Dərs vəsaiti kimi təsdiq edilmişdir
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
116 üzsün, qıvraq …və salamat olsun, bir sözlə, normal və sağlam, əməyə və müdafiəyə hazır bir adam olsun, bədəncə inkişaf etməklə bərabər, zehni cəhətdən də düzgün inkişaf etsin. O deyirdi ki, … idmanla yalnız idman xatiri üçün maraqlanmaq olmaz, idmanı tərbiyənin ümumi vəzifələrinə tabe etmək lazımdır. Biz yalnız idmanla məşğul olan adamlar deyil, quruculuqda çalışmalı olan sağlam vətəndaşlar hazırlayırıq ki, bunların yalnız möhkəm qolu, yeməyi yaxşı həzm edən mədəsi deyil, habelə və birinci növbədə geniş siyasi görüş dairəsi və təşkilatçılıq qabiliyyəti də olsun». Qeyd etmək lazımdır ki, bədən tərbiyəsi tədris materialının məzmununda elmilik, ideyalılıq, fiziki inkişafı və fiziki hazırlığı artıran, hərəki keyfiyyətləri inkişaf etdirən hərəkətlərlə təmin edilmişdir. Əsas məsələ isə bunları həyata keçirmək, yəni bədən tərbiyəsi fənni üzrə tədrisin elmiliyini, ideya-siyasi səviyyəsini yüksəltmək, müasir tələblər səviyyəsinə çatdırmaqdan ibarətdir. Tədris etdiyi dərsi aktiv və interaktiv təlim metodları ilə təmin edən müəllimlərimiz həmin işin öhdəsindən bacarıqla gələ bilərlər. Bədən tərbiyəsi və idman üzrə tədris işlərini yüksək səviyyədə qurmaq və həyata keçirmək üçün müasir dərsə verilən bir sıra əsas metodik tələbləri nəzərə almaq lazımdır. Bədən tərbiyəsi dərslərində qarşıya qoyulmuş vəzifələri layiqincə yerinə yetirmək üçün şagirdlərin fəaliyyətini bu prosesə düzgün və mütəşəkkil olaraq təşkil etmək vacib şərtlərdəndir. Bunları nəzərə almaq istəyən müəllim dərsə qabaqcadan əsaslı surətdə hazırlaşmalı, keçəcəyi dərsin məzmununa uyğun səmərəli vasitələr seçməli və onları yerli-yerində tətbiq etməlidir. Bütün mövzular üçün eyni təlim üsulu və priyomlardan istifadə etmək tədrisin səmərəliliyini azaldır. Uşaqların dərsə olan marağını və həvəsini minimum səviyyəyə endirir. Onlar dərs zamanı diqqətlərini cəmləşdirə bilmirlər. Bu səbəbdən də hər bir müəllim keçəcəyi materialın məzmununa müvafiq təlim üsullarından və priyomlarından istifadə etməlidir. Bədən tərbiyəsi tədrisinin yaxşılaşdırılmasına bu üsul və vasitələrdən qarşılıqlı surətdə istifadəyə ciddi fikir verilməlidir. Müəllim, qaçış, tullanmalar və cisim atmalar üzrə tədris materialını şərh edirsə, o, bu zaman mütləq izahetmə, göstərmə və s. istifadə etməlidir. Hərəkətlərin yerinə yetirilməsi texnikası elmi şəkildə şagirdlərə çatdırılmalıdır. Bədən tərbiyəsi hərəkətlərinin şagirdlər tərəfindən yaxşı öyrənilməsi üçün əvvəlcə müəllim hərəkəti özü göstərməli, hətta hərəkəti göstərə-göstərə onun şagirdlər tərəfindən qüsursuz, səlis edilməsinə nail olmaqdan ötrü arabir izahat verməli, onların diqqətini mənimsənilən materialın xüsusi qayda-qanunlarına cəlb etməlidir. Yaxşı olar ki, öyrədilmiş hərəkətləri fəal şagirdlərdən bir neçəsinə, sonra isə bütün şagirdlərə icra etdirsin. Bu, təlimin daha maraqlı və şüurlu surətdə mənimsənilməsinə səbəb olur. Fiziki tərbiyənin tədrisi səviyyəsinin yüksədilməsində dərsin intensivləşdirilməsi də vacibdir. Burada bədən tərbiyəsi dərslərinin sıxlığının artırılması – bütün şagirdlərin ayrı-ayrı fiziki hərəkətlərin yerinə yetirilməsində maksimum dərəcədə iştirakı, dərs prosesində boşdayanma hallarının aradan qaldırılaraq hamının məşğul olması xüsusən böyük əhəmiyyətə malikdir. Bunun üçün də müəllim hərəkətlərin öyrədilməsinə ayrılmış vaxtdan səmərəli istifadə etməli, az müddət ərzində daha çox hərəkətlər icra etdirməyə çalışmalıdır. Bu zaman hərəkətlərin düzgün yerinə yetirilməsinə çalışmalı, oyun prosesində qayda və qanunların pozulmasına, intizamsızlıq hallarının yaranmasına imkan verilməməlidir. Təlim prosesində həmin cəhətlər nəzərə alınmazsa onun intensivləşdirilməsi barədə düşünməyə dəyməz. Unutmamalı ki, hərəkətləri kəmiyyət etibarı ilə deyil, onları keyfiyyətlə yerinə yetirmək lazımdır. Son müşahidələrdən aydın olur ki, bir qrup müəllimlər fiziki tərbiyə üzrə nəzəri məlumatların verilməsi, dərsin izah edilməsi və göstərilməsi hesabına, digər qrup müəllimlər isə hərəkət və oyunların icrası üçün ayrılmış vaxtı azaltmaqla dərsin effektliliyini artırmağa səy göstərirlər. Əlbəttə, dərsin effektliliyini bu yolla artırmaq mümkün deyildir. Dərsin effektliyini artırmaq üçün hər şeydən əvvəl, dərsin ümumi sıxlığını artırmağa, eyni vaxtda daha çox şagirdin hərəkəti yerinə yetirmələrinə nail olünmalıdır. Bunun üçün də bütün şagirdlər hərəkətlərlə məşğul olmalı, boş dayanmamalı, məqsədəuyğun olmayan yeriş, sıra və s. hərəkətlər həddindər artıq təkrar edilməməlidir. Deyilənlərin nəzərə alınması dərsin intensivləşdirilməsinə yalnız kömək edə bilər. Fiziki tərbiyə tədrisinin müasir tələblər səviyyəsinə çatdırılmasında şagirdlərin fəaliyyətini dərsə cəlb edən metodlardan da səmərəli istifadə etmək mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Xüsusilə, bədən tərbiyəsi dərslərinin qarşısında qoyulmuş vəzifələrin yerinə yetirilməsində frontal, potok, dairəvi, növbə və qruplar üzrə və i.a. dərsin təşkili metodları olduqca faydalıdır. Uşaqların fiziki hazırlığına görə qruplara bölünməsi və qrupların fərdi imkanlarını nəzərə alaraq fiziki hərəkətlərin öyrədilməsi də təlim-tərbiyə prosesinin səmərəliliyini yüksəldir. Bu üç cəhətdən 117 əhəmiyyətlidir. Əvvəla, bu yolla şagirdlərin dərsə marağını artırmaq, diqqəti daha yaxşı cəlb etmək olur, ikinci isə dərs prosesində qayda-qanun, yüksək intizam yaratmaq imkanı genişlənir. Nəhayət, məşğul olanlar fiziki hərəkətlərlə daha yaxşı məşğul olmaq imkanı əldə edir, lazımi bilik, bacarıq və vərdişlərə yiyələnirlər. Şagirdlər həmin yolla da öz sağlamlığını möhkəmlədə və fiziki cəhətdən normal inkişaf edə bilərlər. İdman alət və avadanlıqlarının idman zalı və meydançalarında düzgün yerləşdirilməsi, çətin hərəkətlərin icrasında şagirdlərin mühafizə olunması da təlim-tərbiyə işlərinin səmərəli təşkili və keçirilməsinə müsbət təsir göstərir. Dərs aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir: 1. Bütün şagirdlərin, eləcə də ayrı-ayrı dərslərin məzmunu fiziki tərbiyənin ümumi vəzifələrinin yerinə yetirilməsinə xidmət etməlidir; 2. Bədən tərbiyəsi dərsləri metodiki baxımdan düzgün qurulmalıdır; 3. Bədən tərbiyəsi dərsləri təhsil-tərbiyəvi və inkişafetdirici məqsədi daşımalıdır; 4. Bədən tərbiyəsi dərsi əvvəlki dərslərin ardı olmalı müvafiq məqsəd və vəzifələri həyata keçirməlidir. Eyni zamanda növbəti dərslərin məzmunu və vəzifələri nəzərə alınmalıdır; 5. Dərs zamanı şagirdlərin tərkibi, yaşı, cinsi, fiziki inkişafı və fiziki hazırlığı nəzərə alınmalıdır; 6. Dərs üçün elə hərəkətlər seçilməlidir ki, onlar şagirdlərin hərtərəfli inkişafına, sağlamlığının möhkəmləndirilməsinə və qamətin formalaşmasına xidmət etmətlidir; 7. Dərslər elə təşkil olunub keçirilməlidir ki, o, şagirdlərin marağına və fəallığını səbəb olmalıdır; 8. Bədən tərbiyəsi dərsləri digər fənlərə uyğun bir şəkildə dərs cədvəlinə yerləşdirilməlidir. 2.3 Proqram tədris materialları üzrə işin təşkili Məktəbdə bədən tərbiyəsinin əsas təşkili forması dərsdir. Bədən tərbiyəsi dərsləri cədvəl üzrə həftədə iki dəfə aparılır. Dərslərdə şagirdlərə hərəkət keyfiyyətləri (sürət, qüvvə, çeviklik, dözümlülük) və hərəkət fəaliyyətinə dair (əmək, vətəni müdafiə, idman və s.) lazımi bilik, bacarıq və vərdişlər aşılanır. Bədən tərbiyəsi dərsləri hazırlayıcı, əsas və tamamlayıcı hissədən ibarətdir. Bunların da hər birinin özünəməxsus məqsəd və vəzifələri vardır. Müəllim həmin məqsəd və vəzifələrə uyğun fiziki hərəkətlər və oyunlar seçir, yeri gəldikdə onları dərsin ayrı-ayrı mərhələlərində şagirdlərə öyrədir. Müəllim qarşıdakı məqsədə nail olmaq üçün dərsi pedaqogi-psixoloji cəhətdən düzgün qurmalıdır. Dərsin keyfiyyətini yüksəltmək üçün müəllim tədris materiallarını dərindən öyrənməli, materialları ardıcıllıqla təlim etməli və təlim üsullarını düzgün müəyyənləşdirməlidir. Bununla yanaşı, dərs maraqlı qurulmalı, şagirdlərin fəallığı şəraitində keçməlidir, tədris günü rejimində digər fənlərlə müvafiq qaydada növbələşdirilməlidir. Dərsin səmərəli keçməsində dərsin sıxlığını düzgün təşkil etmək böyük əhəmiyyətə malikdir. Müəllim dərsdə hərəkəti qısa və aydın şəkildə, az vaxt sərf etməklə uşaqlara göstərməli, hər bir yarımqrupa müvafiq tapşırıq verməlidir. Müəyyən müddətdən sonra qrupların yerlərini dəyişməklə, icra etdikləri hərəkətləri də dəyişdirməlidir. Müəllim bu prosesdə şagirdlərin hərəkətlərinə ciddi nəzarət etməli, onların diqqətini yayınmağa qoymamalı, dərsin məqsədinə yönəltməlidir. Bədən tərbiyəsi dərsinin keyfiyyətinin yüksədilməsində əsas amillərdən biri şagirdlərin ümumi hazırlığına, fiziki inkişafına uyğun hərəkətlər seçilməsi, onların düzgün tətbiq edilməsi və bu zaman anatomik-fizioloji, həmçinin psixoloji xüsusiyyətlərin təlim dövründə nəzərə alınmasıdır. Ölkə prezidenti İ.Əliyev məktəblilərin fiziki cəhətdən sağlam böyüməsinə böyük qayğı göstərir. Buna görə də indii uşaqlar yalnız əqli cəhətdən deyil, eyni zamanda fiziki cəhətdən də sürətlə inkişaf edirlər. Tədqiqatlar nəticəsində məlum olmuşdur ki, məktəbyaşlı uşaqların boyu 15-20 il əvvəlki yaşıdlarına nisbətən I sinifdən X sinfədək orta hesabla 4,6-11,6 sm, çəkisi 3,6-10,8 kq artır, döş qəfəsi 2,5-8,1 sm genişlənir. Məktəbə daxil olan uşaqların əksəriyyəti yüksək və orta fiziki inkişaf səviyyəsinə yiyələnmiş olur, onlar bu səviyyəni müəyyən müddət ərzində saxlaya bilirlər. Belə ki, uşaq orqanizmi üçün bu cür normal vəziyətin yaranmasında şəxsi gigiyena, yuxu və dərsin gün rejiminin, şagirdlərin təlim-tərbiyəsinə verilən tələblərin düzgün müəyyənləşdirilməsi ilə yanaşı, proqramların həyata keçirilməsində daha səmərəli vasitə və metodlardan istifadə edilməsi başlıca şərtdir. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|