Fərhad məMMƏdov tahiRƏ allahyarova

AZƏRBAYCANDA ARAŞDIRMA VƏ BEYİN MƏRKƏZLƏRİ
[yaranması, inkişafı və perspektivləri]
132
təhlili və ştat intizamına nəzarət, onun nəticələrinin qiymətləndirilməsi;  
-    fövqəladə vəziyyət, həmçinin geniş miqyaslı kompleks əməliyyatların həyat 
keçirilməsi zamanı daxili işlər orqanlarının fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi; 
-   Nazirliyin əməliyyat-xidməti fəaliyyətinin planlaşdırılması; 
-    Nazirliyin  xidmətlərinin,  şəhər,  rayon,  nəqliyyatda  daxili  işlər  orqanlarının 
müvafiq  təşkilati-analitik  xidmətlərinin  fəaliyyətinin  təşkilati-metodiki 
təminatı. 
Baş  Idarə  tərəfindən  hər  il  respublikanın  və  onun  ayrı-ayrı  bölgələrinin 
əməliyyat  şəraitinin,  cinayətkarlığın  dinamikası  və  strukturuna  təsir  göstərən 
ictimai-siyasi, iqtisadi-sosial, demoqrafik, coğrafi və digər faktorların, proseslərin 
təhlili və ümumiləşdirilməsi əsasında daxili işlər orqanlarının əməliyyat-xidməti 
fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, səmərəsinin artırılması yollarına dair təkliflər və 
s. sənədlər hazırlanmışdır.  
Hər  il  Baş  Idarə  tərəfindən  daxili  işlər  orqanlarında  cinayətkarlığa  qarşı 
mübarizənin,  ictimai  qaydanın  qorunmasının,  ictimai  təhlükəsizliyin  təmin 
edilməsinin  nəticələrinə  dair  ətraflı  hesabat  hazırlanır.  Həmçinin,  son  5 
ildə  «Azərbaycan  Respublikası  DIN-in  Məlumat  bülleteni»ndə  Baş  idarə 
əməkdaşlarının  xidməti  fəaliyyətin  müxtəlif  istiqamətləri  üzrə  18  məqaləsi  çap 
olunmuşdur. 
Son 5 ildə polisin fəaliyyətinin əsas istiqamətləri, o cümlədən ictimai qaydanın 
qorunması  və  ictimai  təhlükəsizliyin  təmin  edilməsi,  cinayətlərin  və  digər 
hüquqpozmaların qarşısının alınması və açılması, yol hərəkəti təhlükəsizliyinin 
təmini  sahələrində    işin  səmərəsinin  artırılmasına,  normativ-hüquqi  bazanın 
təkmilləşdirilməsinə yönəlmiş 1200-dən çox sənəd layihəsinə baxılaraq müvafiq 
təkliflər hazırlanmışdır. «DIN-in Məlumat bülleteni»nin 20 sayında 18 məqalə çap 
edilmişdir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında    
Strateji Araşdırmalar Mərkəzi (SAM)   
 
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzi 
(SAM) Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 12 noyabr 2007-
ci il tarixli fərmanı əsasında yaradılmışdır. 31 May 2012-ci ildə Prezident İlham 
Əliyevin  Sərəncamına  əsasən,  Fərhad  Məmmədov Azərbaycan  Respublikasının 

---

AZƏRBAYCANDA ARAŞDIRMA VƏ BEYİN MƏRKƏZLƏRİ
[yaranması, inkişafı və perspektivləri]
133
Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru təyin edilmişdir.
SAM-ın  fəaliyyəti  daxili  və  xarici  siyasət,  təhlükəsizlik  və  iqtisadiyyat 
sahəsində  müxtəlif  məsələlərə  dair  yeni  və  müfəssəl  təhlillərin  aparılmasına 
yönəlmişdir. SAM, qeyri-kommersiya profilli tədqiqat mərkəzi  kimi: 
•  milli, regional və qlobal məsələlərə dair elmi və innovativ tədqiqatlar aparır; 
•  intellektual dialoq məkanı kimi elmi müzakirələri stimullaşdırır;
•  siyasi,  iqtisadi,  təhlükəsizlik  və  inkişaf  məsələlərində  ictimaiyyət  üçün 
informasiya və təhlilin etibarlı mənbəyi kimi çıxış edir;
•  qərar qəbul edənləri təhlil və praktiki tövsiyələrlə təmin edir. 
Mərkəzdə üç elmi-tədqiqat şöbəsi fəaliyyət göstərir:
1.   Daxili siyasətin təhlili şöbəsi.
2.   Xarici siyasət məsələlərinin təhlili şöbəsi.
3.   İqtisadiyyatın təhlili və qloballaşma məsələləri şöbəsi.
SAM  fəaliyyət  göstərdiyi  beş  illik    müddət  ərzində  elmi-tədqiqat,  analitik-
informasiya,  elmi-nəşriyyat  və  elmi  təşkilatı  istiqamətlər  üzrə  çoxşaxəli  və 
səmərəli   işlər  həyata keçirir. 
 SAM müxtəlif  kitablar, akademik jurnallar,   xüsusi nəşrlər təsis edərək 
onları nəşr edir.  “Azerbaijan Focus” jurnalı SAM-ın ilk nəşrlərindən biri 
olmaqla,  2009-2010-cu illərdə nəşr olunmuşdur. Hazırda Mərkəzdə iki akademik 
jurnal-“Caucasus International” və “Strateji təhlil” rüblük əsasda işıq üzü görür. 
“SAM-ın icmalı” (SAM Review)» ingilis dilində xüsusi nəşr olaraq mərkəzin 
tədqiqatçıları və xarici ekspertlərin birgə hazırladığı təhlilləri özündə əks etdirir. 
“SAM-ın  şərhləri”  Mərkəzin əməkdaşlarının siyasi və iqtisadi məsələlərə dair 
təhlillərini özündə əks etdirən xüsusi nəşrdir.
AM-ın təşkilatçılığı ilə  dünyanın bir sıra ölkələrində Azərbaycan haqqında 
nəşrlər də işıq üzü görür. Bu nəşrlər sırasında Argentina oxucusuna ilk dəfə təqdim 
edilmək üçün bu ölkədə nəşr olunan nüfuzlu Historia jurnalının bir buraxılışının 
xüsusi olaraq Azərbaycan tarixinə həsr edilməsini qeyd etmək olar. 
Ötən  müddət  ərzində  SAM  həm  beynəlxalq  tərəfdaşlarla  birlikdə,  həm  də 
müstəqil şəkildə bir sıra  kitablar hazırlayaraq çap etmişdir.
Onlardan:  Azərbaycanda  siyasi  partiyalar:  seçkidən  seçkiyə;Demokratik 
cəmiyyətdə  media:  beynəlxalq  və  milli  təcrübə;  Azərbaycan-Türkiyə  əlaqələri 
son 20 ildə: uğurlar və imkanlar; Azərbaycan – Avropa iddialı ölkə; Azərbaycan: 
müstəqilliyə  gedən  yol  (Analitik  icmal);  Mayendorfdan  Astanaya  qədər: 
Ermənistan-Azərbaycan  Dağlıq  Qarabağ  münaqişəsinin  prinsipial  aspektləri 
(От  Майендорфа  до  Астаны:  принципиальные  аспекты  Армяно-Азер-
байджанского  Нагорно-  Карабахского  конфликта);  20  il  ərzində  Rusiya-
Azərbaycan  münasibətləri:  tarix  və  perspektivlər;(  Российско  –Азербайджан-

---

AZƏRBAYCANDA ARAŞDIRMA VƏ BEYİN MƏRKƏZLƏRİ
[yaranması, inkişafı və perspektivləri]
134
ские  отношения  за  20  лет:  история  и  перспективы);  Cənubi  Qafqaz:  ərazi 
bütövlüyü,  geosiyasi  oyunlar  və  enerji;  (Güney  Kafkasya,  Toprak  bütünlüğü, 
Jeopolitik  Mücadeleler  ve  Enerji);  Körfəz  Əməkdaşlıq  Şurası    ölkələrində 
daxili  vəziyyət  və  perspektiv  inkişafın  ssenariləri;    Cənubi  Qafqaz  2021:  neft, 
demokratiya  və  geosiyasət  (The  South  Caucasus  2021:  Oil,  Democracy  and 
Geopolitics); Azərbaycan-Türkiye: Dostluk, Kardeşlik və Strateji Ortaklık; İnsan 
haqlarına dair beynəlxalq hüququn konstitusional hüququn milli sahələrinə təsiri, 
“Azərbaycan”    ingilis  dilində  buklet-nəşri,  ingilis  dilində  «İslam  Əməkdaşlıq 
Təşkilatı (İƏT) ölkələrində dəyişikliklər və transformasiyalar. İƏT üzv ölkələrin 
beyin mərkəzlərinin 3-cü Forumu» adlı kitab ingilis dilində işıq üzü görmüşdür. 
(Change and Transformation in the Organization of Islamic Cooperation (OIC) 
Countries.  3rd  Think  Tank  Forum  OİC  Member  States.  Baku,    2-3  March  
2012.480 p.);  «Avropa İttifaqının Şərq Tərəfdaşlığı təşəbbüsü: ümumi çərçivə və 
ya geniş imkanlar” ; məşhur siyasətşünas   Strateji və Beynəlxalq Araşdırmalar 
Mərkəzinin idarə heyətinin üzvü, ABŞ prezidentinin təhlükəsizlik məsələləri üzrə 
keçmiş müşaviri Zbiqnev Bjezinskinin  «İkinci Şans» adlı kitabının Azərbaycan 
dilinə tərcüməsi və nəşrini qeyd etmək olar.
  SAM    həmçinin  bir  sıra    kitab  təqdimatlarını  təşkil  etmişdir:  2011-ci  ildə 
Qafqaz  Strateji  Tədqiqatlar  İnstitutu  ilə  birgə  Yell  Universitetinin  professoru 
Firuz  Kazımzadənin  «Zaqafqaziya  uğrunda  mübarizə»  (1917-1921,(“Борьба 
за Закавказье” (1917-1921) kitabının, həmçinin 2012-ci ildə Taleh Ziyadov və 
Brenda Şafferin redaktorluğu ilə nəşr edilmiş «Resursların lənətinin fövqündə» 
kitablarının təqdimatını və s.qeyd etmək olar.
SAM mediada, “Facebook”, “Twitter” sosial şəbəkələrindəki səhifələrində  və 
“YouTube”  kanalında müvafiq auditoriya ilə  daimi ünsiyyət qurmuşdur. SAM-ın 
davamlı olaraq yenilənən internet səhifəsi də - http://www.sam.gov.az/ - media ilə 
sıx əlaqələrə öz  töhfəsini verir.
Yarandığı 5 il  dövründə Strateji Araşdlrmalar Mərkəzinin dəvəti ilə ölkəmizə 
dünyanın 53 ölkəsindən 220 nəfər xarici qonaq gəlmişdir. Onlar SAM-ın təşkil 
etdiyi dəyirmi masa,  forum və beynəlxalq konfranslarda iştirak etmişlər. SAM-ın 
tədbirlərində iştirak etmiş görkəmli siyasətçilərdən, beyin mərkəzi rəhbərlərindən, 
analitik və ekspertlərdən  bir neçəsinin adı aşağıda qeyd edilmişdir: Mark Qrosman 
- hazırda ABŞ-ın Əfqanıstan və Pakistan  üzrə  nümayəndəsi, 1994-1997-ci illərdə 
ABŞ-ın  Türkiyədəki  səfiri,  1997-2000-ci  illərdə ABŞ  Dövlət  katibinin Avropa 
məsələləri üzrə köməkçisi, 2001-2005-ci illərdə isə siyasi məsələlər üzrə müşaviri 
və  “The  Cohen  Group”  təşkilatının  sədr  müavini;  Albert  Bressand  -  ABŞ-ın 
Kolumbiya Universitetinin nəzdində “Enerji, Dəniz Nəqliyyatı və İctimai Siyasət 

---