satışın rentabellik səviyyəsi aşağıdakı kimi olacaqdır: 85 ^ 2000 + 3000 . jQQ ^ 12 , 5 %. ‘ 40000 Aktivlərin rentabellik səviyyəsi isə 14,3%-ə qədər artacaqdır. ^ J000^.100 = I4 3o/„ “ 35000 VƏ yaxud 12,5 • 1,14 = 14,3%. MƏSƏLƏ 4.2.2. İlkin verilənlər: Aşağıda verilmiş cədvəldə öz əksini tapmış 3 müəssisə fəaliyyət göstərir. Aktivlərin rentabellik səviyyəsini formalaşdıran amillər nöqteyi-nəzərindən bu göstəricinin qiymətləndirilməsi və hər bir müəssisə üzrə onun yüksəldilməsi imkanlannm müəyyən edilməsi tələb olunur. Göstəricilər Ölçü vahidi Müəssisələr A B C L Aktivlərin rentabelliyi % 10 10 10 2. Satışın rentabelliyi % 5,5 3,5 15 3. Aktivlərin dövretməsi dövrlər sayı 1,82 2,86 0,67 86 Məsələnin həlli: Göründüyü kimi, hər üç müəssisədə aktivlərin rentabellik səviyyəsinin eyni olmasına baxmayaraq bu göstərici birmənalı deyildir. Aktivlərin rentabelliyinin göstərilən səviyyədə təmin olunmasının başlıca amili A və xüsusilə də B müəssisələrində 1 manat aktivlərin dəyərinə düşən satışın həcmi göstəricisinin yüksək olmasıdır. Eyni zamanda bu qiymətin yüksəlməsi hesabına deyil, məhz satışın həcminin yüksək olması hesabına əldə edilmişdir. Bu müəssisələrdən fərqli olaraq C müəssisəsində baxılan göstəricinin səviyyəsi məhz satılmış məhsula yüksək qiymət müəyyən edilməsi hesabına əldə edilmişdir. İndi isə fərz edək ki, hər üç müəssisədə növbəti ildə satılmış məhsulun qiymətinin 10% yüksəldilməsi nəzərdə tutulur, aktivlərin dəyəri isə dəyişməz qalır. Satışdan əldə edilən pul vəsaitlərinin həcmi əvvəlki dövrdə A müəssisəsi üzrə 1000 min manat, B müəssisəsi üzrə 1500 min manat, C müəssisəsi üzrə isə 800 min manat təşkil edir. İndi isə qiymətin 10% artımı şəraitində satışın rentabellik səviyyəsini hesablayaq: A müəssisəsi üzrə: 1000 - 1,1 87 B müəssisəsi üzrə: 1500 1,1-0000 - 52.5) " 1500-U C müəssisəsi üzrə: ^.800;U^^20) " 800-1,1 İndi isə fərz edək ki, aktivlərin dövretməsi hər üç müəssisədə 10% artmışdır, bu zaman aktivlərin rentabellik səviyyəsi müəssisələr üzrə aşağıdakı kimi olacaqdır: A müəssisəsi üzrə: = Kt ■ q, ■ Rf = 1,82 • 1,1 • 14,1 = 28,1%; B müəssisəsi üzrə: R! = K ! ■ Qı ■ Rf = 2,86 • 1,1 • 12,3 = 38,7%; C müəssisəsi üzrə: Rf = Kf ■ Qı ■ Rf = 0,67 • 1,1 • 22,7 = 16,7%. 88 Yüklə 2,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|