113
N
o
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
tün bu rəqəmlər hər zaman tək və eyni həqiqəti ifadə edir”.
(Eva de
Vitray-Meyerovitç, İslamın Gülər Üzü, səh. 30)
Haqq din tək olduğu üçün ilahi dinlər arasında bəzi bənzərliklə-
rin ol ması çox təbiidir. Məsələn, İslam namaz qılmağı əmr edir. Ki ta-
bi-müqəddəsdə (İncil) də namaza işarə edən bu ifadələr yer alır:
“Gəlin səcdə edək və rükuya gedək, bizi yaradan Rəb bin qar şı-
sın da diz çökək”.
(Məzmurlar, 95;6)
“Və Musa ilə Harun üzü üstə səcdəyə qapandılar”
(Sayılar, 16:20-22)
“Musa dərhal səcdəyə getdi və ibadət etdi”.
(Çıxış, 34:8)
“İsa yerə qapanıb... dua etdi”.
(Matta, 26:39)
“Və həvarilər üzləri üstə yerə qapandılar”.
(Matta, 17:6)
İslamı qəbul edən Arina adlı Ukraynalı bir qadın, ilahi dinlə rin
or taq xüsusiyyətlərə sahib olduğu qənaətinə Hz. İsadan bəhs edən
bir filmdən yola çıxaraq gəlmişdir. Belə ki:
“Həzrət İsanın son on iki saatının təsvir edildiyi “İsanın Çilə si”
fil mi, Hz. İsanın ana dili olan Arami dilində səsləndirilmişdi. Film də
Hz. İsa yaradıcıya “İlahi” deyə xitab edir, yəni müsəlmanların xi tab
etdi yi ki mi...”
(A. Arı – Y. Karabulut, Nədən Müsəlman Oldum, səh. 121)
Ancaq Yəhudilik, Xristianlıq və İslam arasındakı bəzi ortaq lıq
və bənzərliklər
səbəbilə İslamı tamamən Yəhudilik və Xristi an lı ğın
təsirində meydana gəlmiş bir din olaraq görmək son dərə cə yan-
lışdır. Belə bir iddia, ilahi dinlərin qaynağının müştərək oldu ğu və
peyğəmbərlərin bir-birlərini təsdiq edərək gəldiyi həqiqətlə rin gö zar-
dı edilməsindən qaynaqlanır.
82
Haqq dinlərin əsas bir olduğuna və peyğəmbərlər də bir-bir lə ri ni
təsdiq edərək gəldiklərinə görə Hz. Muhammədi peyğəm bər ola raq
qəbul edən bir insan, ondan əvvəlki peyğəmbərləri də qə bul et miş
olur. Rəsulullah (s.ə.s)-in məktubunu İskəndəriyyə hökmda rı Mu-
kav kısık aparan Xatib bin Əbi Bəltəa belə rəvayət edir:
“... Mukavkıs mənə:
“Bizim bir dinimiz vardır, daha xeyirlisini görmədikcə onu tərk
et mərik!”−dedi. Mən də:
“Biz səni Allah-Təalanın insanlar üçün din olaraq seçdiyi İs la ma
dəvət edirik. Muhamməd Musatafa (s.ə.s) sadəcə səni de yil, bü tün
insanları dəvət edir. Onlardan ona qarşı ən sərt və ko bud dav ra-
82
Prof. Dr. Ö. F. Harman, “İslam” mad., DİA, XXIII, 5.
İnsan və Kainat
114
Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM
N
t
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
nan lar qureyşlilər oldular. Ona qarşı ən çox düşmənliyi də yəhudi lər
et dilər. İnsanlardan ən çox yaxınlıq göstrənlər isə Xristianlar oldu.
Hz. Musa, necə ki Hz. İsa haqqında müjdə vermişdisə, Hz İsa da
Hz. Muhammədin gələcəyini müjdələmişdir. Bizim səni Qura
na
də və timiz, sənin Tövrata bağlı olanları İncilə dəvət etməyin ki mi-
dir. Hər insan öz dövründə gələn peyğəmbərə ümmət olur. Sən də
Hz. Muhammədin dövrünə çatanlardansan. Deməli biz səni İsla ma
də vət etməklə, Hz. Isanın dinindən uzaqlaşdırmış olmuruq. Ək si-
nə onun risalətinə/peyğəmbərliyinə uyğun olanı etməyini təklif et miş
olu ruq”,− dedim...”
83
Pensilvaniya Əyalət Universiteti, Liberal Sənətlər Fakultəsi,
Ta rix və Dini Tədqiqatlar Bölümündə akademik heyətdən olan Dr.
Ti mot hy Gianotti, İslamı seçməklə əvvəlki dini olan Xristianlığı yox
say mış olmadığını, köhnə dininin özü üçün müsəlmanlığa keçməkdə
bir ha zır lıq dövrü mahiyyətində olduğunu bir neçə dəfə təkrar etdik-
dən son ra İslamın Xristianlığın məqsədini də əhatə din olduğunu
izah edir və:
“İslamın hədəfi sadəcə müəyyən bir cəmiyyəti deyil, bütün
bəşəriyyəti Allah nəzdində dəyərli insanlar halına gətirməkdir”, deyir.
(A. Böken – A. Ərigid, Yeni Həyatlar, I, 15)
Mövlanə Həzrətləri, peyğəmbərlər arasında fərq olmadığı nı ifa-
də edərək belə deyir:
“Yəhudilər arasında zülmü sevən, İsa peyğəmbərə düş mən və
yəhudi öldürən bir kral var idi. Dövr Hz. İsanın dövrü idi və pey ğəm-
bər lik növbəsi də onda idi. Lakin o, Hz. Musanın canı, Hz. Mu sa
əley his-salam də onun canı yerində idi. Yəni ikisi də peyğəm bər
ol duqları üçün aralarında ixtilaf yox idi. Ancaq o çəpgöz kral Al lah
yo lunun iki səmimi və ittifaq halındakı yolçusunu, yəni Hz. Musa və
Hz. İsanı bir-birindən ayrı görürdü. Eynən bu ustanın çəpgöz şagir di
ki mi... Ustası ona:
“−İçəri gir və rəfdəki şüşəni gətir!” dedi. Çəpgöz şagird:
“−Burada iki şüşə var, hansını gətirim, tərif et!”−dedi. Ustası:
“−Orada iki şüşə yoxdur, çəpgözlükdən əl çək, biri iki gör-
mə!”−dedi. Çəpgöz şagird də:
83
Bu dialoqun tam mətni üçün bax.: İbn Kəsir, əl-Bidayə, IV, 266-267; İbn Sad, I,
260-261; İbn Həcər, əl-İsabə, III, 530-531.
115
N
o
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
“−Usta, bunun üçün də məni danlama, burada iki şü şə
var”,−dedikdə, ustası:
“−Elə isə birini sındır, o birini də gətir!” −dedi. Şagir də şüşə ni
qı ran kimi, ikisi də gözünədn getdi.
İnsan da gözündəki problem səbəbilə bir şeyi iki görə bilər. Şü şə
bir dənə idi. Amma şagirdin gözünə iki dənə olaraq görünürdü. Öz
ağ lına görə birini qırdıqda, ikisi də yox oldu. Qəzəb və şəhvət ki mi
qüv vət və zəifliklər də insanı çəpgöz edər. ruhunun istiqamətini alt-
üst edərlər”.
(Məsnəvi, c. 1, no: 335-344)
İnsanları “Tək”i görməkdən uzaqlaşdıran öz ruh halları dır. Kö-
nül parçalandıqda tək olan şeyi də parça-parça olaraq gö rür, bü tün-
ləş dik də isə onu “Tək” olaraq görür və tövhidə çatar.
Başqa bir yerdə Həzrət Mövlana bir məktubunda, mövzumu za
tə mas edərək belə deyir:
“Peyğəmbərlər bir-birlərini qəbul etdiklərinə görə, siz onlar-
dan bi risini qəbul etməsəniz, heç birini qəbul etməmiş kimi olar-
sı nız. Müxtəlif pəncərələrdən keçərək hər peyğəmbərin şəxsin də
si zə çatan işıq, əslində tək bir işıqdır. Bu işığın bir hissəsini qə bul
etməsən, onda sən: “Bu ilin günəşinə qarşıyam, ancaq ke çən ilin
günəşini qəbul edirəm” deyən bir yarasa kimi olarsan. Əslin də ke-
çən ilin Günəşi ilə bu ilin Günəşi iki fərqli günəş deyil, eynidir lər.
Bun lar arasındakı fərqi görməyin, sənin keçən ilin günəşini təcrü bə
et məmiş, tanımamış olmağından qaynaqlanır”.
84
Günəşin keçən il yaydığı şüalar vəzifəsini başa vurub qeyb ol-
muşdur. Onlardan geriyə, ancaq bəzi şəkillər qalmış ola bi lər. Şə kil-
lərə baxaraq onların mahiyyətini qavramaq mümkün deyil dir. Hal-
buki Günəş bu il yepyeni işıqlar saçır. Onları qəbul etmə yib keç-
mişdəkini istəyənlər həqiqi bir işığa çata bilməyəcəkləri üçün qa ran-
lıq da qalarlar.
7. İlahi Dinlərin Son Halqası İSLAM
İnsanları və kainatı yaradan və həyat rəhbəi olaraq bəşəriyyə tə
di ni göndərən Allah tək olduğu üçün Onun bir-birilərini təsdiq edə rək
gön dərdiyi bütün kitabları və peyğəmbərləri qəbul etmək la zım dır.
Bu səbəblə İslam, insanın yaradılışdan bəri dünyanın hər han sı bir
yerində gəlib-keçmiş olan peyğəmbərlərin hamısını və hər han sı bir
84
Eva de Vitray-Meyerovitç, İslamın Gülər üzü, səh., 94.
İnsan və Kainat
Dostları ilə paylaş: |