Ebedi yol islam kohne indd

143

N

o

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

ğunu düşünməyə başladıqda Allah-Təala bu ayələrlə Rəsulu  na xə-

bər darlıq etdi:

110

(Ya Rəsulum!) Həqiqətən, Biz sənə Quranı haqq ola raq na  zil 

etdik ki, Allahın sənə göstərdiyi (öyrətdiyi, bildirdiyi) ilə in san lar 

arasında hökm edəsən. Xainləri müdafiə edən (on la rın xeyrinə 

mübahisə aparan) olma! Allahdan bağışlan  maq dilə!  Əlbəttə, 

Allah bağışlayandır, rəhm edəndir! Özlərilə (bir-bi ri nə) xəyanət 

edən  şəxslərdən ötrü mübahisə etmə!  Şüb hə siz ki, Allah 

günaha batmış xaini sevməz! Onlar (xəyanətləri  ni) insanlardan 

gizlətsələr də, Allahdan gizlədə bilməzlər. On lar  (Allaha)  xoş 

getməyən sözləri ürəklərində tutduqda be lə, ye nə O onların 

yanındadır (Allah onları bilir). Allah onla rın nə lər etdiyini biləndir. 

(Ey xainləri müdafiə edənlər!)  Budur, siz dün 

yada onlardan 

ötru (onların xeyrinə) mübahisə etdiniz, bəs qi yamət günü kim 

onlardan ötrü Allahla mübahisə edəcək  dir? Ya xud onlara kim 

vəkil olacaqdır? 

(ən-Nisa, 105-109)

Bütün bunlar İslam ədalətinin nə qədər həssas təməl lər üzə rin-

də qurulduğunu aşkar şəkildə göstərir.

Aralarında səhabələrdən Miqdad bin Əsvədin də olduğu bir hər-

bi dəstə düşmənləri tərəfindən mühasirəyə alınmışdı. Dəstə nin baş-

cısı heç kimin miniyini otlamağa buraxmamasını əmr etdi. An caq bu 

əmri eşitməyən bir əsgər miniyini otlamağa çıxardı, dəstə nin baş cısı 

da bunu xəbər aldıqda həmin əsgəri döydü; Zavallı əs gər:

“Həyatımda heç bu qədər döyülməmişdim” deyə deyinə rək ye-

rinə qayıdırdı. Yolda Miqdad bin Əsvəd ilə qarşılaşdı. Onun bu pə-

rişan halını görən mübarək səhabə, ona nə olduğunu soruş du. O da 

başına gələnləri danışdı. Bunu eşidən Miqdad (r.a.) qılıncı nı qur şa

 -

nıb əsgəri də yanına alaraq dəstə başçının yanına getdi və:

“Bu əsgəri döyməyə haqqın yox idi, indi qisas tətbiq et mək la-

zım dır”, dedi. Dəstə başçısı da bunu qəbul edərək əsgərə, onu dö yə 

bi ləcəyini dedi. Ancaq əsgər onu bağışladı. Başçının bu şə kil də 

haqqa boyun əyməsini görən Miqdad (r.a.):

“And olsun ki, artıq İslamın hakim olduğunu görə biləcə yəm” de-

yərək onun yanından uzaqlaşdı. 

(Əbu Nuaym, Xilyə, I, 176)

110 

Vahidi, səh. 183. bax. Tirmizi, Təfsir, 4/3036; Hakim, IV, 426.

İslamin Başlıca Xüsusiyyətləri

---

144

Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM

N

t

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

Düşmənə Belə Ədalət

İnsanın  ədalətli davranmaqda çətinlik çəkdiyi xüsuslardan bi ri 

də düşmənləri haqqında verdiyi hökmlərdir.  İslam müsəlmanla ra, 

düş mənləri haqqında düşünərkən və ya qərar verərkən belə ada lət-

lə hərəkət etmələrini əmr edir. Ayeyi-kərimədə belə buyurulur:

“Ey iman gətirənlər! Allah qarşısında 

(borcunuzu yeri nə ye-

tirməkdə)

 sabitqədəm və  ədalətli  şahidlər olun. Hər han sı bir 

camaata qarşı olan kininiz sizi ədalətsizliyə sövq etmə sin. Əda-

lə tli olun. Bu, təqvaya daha yaxındır. Allahdan qorxun. Al lah et-

dik lərinizdən xəbərdardır!” 

(əl-Maidə, 8)

Məhz bu, ədalətin zirvə nöqtəsidir. Bir müsəlman, kin və qə zəb 

his sləri ilə daxilində fırtınalar əsərkən əlinə fürsət keçib düş mən lə-

ri nə zərər verə biləcək vəziyyətə düşsə belə, ədalətdən ayrı lıb on-

la ra haqsızlıq edə bilməz. Çünki müqəddəs din ona, qəzəbli ikən 

də, sakit ikən də  ədalətli olmaqdan ayrılmamağı  və belə davra na 

bi lənlərə çox böyük mükafatlar vəd etmişdir. 

(Bax. Heysəmi, I, 90; Əbu 

Nuaym, Xilyə, II, 343; VI, 268-9)

Bu xüsuda tariximizdə yaşanmış bir çox misaldan bir neçəsi ni 

ver mək kifayətdir:

Süheyl bin Amr Qureyşlilərin xətibi idi. Sözün həddindən çox tə-

sirli olduğu bir dövrdə, davamlı İslam əleyhinə danışar, insan la rı təhrik 

edərdi. Bu adam Bədir döyüşündə əsir düşdü. Hz. Ömər (r.a.):

“Ya Rəsulallah, icazə ver, Süheylin dişlərini söküm, qoy dili çö  lə 

sallansın! Bundan sonra heç bir vaxt və heç bir yerdə sənin və İs-

lamın əleyhinə danışmasın”, dedi. Allah Rəsulu (s.ə.s):

“Burax onu ey Ömər! Mən onun üzvlərinə belə bir zərər ve rə 

bil mərəm. Əgər bunu edəcək olsam, peyğəmbər olmağı ma bax-

ma yaraq, Allah da eynisini mənə qarşı edər. Tələsmə, gün gə lər 

o, sənin mədh edib, bəyənəcəyin bir məqamda nitq söyləyər və sə ni 

se vindirər”, buyurdu. 

(İbn Hişam, II, 293)

111

111 

Süheyl (r.a.) Allah Rəsulunun xəbər verdiyi o mədhə layiq nitqini vaxtı gəl dik də 

etdi. Həzrət Peyğəmbərin vəfatından sonra bəzi yerlərdə irtidad (din dən dön-

mə) hadisələri baş verdi. Məkkədə dəhşətli qarışıqlıqlar olan bir vaxtda Hz. 

Sü heyl, Kəbənin yanında qalxıb bir xütbə irad etdi:

        Muhamməd kimin tanrısı isə, bilsin ki, o vəfat etmişdir. Allah isə Hayydır və 

heç öl məz! Ey Qureyş camaatı, Siz müsəlman olanların ən sonuncuları oldu-

nuz, ba ri irtidad edənlərin ilkləri olmayın! Vallahi mən çox yaxşı bilirəm ki, bu 

din, Günəş ilə Ayın doğuşu və batışı davam etdikcə dipdiri, canlı ayaq üs tə 

---