Dərs vəsaiti kimi təsdiq edilmişdir
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
120 Hərəkət keyfiyyətlərini inkişaf etdirmək üçün müvazinət hərəkətlərinin seçilməsi hər bir sinfin proqram materialına əsaslanmalıdır. Dərs prosesində şagirdlər fiziki hazırlıq səviyyəsinə görə bölünməli və onlara fərdi yanaşılmalıdır. Bu məqsədlə şagirdlərin fiziki inkişafı və fiziki hazırlığı, onların hərəkətləri icra etmə bacarığını, orqanizmin funksional imkanlarını diqqətlə öyrənmək, tibbi müayinələrin və pedaqoji müşahidələrin nəticələrini nəzərə alman vacibdir. Müəllim kiçik məktəbyaşlı uşaqların psixoloji xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq bədən tərbiyəsi dərslərinin emosional şəraitdə keçməsinə nail olmalıdır. Bu cəhətdən, fiziki hərəkətlərin öyrənilməsində oyun metodundan istifadə etmək faydalıdır. Oyun metodu ən sox I sinifdə tətbiq olunmalıdır. Hərəkətlərin musiqinin müşayiətilə yerinə yetirilməsi yaxşı nəticə verir. Bədən tərbiyəsi dərslərinin əksəriyyətinin açıq havada (məktəbyanı idman meydançasında, stadionda) keçirilməsi daha faydalıdır. Dərslərin qış fəslində hava mülayim olduqda və yaxud havanın temperaturu – 12 o -dən az (orta iqlim şəraiti üçün) olmadıqda bayırda keçirmək olar. Digər iqlim şəraiti zonalarında isə dərslərin açıq havada keçirilməsi maarif şöbələrinin səhiyyə şöbə orqanları ilə razılığından sonra həll oluna bilər. Dərslərin keçirildiyi idman salonlarında havanın temperaturu +14 o - dən az olmamalıdır. İsti havalarda örtülü şəraitdə və açıq havada uşaqlar xüsusi idman geyimində (trusik, mayka, tapoçka), soyuqlarda isə açıq havada isti məşq geyimində olmalıdırlar. Bədən tərbiyəsi məşğələlərinin hamısında sanitariya-gigiyena tələblərinə riayət edilməlidir. Oturaraq, döşəməyə uzanaraq edilən hərəkətlər, akrobatik və dırmaşma hərəkətləri icra olunarkən gigiyena şərtlərinə xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. «Bədən tərbiyəsi» fənni üzrə şagirdlərin bilikləri cari qiymətlər və yekun yoxlamalar nəticəsində qiymətləndirilir. Şagirdlərin qiymətləndirilməsi proqram materialında verilən tələblərin yerinə yetirilməsi (yerinə yetirilmə keyfiyyəti nəzərə alınmaqla) əsasında müəyyənləşdirilir. III sinifdə bu tələblərdən əlavə, tədris normalarının ödənilməsi də nəzərdə tutulur. Bədən tərbiyəsi və idman üzrə həkim nəzarəti haqqındakı əsasnaməyə müvafiq olaraq, bütün məktəb şagirdləri tibbi müayinədən keçirirlər. Tibbi müayinənin nəticəsinə görə, məktəblilər üç tibbi qrupa ayrılırlar: əsas, hazırlıq və xüsusi. Əsas və hazırlıq qrupuna daxil olan şagirdlər bədən tərbiyəsi dərslərində birlikdə məşğul olurlar. Lakin hazırlıq və xüsusi qruplara daxil olan şagirdlərlə iş apararkən hərəkət məşğələlərinin tədriciliyinə, ardıcıllığına, təkrar edilən hərəkətlərin sayının çətinliyinin dərsdən- dərsə tədricən artırılmasına, habelə şagirdlərə fərdi yanaşılmasına və s. metodik tələblərə daha ciddi əməl olunmalıdır. Dərsdən müvəqqəti azad olunan şagirdlər dərsdə mütləq iştirak etməlidirlər. Onlar fiziki tərbiyə üzrə müvafiq nəzəri məlumatlara yiyələnməklə yanaşı, həm də imkan daxilində dərsin aparılmasında müəllimə kömək göstərməlidirlər. Xüsusi qrupa daxil olan şagirdlərin hər birinin fiziki hərəkətlərlə məşğul ola bilməsi məsələsi ayrı-ayrılıqda həkim və müəllim tərəfindən birlikdə həll olunur. Məşğələlər xüsusi proqram əsasında keçirilir. Məşğələləri xüsusi hazırlığı olan tibb işçiləri və ya müəllimlər apara bilər. Şagirdlər növbəti müayinənin və ya vaxtından əvvəl aparılan əlavə müayinənin nəticəsinə müvafiq olaraq həkim tərəfindən bir tibbi qrupdan digərinə keçirilirlər. Şagirdlərin fiziki hazırlığına pedaqoji nəzarət məqsədilə aşağıdakı hərəkət növləri üzrə ildə iki dəfə yoxlama sınaqları keçirilir: yuxarı startdan 30 m məsafəyə qaçış, yerindən uzununa tullanma, yarım oturuş vəziyyətindən doldurulmuş topu (1 kq ağırlığında) baş üzərindən iki əllə atma, kiçik topu uzağa və hədəfə atma, bundan əlavə, III sinifdə qaçaraq uzununa və hündürlüyə tullanmalar üzrə yoxlamalar keçirilir. Belə yoxlamaları tədris ilinin əvvəlində (sentyabrda) və axırında (mayda) aparmaq məqsədəuyğundur. Məktəbdə bədən bərbiyəsi dərslərindən əlavə, məşğələyəqədər səhər gimnastikası və bədən bərbiyəsi dəqiqəsi keçirilir. Tənəffüslərdə isə oyunlar və idman əyləncələri təşkil edilir ki, bunun da açıq havada aparılması daha faydalıdır. 121 2.4. Proqram tədris materialının planlaşdırılması Təlim-tərbiyə işlərinin düzgün təşkili qarşıya qoyulmuş məqsəd və vəzifələrin həyata keçirilməsində çox böyük əhəmiyyətə malikdir. Həmin baxımdan ibtidai siniflərdə bədən tərbiyəsi dərslərinin, yəni bu sahədəki proqram materiallarının planlaşdırılması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bədən tərbiyəsi üzrə proqramın planlaşdırılmasının mühüm sənədləri aşağıdakılardır: 1. Proqram materialının illik qrafiki. Bu proqram materialının bütün bölmələrinin dərs ili üçün siniflər üzrə planlaşdırılmasıdır; 2. Proqram materialının rüblər üzrə bölgüsü; 3. hər bir dərs üçün dərs planı (gündəlik). Proqram materialının tədris ili üçün planlaşdırılması müəllimin pedaqoji fəaliyyətini müəyyənləşdirir. Bu hansı rübdə, hansı idman bölmələrinin (gimnastika, yüngül atletika və s.) keçiriləcəyini müəyyən edir, müəllimi qabaqcadan həmin işə hazırlayır. Məsələn, I və IV rüblərdə əsasən yüngül atletika dərsləri təşkil edilir. Çünki bu zaman havalar isti keçir. İsti havalarda isə qaçış, tullanma və atmaları öyrətmək daha faydalıdır. Müəllim eyni zamanda, qaçış yollarını, uzununa və hündürlüyə tullanmaq üçün çalaların düzəldilməsi, səliqəyə salınması və s. kimi hazırlıq işlərini qabaqcadan ggörür. Qış aylarında, yəni II-III rüblərdə idman zalında gimnastika elementləri: sallanma, dartınma və dayaqda tullanmalar öyrədilir. Çünki orqanizm soyuq vaxtlarda belə hərəkətləri tez mənimsəyir. Həmin məsələ belə şərh edilir: dərsin daha səmərəli keçməsinə də müəllimin qabaqcadan hazırlıq işləri görməsi vacib şərtdir. Çünki yeni dərs ili ilə əlaqədar aparılan hazırlıq işləri bilavasitə dərsin əsas hissəsinin səmərəli keçməsinə xidmət edir, qarşıya qoyulmuş vəzifələrin, ümumiyyətlə, həll olunmasına ilk və əsas zəmin yaradır. Söhbət əsnasında qabaqcıl sinif müəllimlərindən biri bu məsələyə münasibətini belə bildirir: Mən həmin məqsədlə dərs ilinin əvvəlində tədrislə sıx əlaqədar olan hazırlıq işləri görməyə başlayıram. Hər şeydən əvvəl, proqram materialları ilə tanış olur, onun əsas xüsusiyyətlərini və məzmununu öyrənirəm. Bütün bunlar, mənə proqram materiallarını ümumi ardıcıllıqla öyrənməyə imkan verir. Burada hər bir məsələyə xüsusi diqqət yetirir, məktəbin real imkanlarını ciddi şəkildə nəzərə alıram. Xüsusən idman bazasını, yerli iqlim şəraitini, uşaqların milli xüsusiyyətlərini bir daha nəzərdən keçirirəm, eyni zamanda metodik ədəbiyyat oxuyur, yoldaşlarımın qabaqcıl təcrübəsini öyrənir, yeri gəldikdə həmin təcrübədən səmərəli istifadə etməyə çalışıram. Hər ay avqust ayında keçirilən metodik müşavirənin bölmə iclaslarında bədən tərbiyəsi dərsini, xüsusən əsas hissədə tədris etdiyim hərəkətlər və oyunların təşkili üzrə qazandığım nəzəri biliklər hazırlıq işlərini səmərəli təşkil etməkdə mənə kömək edir. Hazırlıq işlərinin səmərəli aparılmasında isə proqram materiallarının düzgün planlaşdırılması mühüm yer tutur. Biz müəllimənin proqram materiallarının bölüşdürülməsinin illik qrafiki və tədris planı ilə tanış olduq. Bu sənədlərin təhlilindən aydın oldu ki, müəllim proqram materiallarının istər illik və istərsə də rüblər üzrə elə bölüşdürür ki, bunların hər biri bədən tərbiyəsi dərsinin ardıcıl, səmərəli və asan təşkilinə lazımi zəmin yaradır. Dərs ili üçün proqram materialları yaxşı bölüşdürüldüyünə görə, onlar həm rüblər üzrə ardıcıllıqla öyrənilir, həm də bütün proqram materiallarını tədris etməyə imkan verir. Planlaşdırmada rüblərin müddəti, ilin fəsilləri (yay, payız, qış, yaz), yerli iqlim şəraiti, habelə ayrı-ayrı fiziki hərəkətlərin və mütəhərrik oyunların xarakteri nəzərə alınmışdır. Birinci tədris ilinin yarım ilində əşyasız hərəkətlər, qaçış, uzununa və hündürlüyə tullanmalar, uzağa və hədəfə cisim atmaq, qaçış və hoppanmaqla oyunların tədrisi; tədris ilinin ikinci yarım ilində isə əşyalarla hərəkətlər (top, gimnastika döşəkləri, qısa və uzun iplər və s.), dırmaşma və dırmaşıb aşma, hündürlükdən və hündürlüyə tullanmalar, akrobatika hərəkətləri, mürəkkəb olmayan oyunlar (oynamaq üçün daha böyük yer tələb etməyən) öyrədilməsi; əsasən II yarımildə keçilənlərin bir növ təkrarı (əşyalarla hərəkətlər, akrobatika hərəkətləri, dırmaşma və dırmaşıb aşma, müvazinət hərəkətləri, hədəfə cisim atma, hündürdən və hündürlüyə tullanma, iplərlə hoppanmalar və nəhayət, ikinci yarım ilin sonunda keçilənlərin təkrarı planlaşdırılmışdır. Göründüyü kimi, müəllim proqram materiallarının illik və yarımilliklər üzrə planlaşdırılarkən kiçik məktəbyaşlı şagirdlərin anatomik-bioloji-psixoloji fiziki inkişaf xüsusiyyətlərini nəzərə almışdı. Buraya, ilk növbədə, uşaq orqanizminin hansı fəsildə, hansı fiziki hərəkətlərə və oyunlara daha dözümlü olması, uşaqların hansı hərəkətləri və mütəhərrik oyunların hansı fəsildə məqsədəuyğun (orqanizmdən hər Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|