Ebedi yol islam kohne indd

625

N

o

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

Bəzən insan bütün şərtləri yerinə yetirdiyi halda məğlub ola bi-

lər. On da da üzərinə düşən vəzifəni yerinə yetiməyə davam et mək lə 

yanaşı, burada ilahi təqdirin gizli bir rəhmət təcəllisi olduğu nu dü-

şün məlidir.

Səid Halim Paşa mövzunu belə dəyərləndirir:

Müsəman millətlər İslama girməklə yeni bir həyat tapdılar. O za-

ma na qədər görmədikləri yüksək bir mədəniyyət səviyyəsinə çatdı-

lar. İs lam ilə bəşəriyyətə daha çox ədalət, bərabərlik və bilgi/hikmət 

bəxş et dilər. Qərb mədəniyyətinin də inkişafına yardım edən yüksək 

bir mə dəniyyət qurduqdan sonra, zaman keçdikcə geriləyərək, de-

mək olar ki, İslamdan əvvəlki həyatlarına geri qayıtdılar. Bu geri lə-

mə də İslamdan əvvəlki mədəniyyətlərin təsirindən tam ola raq 

xi las ola bilməmələri,  mühüm  rol oynamışdır. Bunun səbəbi də 

di nin hökmlərini səhv anlayıb, səhv tətbiq etmələridir. Hər mü səl-

man millətin geriləmə səbəbi müxtəlif olmaqla yanaşı, bu hal ey ni 

vaxt larda baş verdiyi üçün, insanlar müsəlmanların geriləməsi nə İs-

la mın səbəb olduğunu zənn etmişdirlər.

Müsəlmanların geriləmələrinin ikinci səbəbi də İslam aləmi ilə 

Qərb xristian millətləri arasında ortaya çıxan şiddətli və sönməz bir 

düş mənlikdir. Məhz həmin düşmənçilikdən meydana çıxan və so nu 

gəl məyən savaşlar, müsəlman millətlərin irəliləmə və genişlə mə si nə 

ciddi səviyyədə mane olmuşdur. Həmçinin bu qarşılıqlı nif rət mü səl -

man millətlərin başqa dünyalarda sürətlə inkişaf etməkdə olan mə-

də niyyəti tanıyıb ondan faydalanmasına mane olmuşdur.

Bu gün Qərbli millətlərin  əldə etdikləri inkişafların son nöqtə -

si, İs lamın gətirdiyi əxlaqi, ictimai və siyasi əsaslar olacaqdır. Bu na 

gö  rə  də müsəlmanların təkamülü,  İslam düstur və  əsasların dan 

qey ri  bir şey ilə mümkün ola bilməz. Bu hökm fizika qanunları qə-

dər əsaslıdır.

772

Səid Halim Paşa müsəlman ölkələrindəki ziyalıların dinlə rin-

dən uzaqlaşaraq xalq ilə qarşı-qarşıya gəldiklərini, bu mə na da 

bütün bilgi, məntiq və düşüncələrinə baxmayaraq, mühüm heç bir 

yenilik təqdim edə bilmədən, sadəcə mövcud olanı dağıtmaq la ki fa-

yət ləndiklərini ifadə edir. Ona görə, hər şeydən əvvəl xalq ilə zi ya lı 

772 

Səit Halim Paşa, Buhranlarımız və Son Əsərləri, haz. M. E. Düzdağ, İstanbul, 

2009, səh. 162-164, 177, 179.

İslam və Elm

---

626

Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM

N

t

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

təbəqə arasında olması zəruri olan “məqsəd həmrəyliyini” tə sis et-

mək zəruridir.

773

“Tək qurtuluşun İslamiyyətdə olduğuna əsla şübhə edilə bil  məz” 

de yən Səid Halim Paşaya görə hər müsəlman yaxşı bir müsəl man, 

hətta mümkünsə, müsəlmanların ən kamili olmağı hədəf seçməlidir. 

Çün ki  müsəlmanların  ən yaxşısı, insanların  ən yaxşısı de mək 

ol duğu üçün bu insanların seçə biləcəyi hədəflərin ən alisidir. Mil-

lət ola raq da digər müsəlman millətlər ilə tam bir yardımlaşma için-

də yaşamaq, onların hürriyyət və ənənələrinə hörmət etmək, in ki-

şaf edib yüksəlmələrini dəstəkləmək, xaricilərin hökmü altına gir miş 

olan ları və ya belə bir təhlükə altında olanları xilas etmək lazım dır. 

Çün ki İslam birliyi; saysız qüvvələrin, ünsürlərin və amillərin tam bir 

bü tün və ahəng içində olduğu kainatdakı birliyin bir bənzəridir. Bü-

tün əzəmət və həqiqəti bu halından irəli gəlir.

774

Bunlara əlavə olaraq, təkrar yüksəlmək üçün düşmənlərin hiy-

lər lə rini anlayıb planlarını pozmaq, xalqı şüurlandırmaq, şəxsi mən-

fə ət və nəfsani arzulardan qurtularaq daha ülvi qayələrə yönəl mək, 

ida ri mövqelərə dürüst, çalışqan və layiqli insanları gətirmək, bü tün 

fərd lərin təhsilinə  əhəmiyyət verib, araşdırma və  təkmilləşdirmə yə 

da ha çox büdcə ayırmaq, insanlara zamanın qiymətini və onu ən 

yax şı  şəkildə istifadə etməyi öyrətmək, faydasız  şeyləri tərk edib, 

da ha faydalı şeylər ilə məşğul olmaq zəruridir.

773 

Səit Halim Paşa, a.k.ə., səh. 168-169.

774 

Səit Halim Paşa, a.k.ə., səh. 180-182.

---

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

627

N

o

Rəhmət Peyğəmbəri:

Hz. MUHAMMƏD MUSTAFA (s.ə.s)

1. Uşaqlıq və Gəncliyi

Rəsulullah (s.ə.s) miladi 571-ci ilin 20 aprelinə  təsadüf edən, 

Rə bi üləvvəl ayının 12-si Bazar ertəsi səhər, günəş doğmazdan az 

əv vəl Məkkeyi-Mükərrəmədə dünyamızı şərəfləndirdi. Onun müba-

rək so yu Hz. İsmailın oğlu Kayzar sülaləsinin ən şərəflisi olan Ad-

na na qə dər gedib çıxır.

775

 Rəsulullah (s.ə.s) Qureyş qəbiləsi için də 

is tər ata, istər ana tərfindən olsun, ən şərfəli bir ailəyə mənsubdur.

Möhtərəm  atası Abdullah  Şama (Dəməşq) ticarət məq sə-

di ilə getmiş, qaydıanda Mədinədə xəstələnərək, Allah Rəsu lu nun 

dünyaya gəlməsindən iki ay əvvəl vəfat etmişdir. Peyğəm bər (s.ə.s) 

iqlim  şərtləri səbəbilə daha səhhətli böyüməsi və  ərəb dili ni da ha 

səlisi bir şəkildə öyrənə bilməsi üçün, dörd yaşına qədər süd ana-

sı taleli qadın Həlimə xatunun yanına verildi. Altı yaşına ça tan da 

anası Hz. Əminə, xidmətçiləri olan Ümmü Eyməni də yanı na ala raq 

Peyğəmbərimizi atası Abdullahın qəbrini ziyarət etmək üçün Mə di-

nə yə apardı. Qayıdanda Hz. Əminə xəstələndi, Əbva kəndində və fat 

et di. Orada da dəfn edildi. Peyğəmbər  (s.ə.s) bu şəkildə anadan da 

ye tim qalaraq Məkkəyə qayıtdı. Artıq babasının yanında idi. An caq 

sək kiz yaşında ikən babası Abdulmüttəlib də vəfat etdi. Daha son-

ra Onu əmisi Əbu Talib yanına aldı və fədakar bir şəkildə himayə 

et di.

Peyğəmbər  (s.ə.s) bir müddət çobanlıq etdi. Daha sonra ti ca rət 

ilə  məşğul oldu.

776

 Dürüstlüyü və alış-verişdəki  ədaləti ilə  hər kəs 

tərəfindən tanındı. Hörmət və etibar qazanaraq “əl-Əmin: ən təh-

lü kə  siz, əmniyyətli insan”, ləqəbini aldı. Etibarlılıq sanki onun ikinci 

bir adı olmuşdu. 25 yaşlarına gəldikdə  Məkkədə sadəcə  əl-Əmin 

775 

Buxari, Mənaqibul-Ənsar, 28; İbn Hişam, I, 1-3; İbn Sad, I, 55-56.

776 

Buxari, İcarə, 2; Əbu Davud, Ədeb, 17, 82; Hakim, III, 200.

---