O zbekiston respublikasi

234
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
Buyumlar bilan umumrivojlantiruvchi mashqlarni bajarish (gimnastika
tayoqchalari, gantellar, gardishlar, kichik to`plar, arg`amchi va h.o.)
AKROBATIKA
1. "Yarim shpagat" va "shpagat" o`tirishlarni bajara olish uchun maxsus
mashqlar bilan shug`ullantirish.
2. Yonga to`ntarilish uchun ko`nikma hosil qiluvchi mashqlar.
3. Boshda tik turishni o`rgatish (o`g`il bolalar uchun).
4. Kuraklarda tik turishni o`rgatish (qiz bolalar).
5. Mashqlar majmuasi. Dastlabki holat oyoqlar kerilgan, qo`llar
yuqorida orqaga engashib "ko`prik" hosil qilish, chap (o`ng) qo`lga
tayanib burilib, cho`kkayib tayanish holatini olish, tik turib qo`llar
yonda, o`ng (chap) oyoqda "qaldirg`och" hosil qilish, shu holatdan
suvga sakrovchilarning start holatiga otish va ikki marta ketma-ket oldinga
o`mbaloq oshib, yuqoriga kerishib sakrash.
Osilish va tayanishlar:
Gimnastika narvoniga o`rgatilgan usullarda tirmashib chiqishlar (oddiy,
bir taraflama, har taraflama). Gimnastika narvonida osilib turgan
holatdan, qo`llarga tortilish bilan tirmashib chiqishlar. Gimnastik
narvonidan qiya qo`yilgan gimnastik o`rindiqqa o`tish. Gimnastik narvonga
tayanib turgan holda chap va o`ng oyoqni yon tomonga uzatish
Aralash va oddiy osilishlar:
Turnikda osilish, oyoqlarni bukib osilish, osilishda oyoqlarni bukib
to`g`rilab oldinga ko`tarilish.
Past turnikda osilib turishdan to`ntarilib tayanchga ko`tarilish (bir
oyoqda depsinib, ikkinchisida siltanib bajariladi). Mashqni bajarish uchun
oyoq harakatlanganda qo`llar bukilib, oyoq va gavdani turnikka yaqinroq
olib borishga harakat qilinadi.
Yerda qorin bilan yotgan holda o`rmalash. Tik arqonga uch harakat
usulida tirmashib chiqish:
1. Gimnastika narvonida osilib turishdan, uch harakat usuli texnikasi
bilan tirmashib chiqish.
2. Tik arqonda ko`rsatilgan usulda 2-3 metrgacha tirmashib chiqish.
Tayanib sakrashlar: 1 metr balandliqdagi "Ot" ustiga sakrash va oyoq
tizzalariga cho`kkayib tayanish. Shu mashqni 60-65 sm balandliqda
taxlangan gimnastika to`shagi ustiga sakrab chiqib, tayanib turib bajarish.
Muvozanatni saqlash mashqlari:
1. Yakka cho`p ustida yurish usullari: oddiy, oyoq uchlarida, yonlarga

---

235
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
juftlama qadam bilan, oldinga va orqaga juftlama qadam bilan yurish.
Shuningdek, yakka cho`p ustida yon bilan turib oyoqlarni chalishtirib
yurishlarga o`rgatish.
2. Yakka cho`p ustida sakrab burilishlar: avval yerda to`ntarilgan
gimnastik o`rindig`ida, reykasida 90°, 180° o`ng (chap)ga sakrab
burilishlarga o`rgatish,
3. Yakka cho`p ustida turgan holatdan 35-40 sm balandliqdagi to`siqlar
ustidan xatlab o`tish bilan yurish.
4. Yakka cho`pni oxirida yarim cho`kkayish holatidan sakrab yerga
tushishni o`rgatish (yordamchi mashqlar uchun 3-sinf materiallariga
qaralsin).
O`quvchilarga qo`yilgan talablar:
1. Ertalabki gimnastika mashqlari majmuasini bajara bilish.
2. Safda turish, joylarni o`zgartirish va burilishlarni bilish.
3. Uyga berilgan vazifalarni bajara olish.
4. Akrobatikada o`rganilgan mashqlarni bajara olish.
O`quv mezonlari
Natijalari va ballar 
O`g`il bolalar 
Q`iz bolalar 
T/r Sinov 
mashqlari 
"5" 
 
"4" 
 
"3" 
 
"2" 
 
"1" 
 
"5
" 
"4
" 
"3" 
 
"2" 
 
"1" 
 
1. 
 
Baland turniqda tortilish 
 (marta) 
5 
 
4 
 
3 
 
2 1 - 
 
- 
 
- 
 
- - 
2. 
 
Arg`amchida 1 daqiqa 
davomida sakrash  
(marta) 
60 
 
50 
 
40 
 
35 30 70 
 
60 
 
50 
 
45 40 
3. 
 
Gardishlarni 1 daqiqagacha
belda aylantirish (marta) 
- 
 
- 
 
- 
 
- - 55 
 
50 
 
40 
 
30 20 
4. 
 
Gimnastik o`rindiqqa 
tayanib, qo`llarni bukish va
yozish. (marta) 
- 
 
- 
 
- 
 
- 
 
- 5 
 
4 
 
3 
 
2 1 
5. 
 
Chalqancha yotgan holda 
gavdani 90° ko`tarib 
o`tirish, 1 daqiqa davomida
(marta) 
15 
 
13 
 
8 
 
5 
 
3 13 
 
10 
 
7 
 
4 2 
6. 
 
Polga tayanib, qo`llarni 
bukish va yozish 
(marta) 
 
10 
 
8 
 
6 
 
4 2 - 
 
- 
 
- 
 
- - 
 

---

236
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
12345678901234567890123456789012123456789012345678901234567
O‘quv dasturi
Uyga beriladigan topshiriqlar:
1. Har kungi ertalabki gimnastika mashqlarini bajarish.
2. Arg`amchida sakrashlar.
3. Cxalqancha yotgan holda oyoqlarni yuqoriga ko`tarish.
4. Turnikda ikki uch marta tortilish.
5. 3-5 daqiqa davomida yugurish.
YENGIL ATLETIKA
Nazariy ma`lumotlar
Harakat tartibi (rejimi) hamda uning o`quvchilar salomatligi va
qobiliyatini oshirishdagi ahamiyati. Yengil atletika mashg`ulotlarida o`zini
tuta bilish qoidalari. 4-sinf o`quvchilarining kun tartibi. Qomat buzilishi
va shikastlanishining oldini olish chora tadbirlari.
O`quvchilarga qo`yilgan talablar:
Guruh bilan birga 60 metr masofaga past startdan turib yugurish.
200 metr masofaga o`rta tezlikda 3-4 marta dam olish  bilan almashtirib
yugurish. To`pni uzoq masofaga 3-4 qadam tashlab uloqtirish. Mokisimon
yugurish.
O`quv mezonlari:
1. 30 metr ga yugurish:
- o`g`il bolalar - 5,3-5,8-6,5 soniya;
- qiz bolalar - 5,5-6,0-6,8 soniya.
2. 60 metr ga yugurish:
- o`g`il bolalar- 10,5-11,0-11,5 soniya;
- qiz bolalar- 10,8-11,3-11,8 soniya.
3. 1000 metrga yugurish vaqtga:
- o`g`il bolalar - 5,30-6,00-6,30 daqiqa
- qiz bolalar - 6,00-6,30-7,00 daqiqa
4. 4x10 metrga mokisimon yugurish:
- o`g`il bolalar-11,0-11,5-12,0 soniya;
- qiz bolalar- 11,5-12,0-12,5 soniya.
5. Yugurib kelib uzunlikka sakrash:
- o`g`il bolalar - 300-260-230 sm;
- qiz bolalar - 260-230-200 sm.
6. Turgan joydan uzunlikka sakrash:
- o`g`il bolalar- 160-140-120 sm;
- qiz bolalar- 140-120-100 sm.

---