Dərs vəsaiti Bakı Qida Sənayesi Kollecinin Metodiki
Yüklə 2,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Din və qidalanma
Şübhəsiz ki, şüurlu qidalanma insanın həyatında mühüm rol oynayır. Müqəddəs kitab olan “İncil”də insanların qidalan- ması üçün ilk vaxtlarda bitki mənşəli qida nəzərdə tutulmuşdur. Hətta cənnət bağında ilk insanlara müəyyən ağacların mey- vələrini yemək qadağası əmri verilmiş və müqəddəs kitab olan “İncil”də deyildiyi kimi bu əmrin pozulması insanların cənnət- dən qovulmasına səbəb olmuşdur. “İncil”in sonrakı tarixində Allah Nuh və onun tərəfdarlarına heyvan məhsullarından ye- məyə icazə verdi. Bayramlarda mayadan hazırlanmış çörək ye- məyə icazə verilmirdi. Bütün heyvanlar təmiz və murdar hey- vanlara bölünürdü. Yalnız təmiz heyvanların əti ilə qidalan- mağa icazə verilirdi. Bu məhdudiyyət ümumi bir ideyanı ifadə edirdi: vahid, müqəddəs Tanrıya qulluq etmək üçün seçilmiş insan hər bir cəhətdən müqəddəs və pak olmalıdır. Ona görə də o, təmiz qidalarla qidalanmalıdır. Şübhəsiz ki, bu göstərişlər həm də gigi- yenik əhəmiyyət daşıyırdı. Məsələn, bir heyvanın vəhşi heyvan tərəfindən parçalanmış ətini yemək, siçan və həşərat tərəfindən toxunulmuş qabları istifadə etmək qadağan edilirdi. Məsihin təliminə görə, mənəvi təmizliyin tərkib hissələ- rindən biri qidaya düzgün münasibətdir. Gündəlik çörəklə əla- qədar narahatlıq mənəvi axtarışlara mane olmamalı və həyatın mənasına çevrilməməlidir. İnsan yeməyin əsiri olmamalıdır. Zaman keçdikcə xristian yeməklərinə simvolik mənası olan ye- məklər daxil oldu. İlk olaraq, xristianlarda bu yemək balıq oldu. Bu müqəddəs İsanın simvolu hesab olunurdu. Sonradan bu ənənəyə pasxa kuliçi, pasxa, rənglənmiş yumurta, xatirə qu- şu və s. aid edildi. IV əsrdə xristianlıq dövlət dininə çevrildik- dən sonra xristian cəmiyyəti ilk icmalara xas olan yüksək əxlaq səviyyəsini itirdi. Onun bir sıra tərəfdarları öz mənəvi saflığını qorumaq üçün onun bütün nemətlərindən imtina edərək dünya- dan uzaqlaşmağa çalışırdılar. Rahiblərin bir yerdə məskunlaşması monastırların yaran- masına səbəb oldu. İlk yaranmış olan monastırlarda həyat çox 94 ağır idi. Burada ancaq sadə yeməyə icazə verilir: çörək, su, gö- yərti, lobya, bəzən pendir yeməyə də icazə verilirdi. Ədviyyat- lardan isə duz və zeytun yağı istifadə edilirdi. Gün ərzində bir dəfə yemək yeyirdilər. Yalnız şənbə və bazar günləri iki dəfə səhər və axşam yeməyi verilirdi. Hər şey ümumi idi. Rahiblər bütün günlərini ibadətə və əməyə ayırırdılar. Monastır həyatı nə qədər çətin olsa da, ilk monastırlarda rahiblərin sayı 50 mini keçmişdi. Bu həm də onunla izah olunur ki, monastırda insan- lar müvəqqəti işçilərin və knyazların əlində oyuncaq olmaqdan qurtulurdu. IV-V əsrlərdə monastırlar artıq ilk monastır icmalarında mənəvi zirvəni, qardaşlıq sevgisini, xristian birliyini qəbul etdilər. Yataqxana tipli monastırlarda yemək hamı üçün eyni idi. Yemək adətən çörəkdən ibarət idi. Ənənəyə görə yeməkdən sonra süfrədə qalan bütün yeməklər ehtiyacı olanlara paylanı- lırdı. Bir çox monastırlar kasıb, ac-yalavaclara gündəlik pulsuz yemək süfrəsi təşkil edirdi. Monastırlarda xüsusi qidalanma mədəniyyəti formalaşmışdı. İnsan bədəninin ruha tabe edilməsi onun mənəvi həyatının əsas ideyası idi. Ətin istifadəsinə icazə verilmirdi. Yemək zamanı boş söhbətlər qadağan edilir, ruha faydalı dualar oxunurdu. Əsrlər boyu monastırlar yemək hazırlanması sirrlərini ya- radan və qoruyanlar idi. Sakit meşələr və göllər, təbiətin zən- ginliyi imkan verirdi ki, yeməkdə balıq, göbələk, meyvələr, qoz-fındıq, baldan istifadə edilsin. Monastır bağlarında fədakar işlə məşğul olan əkinçilər çox nadir və qiymətli tərəvəz, göyərti, meyvə və giləmeyvə yetişdirirdilər. Rahiblər sonradan istifadə edilən bir çox reseptlər vermişdi. Bu geniş yayılmış borodino çörəyi, monastır düyüsü, balıq, bal, cürbəcür çaxır və s. idi. Cəmiyyətdə asketizim (yunan sözü olub cəhd edirəm, əxlaqi və dini idela çatmaq məqsədilə yer üzərindəki bütün ne- mətlərdən imtina edilməsi ilə səciyyələnən davranış prinsipi, həyat tərzi) idealının yayılması ilə oruc xristianların məişət normasına çevrildi. Yüklə 2,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|