Gəncə Bölməsi
Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirələri
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirələri
- Akif Bayramov
Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirələri 83 -Sən nə yersiz danışırsan, oğlan? Onların məsciddə təriqət ayrılığı mənim nəyimə gərəkdir? Hər sürüyə özünün çobanı, hər birliyə özünün azançısı lazımdır. Hərə közü öz tərəfinə çəkir ki, isinsin! Ustadlar isə öz hikmətlərini ağılsızlara tərəf yönəltməlidirlər. Çünki ağılsız adamlar çoxdur, ağıllılar az. Tacir öz malını nə qədər tərifləsə, insanlar ondan öz tələbləri qədər alacaqlar. Molla cənnətin suvarılan məhsullu bağlarını nə qədər tərifləsə, insanlar ona düşündükləri qədər inanacaqlar. Əgər tacir ucadan qışqırıb alıcılarına desə ki, mənim malım pisdir, bununla o,var-dövləti itirər, dilənçi vəziyyətinə düşər. Alıcılar isə istədikləri şeyi başqasından alarlar. Əgər molla istəsə ki desin, “mənim oxuduğum şey yalandır”, onda axmaqlar onu daşqalaq edib, başqasını özlərinə molla seçəcəkdir. Onu öz axmaqlıqlarına uyğunlaşdırandan sonra özlərinə ustad sayacaqlar. Həqiqət tədricən insanlara yol tapır. Gecələr günəş çıxmır deyə, çıraq yandırmamalıyıq? Sədi nə demişdir: çöl siçanları günəş işığına dözmədikləri üçün günəşdən şikayətmi etməliyik? Qoy minlərlə çöl siçanı kor qalsın, ancaq Günəş sönməsin. Akif Bayramov 84 Biz Ömər əfəndinin yanında olduğumuz vaxt Mirzə Şəfi bu barədə belə yazmışdı: “Avropadan gənc bir alim gəlmişdi. O, məndən hikməti öyrənirdi. Sonralar o, Ömər əfəndinin yanına gedib, onun da həkimanə sözlərindən faydalanmaq istədi”. Mənim burada olmağım təkcə adıgöylü ustad Ömər əfəndiyə bəlli idi. Onun barəsində yaxın yerlərdə belə təsəvvür yaranmışdı ki, Ömər əfəndi bir yanda bir an görünüb danışsa, demək, ağzından hikmət tökür, elə buna görə də avropalı ustad onun hikmətindən istifadə etmək üçün uçub gəlibdir. Deyilənləri yerinə yetirməkdən başqa əlacım yox idi. Mən Axalsixə gələndə öyrəndim ki, Ömər əfəndi artıq bir neçə həftədir, Adıgöydəki yay mənzilində yaşayır. Mən paşalıqda gəzəndə Ömər əfəndi xəbər göndərdi ki, gərək ziyarətə gedənlərin dəstəsinə qoşulam və bu yolla onunla rastlaşıb görüşəm. Hələ mən Abastumanda Ömər əfəndidən belə cavab almışdır ki, o məni canbaşla öz evində görmək arzusundadır. Mənim gəlişimlə xoşbəxt olacağını bildirdi. Ölkənin daxilində ezamiyyətə çıxan bir rus zabiti məndən xahiş etdi ki, onu Adıgöyə qədər müşayət edim. Georgi də getmək üçün məndən icazə istədi. Bizim yol ağamız Yusif, bir neçə Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirələri 85 qohumunu da götürüb, kazak müşayiətçilərlə dövlət elçilərini xatırladan bir dəstə düzəltdi. Səyahət vaxtı keçdiyimiz kəndlərin içində böyüklüyü və gözəl məscidləri ilə xoşumuza gələni Suxuli kəndi idi. Atlara istirahət vermək üçün bir saat burada dincəlməli olduq. Qanımızdan ötüb keçən atlı terklər Adıgöydən xəbər gətirirdilər ki, Ömər əfəndi bizi qarşılamaq üçün bir atlı dəstəsi göndərib. Biz kəndə çataçatda, Ömər əfəndinin göndərdiyi elçi bizi yolda qarşıladı. Ayağımız altına xalça döşəyib, bizi südə və dadlı meyvəyə qonaq etdilər. Biz Adıgöyün kiçik və palçıqlı döngələri ilə irəliləyib üstümüzə gələn böyük itlərin əhatəsində, axşamçağı Ömər əfəndinin malikanəsinə çatdıq. Yerli adətə görə, Ömər əfəndi hamını salamladıqdan sonra mənə yaxınlaşdı, əlini ürəyinin üstünə qoyub dedi: - Qədəmləriniz xoş olsun! Mənim evim sənin evindir. Sənin bir arzun sanki mənə əmrdir! Bizim şərəfimizə xoş sözlər deyildi. Ustad ucadan: -Toğrul bəy Arslan, -dedi: -qonaqlarımla üzbəüz oturmaq mənə xoşdur. Bu, qəlbimi sevinclə doldurur. Akif Bayramov 86 Mən onu qabaqladım: - Füzuli necə deyib? “Mən kasıb bir yolçuyam ki, sənə pənah gətirmişəm, xırdaca bir damlayam ki, dənizə qovuşmaq istərəm”. Bu vaxt sazəndələr çalıb-oxumağa başladılar. Onlar mənə həsr etdikləri mahnını iyirmi dəfə, həyəcanlı səslə oxudular. O mahnını sizə təqdim edirəm. Avropadan gələn qəribin şərəfinə oxuyuruq. Onun hikmətinin zirvəsinə yolu uğurlu olsun. Onun zəhmətinin, qoçaq görkəminin, Gözəl atının, onun zərli-zibalı geyminin şərəfinə oxuyuruq. Güllər səpirik uçub gələn ayaqlarının altına, Onun hikmətinin, düşüncəsinin şərəfinə oxuyuruq. Qərib, xoş gəlmisən bizim evə! Sizə, öz çətin yolunuzda qalib gəlməyiniz şərəfinə oxuyuruq. Biz axşam, neft lampalarının zəif işıqlandırdığı ensiz, uzun eyvana çıxdıq. Süfrəyə hər meyvə, süddə bişirilmiş müxtəlif növ dadlı yeməklər daşınırdı. Mənim şən görünən rus dostumun əhvalı xarablaşdı. O, süddən o qədər içmişdi ki, az qala boğulurdu. Narahatçılığını büruzə vermirdi, lakin Fridrix Bodenştedtin Mirzə Şəfi Vazeh haqqında xatirələri 87 vəziyyətindən çıxış yolu tapmayıb, öz halından mənə şikayət edirdi. Evin eyvanından qəbul otağına yol vardı. Qəbul otağı isə evin qalan mənzilləri ilə birləşirdi. Qonaqlardan ayrılıb qəbul otağına tək getmək, onların adətinə görə, hörmətsizlik sayılırdı. Evdən çıxmağa bircə əlac qalırdı, o da eyvandan keçib mənzillərin aşağı damlarına düşməkdi. Bu, qorxulu idi, çünki ətrafda it çoxdu. Mən Ömər əfəndiyə tərəf çevrilib dedim: “Ustad, bir məsələni mənə başa sal. Belə yazılıb ki,ruh bədəndən qüvvətlidir. Əgər ruh göyə çıxarsa, nə üçün bədəni özü ilə aparmır? Bədən isə sağlam vəziyyətdə olanda ruhu özündə saxlayır?” Ömər əfəndi mənim sözümə güldü və bir neçə adam çağırıb, əmr etdi ki, yol üçün lampalar, itlərdən qorunmaq üçün ağaclar hazırlasınlar. Bir neçə dəqiqədən sonra mənim rus dostum səkkiz nəfər qoldan qüvvətli türklə birlikdə eyvandan aşağı, terras üsulunda tikilmiş evlərin damlarına endi. Əynində tünd qırmızı geyim, boydan uca bir türk, əlində böyük bir lampa tutub, dəstənin qabağında gedirdi. İkinci türk isə, əlində lampa və böyük bir dəyənək, arxadan gəlirdi. Canavara oxşayan itlərin hücumundan qorunmaq üçün rus Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|