Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24. 07. 2014-cü il tarixli, 842 №-li əmri ilə

laşdırdığınız iş ona ayırdığınız zamana uyğun olmalıdır. Həm işin çə tin ­
liyini, həm də öz əqli və fiziki imkanlarınızı nəzərə almalısınız. “Filankəs
bu işi filan vaxta görür, mən də o qədər vaxt ayırım”, – deyə dü şünmək
olmaz. 
İş və zaman nisbətini müəyyən edərkən işin keyfiyyətini əsas gö tür mə ­
li siniz. Dərs oxuyarkən də bu prinsipi əldə əsas tutmaq la zımdır. İki ox şar
fənni ardıcıl oxumaq düzgün deyil. Çətin dərsləri əvvələ, sev diyiniz dərsi
və ya işi yorğun vaxtınıza salsanız, vaxtınızdan daha səmərəli istifadə
etmiş olarsınız. Fasiləsiz uzun müddət oxumaq da məqsədəuyğun deyil. 
* * *
Bəzən vaxt azlığından şikayətlənirsiniz. Lakin vaxtı sizdən oğurlayanlar
var. Geriyə dönüb baxsanız, vaxt oğrularınızı özünüz də görə bilərsiniz:
faydasız televiziya verilişlərinə baxmaq, lazımsız məşğuliyyətlər, internet
vasitəsilə sosial şəbəkələrdə keçirdiyiniz hədər saatlar və s. Hər halda, bu
işlərə faydalı  əməkdən sonra sizi əyləndirən, ovqatınızı yüksəldən bir
mükafat 
kimi
baxsanız, daha yaxşı olar. Ancaq bu məşğuliyyətə ayırdığınız
vaxta ciddi məhdudiyyət qoyun, vaxt bitən 
kimi
ondan ayrılın. 
Vaxt oğrularından biri də yuxudur. Alimlər hesablamışlar ki, 80 il öm rü
olan insan gündə orta hesabla 7 saat yatırsa, ömürdən 23 il 4 ay oğur ­
layır. Təsəvvür edin ki, gündə bircə saat az yatsanız, faydalı həyat dövrünə
ayırdığınız vaxtı bir neçə il uzada bilərsiniz. Planlı hərəkət edən insanlar
yuxu məsələsində daha iradəli davranırlar.
* * * 
İlk baxışda planlı həyat tərzi sizə çox cansıxıcı görünə bilər. Özünüzü
bir robot kimi hiss edə bilərsiniz, hətta kimsə sizi pedantizmdә günah lan ­
dıra bilər. Ancaq nizamlı bir həyat tərzinə uyğunlaşmağa çalışsanız, qısa
müddət ərzində bunun faydasını hiss edəcəksiniz. Planla hərəkət etsəniz,
işləriniz üst­üstə düşməz və yığılıb qalmaz. Beləcə, nə vaxt dincəlib, nə vaxt
dərslərlə məşğul olacağınızı və nə zaman əylənəcəyinizi dəqiq bilə cək,
hər şeyə vaxt çatdıracaqsınız.
Zamandan düzgün istifadə qətiyyən ifrat dərəcədə çalışmaq, özünü
so sial həyatdan ayırmaq, televizordan imtina etmək deyil. Zamandan
səmərəli is tifadə onun hansı hissəsini bunlara sərf edəcəyini qabaqcadan
bilmək və bu bilgiyə görə hərəkət etməkdir. Məqsədə çatmaq və uğur
qazanmaq üçün vacib amil həddən çox çalışmaq yox, zamanın yüyənini
əlinə alıb sə mərəli çalışmaqdır.
Aylin Atmacanın 
“Zamanı necә idarә etmәli” kitabından
79
KKAMİLLİYƏ DOĞRU
Çap üçün deyil

---

IIV 
BÖLMƏ
80
Düşün və cavab ver
2. Aşağıdakı başlıqların m tnin hansı hiss l rin  uyğun g ldiyini
mü yy nl şdirin.
• Vaxt oğruları
• Zamandan s m r li istifad  ed k
• Robot olmayın
• Sür tl  axıb ged n zaman 
• İş v  zaman nisb tind  keyfiyy tin üstün tutun
3. Aşağıdakı hekay ni m tnin hansı hiss sin   lav  ed rdiniz?
“Bir meşədə iki nəfər ağac kəsirmiş. Birincisi səhər tezdən yuxudan
durur, ağacları kəsməyə başlayırmış. Bir ağac yıxılan kimi o birisinə keçir ­
miş. Gün boyunca nə dincəlir, nə də fasilə verirmiş. 
İkinci odunçu isə arabir dincəlir, hava qaralanda evə gedirmiş. Bir həftə
beləcə çalışırlar. Sonda məlum olur ki, ikinci odunçu daha çox ağac kəsib. 
Birinci odunçu hirslənir: “Necə ola bilər? Mən daha çox çalışmışam. Sən ­
dən daha tez işə başlamışam, səndən daha gec işimi qurtarmışam. Amma
ne cə olur ki, sən daha çox ağac doğramısan? Bu işin sirri nədir?” 
İkinci odunçu ona cavab verir: “Düzdür, sən dayanmadan, dincəlmədən
iş ləyirdin. Mən isə aradabir dincəlirdim. Dincələ­dincələ də baltamı itilə yir dim.
İti balta ilə daha az zəhmət çəkib, daha çox ağac doğramaq olar”.
Şifahi nitq
4. Müzakir . Verilmiş aforizml rd  ifad  olunan fikirl r  münasi -
b tinizi bildirin.
Adi insan zamanını nec  öldür c yi, d y rli insan is  zamanını nec
qazanacağı haqda  düşünür. (A.Şopenhauer)
Vaxt  azlığından   n çox şikay t ed nl r zamanlarından  n pis
formada istifad  ed nl rdir. (Labruyer)
Yazı
5. “Birc  saatın q drini bilm y n adam h yatın da d y rini bilm z”
mövzusunda esse yazın.
Dil qaydaları
6. M tnd  göy r ngl  verilmiş sözl rin cüml d  hansı m na çaları –
b n z tm , s b b, zaman, vasit   v  s.  m l   g tirdiyini mü y -
y nl şdirin.
Çap üçün deyil

---

KKAMİLLİYƏ DOĞRU
81
7. Verilmiş sözl ri müvafiq cüml l rd  nöqt l rin yerin   lav  edin v
on ların yaratdığı m na çalarını izah edin: 
ötrü,  vv l, kimi, doğru
1. S nd n ... m n danışmışam.
2. S nd n ... darıxıram.
3. Ş h r  çatan ... , ilk növb d , Ş hidl r xiyabanını ziyar t etdi.
4. Körp   ll rini anasına ... uzatdı.
8. Qoşmaları tapın v  uyğunluğu mü yy n edin.
A) İnternetd n Qarabağa dair xeyli material tapdım.
B) O, ail si il  başqa ş h r  köçüb.
C) B zi adamlar mü llifin s hvini tutmaq üçün kitab oxuyurlar.
D) Aydın sevincind n quş kimi uçmaq ist yirdi.
E) Dün nd n b ri yağan qar yeri-yurdu ağ örtüy  bürümüşdü.
B nz tm  m nası bildirir: 
A    B    C    D    E    
Birg lik m nası bildirir: 
A    B    C    D    E    
Zaman  m nası bildirir: 
A    B    C    D    E    
S b b-m qs d m nası bildirir: 
A    B    C    D    E    
Aidlik  m nası bildirir: 
A    B    C    D    E    
9. Cüml l rd  nöqt l rin yerin  uyğun g l n qoşmaları  lav  edin.
qarşı, b ri, sonra, başqa, kimi, üçün, dair, il
1. Eldardan ... heç kim g lm mişdi.
2. İll rd n ... onunla görüşm mişdim.
3. Ana q hr man oğlu ... f xr edirdi.
4. Düşm n  ... nifr tim daha da artdı.
5. Onunla qarşılaşdığım ... sevinirdim.
6. Qarabağ m s l sin  ... görüş keçirildi.
7. Onun ... rejissor az tapılar.
8. Yağışdan ... güclü kül k başladı.
Qoşma köm kçi nitq hiss sidir. Leksik m nası olmasa da, cüml  -
d  sözl r  qoşulub m na çaları yarada bilir.  
M n m kt b  t r f (istiqam t) gedir m. 
M n m kt b  q d r (m saf ) gedir m. 
S nin üçün (s b b-m qs d) çalışıram. 
Yadda saxla!     
QOŞMA
Çap üçün deyil

---