Ədəbiyyat, sənət və fikir dərgisi

OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014

Yüklə 0,83 Mb.

Pdf görüntüsü

səhifə	30/30
tarix	07.07.2018
ölçüsü	0,83 Mb.
	#53713

1 ... 22 23 24 25 26 27 28 29 30

OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014

Onunla keçirdi dəmim,

Artırdın dərd ilə qəmim;

Bad əsdi, döndərdi dəmim,

Getdi külli varım səndə.

Başıma qara bağlaram,

Sinəmi çarpaz dağlaram,

Zöhrəyəm, qanlar ağlaram,

Getdi mənim yarım səndə!

Zöhrə davam gətirmədi, gözlərinin yaşını axıda-axıda yenə dedi:

Tahiri apardı dərya,

Getdi, xan Tahirim getdi...

Xıdır çıxarsın quruya,

Getdi, xan Tahirim getdi...

Tahiri atdılar suya,

Qolunda bazubənd dura,

Kimlər tapa, kimlər yuya,

Getdi, xan Tahirim getdi...

Tahir getdi axa-axa,

Zöhrə qaldı baxa-baxa,

Qabaqda ildırım çaxa,

Getdi, xan Tahirim getdi...

Zöhrə xanımı Tahir Mirzənin dalınca ağlar qoyaq, görək Tahir Mirzənin

başına nə gəldi.

Tahir Mirzə qırx gün dəryada üzəndən sonra çıxdı Həştərxan vilayətinə.

Dəryadan paşalıq bağçasına bir böyük sərdəhnə axırdı. Sandıq bu dəhnə ilə

buruldu bağa tərəf.

Qəzara о gün paşanın qızı Sona xanım qırx incə qızınan bağa səyahətə

çıxmışdı. Gördülər bir şey su ilə qarala-qarala gəlir. Paşanın qızı dedi:

- Qızlar, bəlkə bu gələn sandıq oldu? Gəlin onun içindəkinə şərt qoyaq.

Hər kim deyən olsa, onun olsun. Hamısı buna razı oldu. Vəzirin qızı dedi:

- Əgər pul olsa, mənim.

Vəkilin qızı dedi:

- Əgər mal olsa, mənim.

Padşahın qızı dedi:

- Əgər oğlan olsa, mənim.

OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014

Sandıq gəlib yetişdi. Sandığı tutub çıxartdılar qırağa. Ağzın açıb

gördülər bir oğlandı ki, on dörd gecəlik aya bənzəyir. Bir tərəfində saz, bir

tərəfində də bir qədər çörək var. Amma özü bihuşdu. Sona xanım dedi:

- Allah mənimkin yetirdi. Özü də nəcibzadəyə oxşayır. Əldən qoyası

deyiləm.

Vəkilin, vəzirin qızları dedilər:

- Bu olmaz. Dövlət də sizdə, şahlıq da sizdə, gözəllik də sizdə, daha bu

oğlanı qoymarıq aparasan.

Sona xanım gördü ki, xeyr, qızlar iqrarlarından döndülər, dedi:

- Eybi yoxdu. Gəlin adama bir söz deyək. Hər kimin sözündə oğlan

ayılsa, onun olsun. Hamısı razı oldular.

Aldı vəzirin qızı:

Əcəm oğlan, nə yatmısan burada,

Əcəm oğlu, sandığından dur, yeri!

Bəs nə yaxşı qərq olmadın dəryada?

Əcəm oğlu, sandığından dur, yeri!

Aldı vəkilin qızı:

Haradan gəlirsən, nə sahmanlısan?

Cavahir ölkəli, dür məkanlısan.

Atıblar dəryaya, məgər qanlısan?

Əcəm oğlu, sandığından dur yeri!

Aldı Sona xanım:

Evdən çıxdın, xarab qoydun xananı,

Yandırdın odlara ata-ananı.

Gəl yandırma paşa qızı Sonanı,

Əcəm oğlu, sandığından dur, yeri!

Sona gördü ayılmır, sözün dalısını görək nə cür dedi:

Başına döndüyüm, qurban olduğшn,

Əcəm oğlu, sandığından dur, yeri!

Alışıb oduna büryan olduğum,

Əcəm oğlu, sandığından dur, yeri!

Dərin-dərin dəryalara dalmısan,

Şirin canım eşq oduna salmısan,

Nə müddətdi bu dəryada qalmısan,

Əcəm oğlu, sandığından dur, yeri!

OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014

Mən Sonayam, köksüm bəndin açaram,

Canına eşqimin odun saçaram;

Nə edim ki, mən bu işə naçaram,

Əcəm oğlu, sandığından dur yeri!

Oğlan bu sözdən asqırıb, ayağa qalxdı. Vəzir, vəkil qızlarının gözü

Tahirin gül camalına sataşanda ixtiyar əllərindən getdi, biri sağ qolundan,

biri sol qolundan yapışıb, paşanın qızına dedilər:

- Ola bilməz ki, Allah padşahlığı da sizə versin, hər yetirən göyçək

oğlanı da. Biz öləcəyik, bu oğlanı sana verməyəcəyik.

Sona xanım Tahirə dedi:

- Oğlan, indi ixtiyar sənindi. Götür sazını oxu! Hər kəsi ki, könlün tutur,

onun adını söylə, onun ol!

Aldı Tahir:

Başına döndüyüm, qurban olduğum,

Tanrı məni sizə qurban eyləsin!

Yanıb odlarına büryan olduğum,

Tarın məni sizə qurban eyləsin!

Eşq əhlinin dərdin bilib anarlar,

Əmib-əmib ləblərindən qanarlar;

Boyu uzun, beli mina kəmərlər,

Tanrı məni sizə qurban eyləsin!

Qulaq asın Tahir Mirzə sözünə,

Gecə-gündüz yuxu getməz gözünə.

Mən aşiqəm Hatəm Soltan qızına,

Tanrı məni sizə qurban eyləsin!

Qızlar başladılar bir-biriylə dava eləməyə. Hər biri başladı ki, mənə işarə

edir. Bağban bunların bu davasını görüb, yaxına gəldi, əhvalatdan xəbərdar

olub dedi:

- Oğlan, Allah səni mana yetirib. Al bu beli, ağacların dibini boşalt.

Tahir sazı döşünə basıb, görək nə dedi:

Allah, mən nə yaman sevdaya düşdüm,

Mən getdikcə gedər yollar mənimlə.

Bilmədim yolumu, bu çaya düşdüm,

Axa-axa gedər sellər mənimlə.

OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014

Mənim sevdiyimin qaradı qaşı,

Deyirlər bülbüldü, gülün sirdaşı.

Gözlərimin axar hey qanlı yaşı,

Çalxanar çeşmələr, göllər mənimlə.

Tahir Zöhrə sevdi, cana yetişdi,

Gəldi işi ah-fəğanə yetişdi.

Axır ömrü bir bağmana yetişdi,

Dəstimdə oynuyur bellər mənimlə.

Sona xanım gördü nə qədər oxuyur, bunların birinin də adına işarət

eləmir, hamısında elə Zöhrə deyib, ağlayır. Götürüb Tahiri apardılar paşanın

yanına, əhvalatı ona söylədilər. Paşa Tahirə dedi:

- Ey oğlan, səni nə üçün dəryaya atıblar? Başına gələn qəzavü qədəri

bəyan elə.

Tahir Mirzə başına gələni paşaya nağıl elədi. Əhvalatı eşidəndə paşanın

ciyəri yanıb dedi:

- Tahir, indi fikrin nədi?

Aldı Tahir, görək nə deyir?

Paşa, mən qapına dada gəlmişəm,

Nola, yetirəsən canana məni?!

Hatəmin qızına aşiq olmuşam,

О atdı dəryayi-ümmana məni.

Bir ala gözlünün oduna düşdüm,

Oxuyub könlümün dəftərin açdım.

Hər zaman ki nəzərinə sataşdım,

Buyurdu cəllada, fərmana məni.

Uşaq ikən beşiyini yırğadım,

Çörəyimi zəhərlərə doğradım.

Hatəm Soltan qəzəbinə uğradım,

Atdı seldən-selə, ümmana məni.

Tahir ərzi-halın şaha bildirir,

Ağlayıban göz yaşımı sildirir.

Zöhrə dərdi xan Tahiri öldürür,

Təbibim ol, yetir dərmana məni

Paşa bir qədər fikir eləyəndən sonra Tahirə sual elədi:

OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014

- Tahir, sən о qıza aşiq olan kimi, о qız da sana aşiqdimi?

Tahir cavab verdi:

- Bəli, qibleyi-aləm!

Paşa əmr elədi, böyük qoşun cəm oldu. Gecə öz qızı Sona xanımı, vəzir,

vəkilin qızlarını, Tahiri də bərabər yanına alıb, yola rəvan oldu. Günə bir

mənzil, teyyi-mənazil, ta ki, yetişdi Qaraman vilayətinə. Şəhəri dörd

tərəfdən əhatə elədilər. Paşa qızı Sona xanımı, vəzirin, vəkilin qızını çağırıb

dedi:

- Gedərsiniz, Zöhrədən əhval bilərsiniz. Əgər onun Tahirə könlü varsa,

onu Tahirə alıb, Hatəm Soltanın da başını kəsdirəcəyəm, yoxsa bu məsələni

açmayıb, geri qayıdacağam. Sona xanım Tahiri çağırıb dedi:

- Mən gedirəm Zöhrənin yanına. Əgər məndən gözəl olsa, sən mənim

qardaşımsan, Zöhrə yarın. Yox, gözəl deyilsə, sən ilə özüm hesablaşaram.

Tahir cavab verdi:

- Razıyam. Ancaq alın bu sazı, aparın, bəlkə Zöhrə sizə inanmadı.

Sona xanım sazı alıb, vəzirin, vəkilin qızı ilə bərabər üz qoydular Zöhrə

xanımın yanına. Zöhrə xanım əhvalatdan xəbərdar oldu, о saat evi düzəldib,

qonaqlarını qəbul elədi. Sona xanım gözünün altınca Zöhrəyə baxıb gördü

həqiqətən gözəllikdə tayı yoxdu. Öz könlünə dedi: “Əhsən Tahir Mirzəyə”.

Zöhrə xanım baxdı ki, Tahirin sazı bu qızın əlindədi. Saçından bir tel ayırıb,

bağrına basdı, dedi:

Deyin, qurban olum sizə,

Saz yiyəsi yar necə oldu?

Qızılgüllər üzə-üzə,

Saz yiyəsi yar necə oldu?

Aldı Sona xanım:

Zöhrə, xəbər verim sizə:

Saz yiyəsi yarın gəldi.

Qızıl güllər üzə-üzə,

Saz yiyəsi yarın gəldi.

Aldı Zöhrə xanım:

Dağlar başı qar olubdu,

İşim ah-zar olubdu,

Hansınıza yar olubdu?

Saz yiyəsi yar necə oldu?

OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014

Aldı Sona xanım:

Dağlar başı qış olubdu,

Qaşın gözə tuş olubdu,

О bizə qardaş olubdu,

Saz yiyəsi yarın gəldi.

Aldı Zöhrə xanım:

Başıma qara bağlaram,

Sinəmi çarpaz dağlaram.

Zöhrəyəm, qanlar ağlaram,

Saz yiyəsi yar necə oldu?

Aldı Sona xanım:

Başına qara bağlama!

Sinəni çarpaz dağlama!

Sona deyir: qan ağlama!

Saz yiyəsi yarın gəldi.

Söz tamam oldu. Sona xanım əhvalatı Zöhrəyə nağıl elədi. Üstəlik

atasının sifarişini də deyib, nə üçün buraya gəldiklərini danışdı. Bu barədə

onun fikrini soruşdu. Zöhrə xanım Tahirin sazını bağrına basıb dedi:

Xoş gəldiz, əziz qonaqlar,

Cəbr eylədi atam mənə.

Axar gözümdən irmaqlar,

Cəbr eylədi atam mənə.

Aldı Sona xanım:

Gözəllikdə tayın yoxdur,

İllah, sənin qaşın, Zöhrə.

Tahir kimi yarın vardır,

Bəxtəvərdi başın, Zöhrə.

Aldı Zöhrə xanım:

Gəlmisiz, ağır oturun,

Paşaya xəbər yetirin;

Ölürəm Tahirdən ötrün,

Cəbr eylədi atam mənə.

OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014

Aldı Sona xanım:

Dolanırdım sola-sağa,

Məcnun kimi düşdüm dağa.

Sandıq çıxdı bizim bağa,

Uvand oldu işin, Zöhrə!

Aldı Zöhrə xanım:

Başıma qara bağlaram,

Sinəmi çarpaz dağlaram.

Zöhrəyəm, qanlar ağlaram,

Cəbr eylədi atam mənə.

Aldı Sona xanım:

Sona deyir: gəl bəsləşək,

Görək kimdi kimdən qəşəng;

Arxayın ol, Zöhrə, bişək,

Gətirmişəm qoşun, Zöhrə.

Sona xanım Zöhrəni arxayın eləyəndən sonra vəzirin, vəkilin qızını da

götürüb, atasının qulluğuna gəldi. Salam verib, ərz elədi:

Ata, Zöhrə də, Tahir də hər ikisi haqq aşiqidirlər. Paşa bu xəbərdən şad

olub, Hatəm Soltanın yanına elçilər göndərdi, sifariş elədi ki, ya qızı Tahir

Mirzəyə versin, ya da davaya hazırlaşsın. Hatəm Soltan cavab verdi:

- Paşa qızımı özgəyə istəsə verərəm, ancaq yeddi it küçüyüm olsa, birini

də Tahir Mirzəyə vermərəm.

Paşa bu sözdən qəzəbnak olub, əmr elədi, qoşun atlanıb meydana səf

çəkdi. О biri tərəfdən Hatəm Soltanın qoşunu könülsüz-könülsüz bunların

qarşısında səf çəkib durdular. Tahir Mirzə bu halı görüb, özünü paşanın

qulluğuna yetirdi. Yeddi yerdə gərnuş eləyib dedi:

- Paşam, bu camaat mana bir şey eləməyib. Mana nə eləyibsə əmim

eləyib. Nahaq qana girmə! İzn ver, mən meydana girim, əmimi dəvət

eləyim. Ya о məni öldürər, ya da mən onu öldürüb, atamın qanını özüm

almış olaram.

Paşa istədi Tahiri qoymasın, amma Tahir əl götürmədi. Axır izn hasil

edib, girdi meydana. О vaxt adət belə idi: iki padşah müharibə edəndə ya iki

aşıq çıxardardılar, deyişərdi, yaxud iki pəhləvan gürş tutardı. Hansı tərəfin

OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014

adamı qalib gəlsə, о tərəf qalib gəlmiş hesab olardı. Tahir meydanın

ortasında durub, uca səslə əmisinə dedi:

- Ey Hatəm Soltan, nahaq qan tökmək lazım deyil. Bu dava sənlə mənim

üstümdədir. Ona görə gir meydana. Hansımız hansımızı öldürsə, о tərəf

qalib gəlmiş hesab olunar.

Hatəm Soltan bu sözdən qəzəbləndi, at istəyib, meydana atıldı.

Başladılar bir-birinə hücum eləməyə. Qızğın vuruşduqları halda Tahirin

gözü Zöhrənin yaşlı gözlərinə düşdü. Gördü Zöhrə əl duaya qalxızıb deyir:

- Allah, sən əmim oğlunun cavanlığına qıyıb, bu kafirin əlində aciz

qoyma!

Tahir bunu gördükdə qan gözünü bürüdü, atı Hatəm Soltanın üstə saldı.

Bərk nərə çəkdi:

- Al məlun, atamın intiqam günüdü!

Hatəm Soltan Tahirin hücumunu gördükdə ölümünü yəqin edib, karıxdı.

Qalxanı nizənin qabağına verə bilmədi. Tahir Mirzə nizəsini onun sinəsinə

elə vurdu ki, ucu arxadan bir çərək kənara çıxdı. Tahir nizəyə təkan verib,

əmisinin bədənini atın belindən alıb, meydanın ortasında yerə çaldı. Yerdə

qan nəqşə bağladı. “Afərin!” hər iki qoşundan ucaldı. Şadlıq nağarasını hər

iki qoşun nəvazişə gətirdi. Paşa əmr elədi, şəhəri çırağban elədilər. Qırx gün,

qırx gecə toy eləyib, Zöhrəni Tahirə verdilər. Hər iki həsrət aşiqləri bir-

birinə qovuşdurdular. Paşa Tahiri orada padşah eləyib, özü ona qırx gün

qonaq qalandan sonra Tahir ilə vidalaşıb öz vilayətinə qayıtdı. Tahir təzədən

özünə toy elədi. Onun toyuna çoxlu aşıq yığışmışdı. Aşıq о aşiq-məşuqun

əllərini bir-birinə verdi, mübarəkbadlıq elədi. Sonra ustad aşıq sazı döşünə

basıb, bu duvaqqapma ilə onun toyunu başa verdi:

Həzərat, bircə baxın,

Canlar alandı bu gələn,

Gözləri cəlladə dönüb,

İsmi Qaytandı bu gələn.

Özü bir səxa kanı,

Adildivandı bu gələn.

Özü gül, saçı sünbül,

Yaqut-yəməndi bu gələn.

Yaquta bənzər yanaq,

Mərmərə bənzər buxaq,

Bir aya bənzər qabaq,

Kovsərə bənzər dodaq,

Ağ gülə bənzər ayaq,

Qoy bassın gözüm üstə,

Qucmalı candı bu gələn.

Bağlayıb gümüş kəmər,

OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014

Üstü tamam danənişan.

Geyinib qəddi dala,

Tər libası tər yaraşan.

Ağ əndamı başdan-başa,

Ətirli gül, müşk-fəşan.

Al yanaq, ayna qabaq,

Siyah zülfü ənbərəfşan.

Həm didarı şirindi,

Göftarı şirindi,

Bağça-barı şirindi,

Qoşa narı şirindi,

Bir belə bəşər olmaz,

Huri, qılmandı bu gələn.

Axşam, sabah mən dolanım

Belə gözəlin başına!

Vəsməni çəkib gözünə,

Sürməni yaxıb qaşına.

Keçirib qızıl tananı

Nazik əliynən guşuna.

Canını qurban edəsən

Bir belə cənnət quşuna.

Götürüb setarəni,

Basıb mərməri döşünə.

Döşündə məməsi var,

Qızıldan düyməsi var.

Nə şirin həvəsi var,

Kəklik kimi səsi var.

Bir ağır ölkəsi var,

Ölkəsinə qurban olum,

Misrə sultandı bu gələn.

Gecə-gündüz əməsən

Ləblərindən misli-gülab,

Eşqinə düşənlərin

Canında qalmayıb tab.

Nə yatım, nə dincəlim,

Gözlərimdə olmayır xab,

Bir miskin gədəsi ola,

Mənim kimi xanəxərab.

Zəhər versən içərəm,

Nə ki, əllərinlə şərab.

Nazik əlinə qurban,

OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014

Qara telinə qurban,

İncə belinə qurban,

Danış, dilinə qurban,

Gələn yoluna qurban.

Bu gəlişdə insan olmaz,

Nuşirəvandı bu gələn.

Biçarə Aşıq Hüseyn,

Bax, yar nə nazınan gəlir.

Geyinib qəddi-dala,

Küləcə xəzinən gəlir.

Yığıbdı gözəlləri,

Qırx incə qızınan gəlir.

Götürüb setarəni,

Söhbəti sazınan gəlir.

Deyəsən şeyda bülbüldü,

Baharı yazınan gəlir.

İçməmişəm, ayılam,

Ağıl gedib, zayılam;

Camalına mayılam,

Hər nə desən qayılam,

Qapınızda sayılam.

Mənə inayət eləsin,

Dərdə dərmandı bu gələn.

OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014

MÜNDƏRİCAT

M.Qasımlı. “AĢıq” və Haqq aĢığı” sənətkar ad-titulu kimi .... 3

S.Qəniyev. El çıxarmaz səni yaddan ............................................ 12

N.Əskər. Uluların ayaq tozu, ədnaların başı mənəm .................... 34

S.Miskini. Şeirlər .......................................................................... 39

A.Qəzənfərqızı. Aşıq Camal və onun yaradıcılığı ....................... 42

S.Fərəcov. “Nəfs tox olarsa, ürək dar olmaz” .............................. 50

Ə.H.Əlyar. Şeirlər ........................................................................ 53

“Tahir və Zöhrə” dastanı ........................................................... 56

OZAN DÜNYASI № 4(19), 2014

Йыьылмаьа верилмиш 04.08.2014

апа имзаланмыш 04.09.2014

Шярти чап вяряги 6.

Сифариш № 382.

Каьыз форматы 70х100 1/16. Тираj 1000

Jurnal «Нурлан» няшриййат-полиграфийа мцяссисясиндя

щазыр диапозитивлярдян чап олунмушдур.

Yüklə 0,83 Mb.

Dostları ilə paylaş:

1 ... 22 23 24 25 26 27 28 29 30