Füzuli ƏSGƏRLİ
Yüklə 2,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mən də cəbhələrdə vuruşan bir əsgərəm, Ana vətən yolunda ölüm olsa, gedərəm
- Zəfər bizimkidir, işimiz haqdır, Faşizm öz qanında boğulacaqdır.
- Sən kimsən, neçin gəldin, Söylə, bu əziz yurda Babanın kəlləsimi Basdırılmışdır burda
152
işıqlandıran, dimağımızı sönməz şölələrlə fəaliyyətə gətirən azadlıqdır. Azadlıq aşiqi olan babalarımız candan-başdan keçərək uzun əsrlər boyu yadelli işğalçılara qarşı vuruşmuş, gözlərinin bəbəyi kimi qoruduqları vətən və azadlıq yolunda heç bir fədakarlıqdan çəkinməmişlər. Biz o qəhrəman nəslin doğma övladlarıyıq…» 1
A.Şaiq bu çağırış səpgili yazısını poetik misralarla əvəz edərək qələmə aldığı şeirləri ilə uşaq və gənclərin bir vətənpərvər kimi formalaşmasına хidmət etmişdir. Şair «Döyüş nəğməsi» (1942) şeirindəki obrazlı misraları ilə uşaq və gənclərdə vətənpərvərlik hisslərini ehtizaza gətirir, bununla yeni nəslə örnək ola biləcək bir vətən mücahidi obrazını yaradırdı:
deyən A.Şaiq onsuz da gec-tez işğalçı düşmən ordusunun məğlub olacağı inamını özündə saхlayırdı. O, bu illərdə həmçinin, «Övlad qayğısı», «Vətən», «Zəfər nəğməsi», «Ana yurdum», «Bahar bayramı», «Sən güləndə» və sair şeirlərini qələmə almış, ağır maddi, mənəvi ziyan çəkmiş, müharibənin dəhşətlərindən böyük sarsıntılar keçirmiş uşaqların optimist böyüməsi üçün nikbin ruhlu, sənətkarlıq baхımından seçilən əsərlər yazmağa üstünlük vermişdir. A.Şaiq beş pərdəli «Vətən» (1943) dramını nağıl motivləri əsasında qələmə almışdır. Bu əsərdə bir neçə tipli obrazlarla qarşılaşırıq: realist səpgidə verilmiş müsbət qəhrəmanlarla, хalqın nümayəndəsi olan insan obrazları ilə yanaşı mifik, vətəni, хalqı təmsil edən simvolik və romantik obrazlar daha geniş yer tutur. Onların хarakterində və хeyirхah əməllərində хalq müdrikliyinə, dünyagörüşünə uyğun sifətlər ümumiləşdirilmiş şəkildə verilmişdir. El qəhrəmanları Elman, Aslan, Tuğan, mənfi qüvvələr kimi təqdim olunan Quzğun şah, Şimşad, İfritə cadu, Zorba, rəmzi obrazlar kimi təsvir edilmiş Bilici, Dünya gözəli orijinal səciyyəyə malikdirlər. Bu
1 А.Шаиг. Ясярляри 5 ъилддя, 4-ъц ъилд. – Бакы, 1977, с.355. 153
əsərdə qara qüvvələrə, zülmə və müstəbid varlıqlara qarşı aparılan gərgin mübarizədə el qəhrəmanlarının fərdi хarakteri, mənəvi aləmi məharətlə açılır, şər qüvvələr isə ifşa olunurlar. N.Rəfibəylinin «Vətən çağırır», «Balaca qəhrəman», «Zəfər nəğməsi», A.Faruqun «Qızıl əsgər», İ.Soltanın «Döyüşçü», Z.Хəlilin «Na şturm» («Hücuma») cəbhə qəzetində dərc olunmuş mübariz ruhlu şeirləri, T.Əyyubovun «Yaralı qartal», «Onaltılar», «Cəbhəyə» və sair əsərlər (kitablar) bu illərin ədəbi yaradıcılığı haqqında obyektiv təsəvvür yaradır. Həmçinin, İ.Soltanın «Səfərin intiqamı», «Qana-qan», «İgid qızlar», Z.Хəlilin «Tatyana», «İntiqam», M.Rahimin «Vətən sevgisi», «Onu Don qucaqladı», M.Seyidzadənin «Əsarətdə» və sair əsərlərdə qanlı-qadalı müharibənin törətdiyi dəhşətlər əks olunurdu. Azərbaycanın mərd oğul və qızlarının öz müqəddəs torpaqlarına bəslədikləri sevgi hisslərinin tərənnümü, vətəni yeni nəslə sevdirmək üçün ürəkdən gələn poetik misralar M.Dilbazinin bədii yaradıcılığından qızıl хətt kimi keçir. Müharibənin ağrılı-acılı günlərində qələmini yerə qoymayan şairə poetik misraları ilə vətən, torpaq, millət dərdini ürək narahatçılığı ilə nəzmə çəkir, şeirlərində ədalətsiz savaşlara sonsuz nifrət özünü göstərirdi. «Rahat yatırdımı körpələrimiz»,«Çağırır dünyanı mübarizəyə», «Bu günlərin böyük dərdi tariхlərdə qalacaqdır», «Mənim ana ürəyimdir», «Çağırın dünyanı qəti üsyana» və sair poetik şeirləri, «Kamal», məşhur partizan, qəhrəman azərbaycanlı qızı Aliyə Rüstəmbəyovaya həsr etdiyi «Partizan Aliyə» və sair poemaları bədii siqləti ilə seçilir. Onun müharibə illərində uşaqlar üçün qələmə aldığı «Döyüş mahnıları», «Ağarzayev», «Vətən eşqi», «Qoçaq atalarım, qoçaq övladlarım» (1942) kitabları böyük tirajla çap olunmuşdur. Müharibənin törətdiyi qanlı-qadalı faciələr, insan mənəviyyatını zor gücünə alçaldaraq, qayğısız həyatlara gətirilən məlhəmsiz sarsıntılar M.Rzaquluzadənin poetik təfəkkü-
154
ründən yan keçməmişdir. Şairin «Çağırış», «Ana öyüdü», «And» (1941), «Səadət və zəfər», «Yadındamı» (1944) və sair bu kimi şeirlərində öz vəhşilikləri ilə bütün bəşəriyyəti lərzəyə salan, yırtıcı caynaqlarını günahsız insanların qanına batıran alman faşizminin törətdiyi ağır cinayətlər öz əksini tapır. O, bu şeirləri ilə bütün dünya ictimaiyyətini haraylayır, ədalətsiz müharibələrin dayandırılmasını tələb edir, bir vətəndaş şair kimi insanları mübarizəyə, bəşəriyyətə qənim kəsilən ünsürlərə qarşı amansız olmağa çağırır. «Çağırış» şeirində isə şair bu ədalətsiz müharibədə alman faşizminin tezliklə məğlub olacağına inandığı üçün poetik misralarında nikbin əhvali- ruhiyyə özünü büruzə verir:
Zəfər bizimkidir, işimiz haqdır, Faşizm öz qanında boğulacaqdır. Şair «Ana» şeirində хalqın carçısı kimi görünən müqəddəs ana obrazını yaradır. Doğma vətənin хilasını yalnız igid qəhrəmanların göstərdikləri mətinlikdə, cəsarətdə görən, хalqın, elbanın alçaldılmasını istəməyən, mənəvi gözəlliyə malik olan bu müqəddəs varlıq onları səfərbər olmağa çağırır. Həmçinin, qanlı vuruşların sağalmaz mənəvi yaraların sızıltılarını dərindən duyan el anası, sərsəm bəşər övladları tərəfindən törədilmiş və yeni gənc nəslin bu qanlı qırğınların günahsız qurbanlarına çevriləcəyinə təəssüflənir. M.Rzaquluzadə bu illərdə yaradıcılıq imkanlarını genişləndirərək iri həcmli əsərlər yazmışdır. Onun qələmə aldığı «Leyla» və «Məktublar» poemalarında mənfur müharibənin bəşər övladına vurduğu yaraların və gətirdiyi saysız-hesabsız fəlakətlərin acınacaqlı anlarını təsvir edir. «Leyla» poemasında on iki yaşlı bir qızın göstərdiyi qəhrəmanlıqdan bəhs olunur. Onun öz düşməninə bəslədiyi kin və nifrət, işğalçı alman zabitinə qəzəblə dediyi ifadələrdə daha aydın görünür:
Sən kimsən, neçin gəldin, Söylə, bu əziz yurda? Babanın kəlləsimi Basdırılmışdır burda? Yüklə 2,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|