H e y d ə r ə L i y e V müSTƏQİLLİYİMİZ ƏBƏDİDİR

__________________________________________________ 
 
69 
587, 589, 590, 592; C.2-33, 211, 268, 333, 447, 533, 557, 558; 
C.3-53, 65, 112, 114, 115, 124, 132, 143, 188, 189, 231, 235, 237, 
239, 244, 256, 257, 353, 394; C.4-22, 42, 63, 165-168, 170-173, 
184, 191, 312, 316, 320, 338, 367, 368, 377, 378, 420, 428-434, 
444-446, 475, 504, 512; C.5-5, 7, 9-12, 15-17, 26, 66, 115, 123, 
143, 144, 150, 157, 259, 292, 293, 315, 383, 384, 396, 414; C.6-
53, 58, 70, 233, 394, 483; C.7-82, 84, 85, 143, 155, 300, 312, 333; 
C.8-331; C.9-45, 168, 169, 172; 
287. Milli Ordu- Şimali Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan 
sonra Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Hökumətinin 1918-ci il 26 
iyun tarixli qərarı ilə Milli Ordunun formalaşdırılmasına 
başlanılmış  və  əsasən azərbaycanlılardan ibarət Milli Ordunun 
əsası qoyulmuşdur. Milli Ordunun (Cümhuriyyət dövründə) 
yaradılmasında generallar Səməd bəy Mehmandarov, Əliağa 
Şıxlinski mühüm rol oynamışlar. Milli Ordunun yaradıldığı gün- 
iyunun 26-sı bayram günü kimi qeyd edilir. H.Əliyevin 1998-ci il 
22 may tarixli fərmanına  əsasən iyunun 26-sı Azərbaycan 
Respublikası Silahlı Qüvvələri Günü elan edilmişdir. C.1-38, 94, 
96, 106, 139, 229, 231, 234, 244, 277, 278, 302, 323, 344, 345, 
346, 348, 435, 456, 457, 482, 484, 494, 495, 498, 507, 516, 547, 
563, 565, 566, 587; C.2-10, 11, 12, 36, 37, 42, 43, 62, 68, 84, 136, 
137, 146, 153, 157, 158, 176, 178, 179, 184, 186, 219, 220, 275, 
281, 282, 285, 292, 317, 344, 346, 360, 368, 372-377, 379, 380, 
396, 546, 564; C.3-93, 315, 316, 341, 356; C.4-216;  C.5-251, 
312, 314, 316, 367, 414, 437; C.6-86, 262, 263, 320; C.7-375, 
376, 378, 380-383, 491, 494, 495, 498; C.8-187, 188, 190, 192, 
193, 196, 198-200, 220, 232, 233, 348, 355, 389, 390, 411, 422, 
457; C.9-41, 302-304; 
288. 1990-ci ilin yanvarında Azərbaycanda faciə baş verdi 
–Yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə fövqəladə  vəziyyət elan 
edilmədən Sovet ordusunun xüsusi təyinatlı  cəza dəstələri, dəniz 
donanmasının və daxili qoşunların bölmələri Bakı  şəhərinə 
yeridildi. Sovet ordusunun bu kütləvi zorakılıq aktı  nəticəsində 
131 nəfər öldürülmuş, 744 nəfər yaralanmış, yüzlərlə adam 
qanunsuz həbs edilmiş və itkin düşmüş, dövlət əmlakına, ictimai 
və şəxsi əmlaka, şəhər təsərrüfatına və vətəndaşlara böyük maddi 

---

__________________________________________________ 
 
70 
ziyan dəymişdi. 1990-cı ilin “Qanlı yanvar”ı Azərbaycanın  ərazi 
bütövlüyü uğrunda aparılan mübarizə tariximizdə  vətənin  şəhid 
övladlarının qanı ilə yazılmış  şərəfli səhifə oldu. C.1-107, 194, 
326-333, 337-340, 342, 407; C.3-118, 122, 124-130, 132, 135-
138, 365, 383; C.4-99, 101, 181, 187, 241, 242, 253; C.5-12, 13, 
290-297, 347, 365, 414, 437; C.6-73, 81, 180, 163; C.8-236, 237, 
245, 247, 295, 332, 336-338, 342, 343, 375, 377, 379, 386, 387; 
C.9-111, 399, 400, 425;   
289.
 
1995-ci ilin martında dövlət çevrilişinə  cəhd-  martın 
12-13-də Qazax və  Ağstafa, martın 16-17-də isə Bakının 8-ci 
kilometr qəsəbəsində Xüsusi Təyinatlı Polis Dəstələrinin bir qrup 
üzvünün silahlı  çıxışı  nəzərdə tutulur. Respublika rəhbərliyinin 
qəti tədbirləri nəticəsində çevriliş cəhdinin qarşısı alındı və silahlı 
dəstə tərkisilah olundu. C.6-13, 71, 73, 76, 85, 86, 90, 314, 350; 
C.9-198, 318, 319, 346, 348, 415, 429, 430;  
290.
 
1994-cü ilin oktyabrında dövlət çevrilişinə    cəhd- 
oktyabrın 3-də  Gəncə  və Qazaxda, həmçinin Bakıda 
Azərbaycanın dövlətçiliyinə, müstəqilliyinə düşmən olan qüvvələr 
tərəfindən dövlət çevrilişi cəhdi nəzərdə tutulur. Həmin gün 
Bakıda fövqəladə vəziyyət elan edilmiş və Azərbaycan Prezidenti 
Heydər  Əliyev televiziya və radio ilə xalqa müraciət etmişdi. 
Gecə olmasına baxmayaraq Bakı  və ona yaxın yerlərdən yüz 
minlərlə insan Prezident Sarayı qarşısına toplaşaraq milli və 
vətandaşlıq həmrəyliyi nümayiş etdirərək Heydər  Əliyevin 
siyasətini müdafiə etdiklərini bildirmişlər. C.9-26, 120, 122, 198, 
202, 203, 266, 267, 317, 318, 323, 369, 344, 346, 388, 399, 400, 
405, 415, 429, 430; 
291.
 
1993-cü ildə vətəndaş müharibəsi- burada 1993-cü ilin 
may-iyun hadisələri nəzərdə tutulur. C.6-82, 83; C.9-104, 122, 
198, 267, 316, 344, 399, 428, 429, 430; 
292. 1918-ci il Xalq Cümhuriyyəti- burada Azərbaycan Xalq 
Cümhuriyyəti nəzərdə tutulur. 
293. Mingəçevir Su Elektrik Stansiyası (SES)- 
Zaqafqaziyada  ən böyük SES-dən biri, Kür çayının üstündə, 
Mingəçevir  şəhərinin yaxınlığındadır. Tikintisinə 1945-ci ildə 
başlanmış, 1954-cü ildə işə düşmüşdür. 1957-ci ildə Varvara SES- 

---

__________________________________________________ 
 
71 
enerji verdikdən və Mingəçevir Su Elektrik Stansiyasına 
qoşulduqdan sonra Mingəçevir SES silsiləsi adlanır. Gücü 359 
min km
2
 (6 hidroaqreqatdır). C.6-35; 
294. “Mir” Dövlətlərarası Teleradio Şirkəti- 1993-cü ildə 
MDB dövlət başçılarının qərarı ilə yaradılmışdır.  Əsasən 
tamaşaçılara və dinləyicilərə MDB ölkələri və xalqları haqqında 
məlumat verir. C.6-406; C.7-463-467; 
295. Mircəfər Bağırov, Mircəfər Abbas oğlu Bağırov (1896-
1956) - 1933-1953-cü illərdə Azərbaycan KP MK-nın birinci 
katibi olmuşdur. Bütün SSRİ-də olduğu kimi Azərbaycanda da 
inzibati-amirlik idarəetmə sisteminin möhkəmləndirilməsinə, 
totalitar Stalin rejiminin bərqərar olmasına, partiya sıralarını 
“təmizləmə” adı ilə baş verən repressiyaların həyata keçirilməsinə 
bilavasitə rəhbərlik etmişdir. C.1-255; C.6-450, 452; 
296. Mirzə Fətəli Axundov (1812-1878)- böyük Azərbaycan 
yazıçısı, dramaturq, materialist filosof. Axundov Azərbaycan 
ədəbiyyatı tarixində daha çox pyesləri və  fəlsəfi  əsərləri ilə 
tanınmışdır. 1850-1855-ci illərdə yazdığı altı komediya ilə 
Azərbaycan və bütün Şərq  ədəbiyyatında realist dramaturgiyanın 
əsasını qoymuşdur. C.1-158, 160, 380; C.2-7; C.3-473; C.4-132, 
276, 452, 459, 460; C.5-185, 386, 421, 423-425, 430, 442; C.6-
449, 450; C.8-440, 441; 
297. Mirzə  İbrahimov, Mirzə  Əjdər oğlu  İbrahimov (1911-
1993)- Azərbaycan yazıçısı, dramaturq, ictimai və dövlət xadimi. 
Azərbaycanın Xalq yazıçısı. Azərbaycan nəsrinin görkəmli 
nümayəndələrindən olan Mirzə İbrahimov bir sıra hekayə, povest 
və romanların müəllifidir. Azərbaycan Yazıçılar  İttifaqının sədri, 
birinci katibi, SSRİ Yazıçılar  İttifaqının katibi, Azərbaycan 
Respublikası Ali Sovetinin sədri, Azərbaycan və Afrika ölkələri 
ilə Sovet Həmrəylik Komitəsinin sədri olmuşdur. M.İbrahimov 
Azərbaycan Respublikası EA-nın akademiki, Azərbaycan və SSRİ 
Dövlət mükafatları laureatı, Beynəlxalq Nehru mükafatı laureatı, 
Sosialist  Əməyi Qəhrəmanı idi. C.1-157;  C.2-96;  C.6-310, 347; 
C.8-339; C.9-20. 
298. Mirzə Ələkbər Sаbir- Sabir Zeynalabdin oğlu Tahirzadə 
(1862-1911)- böyük Azərbaycan şairi, mütəfəkkir, ictimai xadim. 

---