Həyata nüfuz anı Demokratiyanın ibrətamiz erkən tarixinə baxış
Yüklə 3,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
96
imperiyasının yaradılması barədəki xəbərlə daha da məşhurlaşıb, əlavə əhəmiyyət qazandı. Bismark müasir alman millətini müharibənin köməyi ilə formalaşdırdı və təcavüzkar millətçilik siyasəti yeritməyə başladı, bu qorxulu irs isə öz kulminasiysını XX yüzillikdəki iki dünya müharibəsində tapdı. Bismarkın bəxti həm də onda gətirmişdi ki, onunla birlikdə Prussiya Baş Qərargahının rəisi, görkəmli hərbi xadim Helmut fon Moltke və müdafiə naziri Albrext fon Röndən ibarət üçlük meydana gəlmiş və bu üçlük 13 il ərzində Avropanın xəritəsini dəyişdirmək üzərində xeyli çalışmış və buna əsasən nail olmuşdu. Lakin Bismarkın xidmətləri Almaniyaya heç də yalnız fayda gətirməkdən ibarət olmamışdır. Bismarkın qələbələr dövrü artıq arxada qalmışdı. Yeni müharibə cəhdi uğursuz da ola bilərdi və çox keçməmiş bu baş verdi. Almanlar hədd tanımayan iştahalarına görə I Dünya müharibəsində Avstriyaya (Avstriya – Macarıstana) qoşularaq Antanta ilə müharibəyə başladılar. Almaniyada adamlar var idi ki,onlar Rusiyanın bir hissəsini, hətta Belçikanın və Fransanın müəyyən ərazilərini ələ keçirməklə Alman imperiyasının böyüməsini istəyirdilər. Lakin onların arzuları puç oldu, Almaniya müharibədə məğlubiyyətə düçar oldu. Formalaşmağında və inkişafında Bismarkın da mühüm rol oynadığı alman millətçiliyi XX əsrin 30-cu illərində Hitlerin hakimiyyətə gəlməsi ilə isə, irqçiliyin və şovinizmin dövlət siyasətinə çevrilməsi kimi bir eybəcərliyin meydana çıxması üçün bünövrə rolunu oynamışdır. Bəlkə də Bismark olmasaydı, onun qazandığı uğurlar seriyası baş tutmasaydı, Hitler özünün Avropa və dünya ağalığı barədəki sərsəm fikirlərinə düşməzdi. İrqçiliyi görünməmiş həddə çatdıran, almanları digər millətlərə qarşı nifrət ruhunda tərbiyə etməyə çalışan Hitler müəyyən ölçülərdə Bismarkın mənəvi törəməsi, daha doğrusu, iyrənc mənəviyyatsızlığından xəbər verən «çolaq övladı» idi. Müharibəni başlamaq asandır, onu başa çatdırmaq isə olduqca çətindir. Napoleon Rusiyaya qarşı bir neçə ay qalibiyyətli kimi görünən müharibə aparıb, bu dövlətin qədim paytaxtı Moskvanı tutsa da, nəticədə ağır məğlubiyyətlə – Grand Army-nin – Böyük Ordunun məhvinə səbəb olan biabırçı yekunla üzləşməli oldu. Hitler Avropada apardığı qısa müddətli və böyük qələbələrə səbəb olan müharibədən ağılsızcasına ruhlanaraq, SSRİ – də də blitskriq – ildırımsürətli müharibə aparacağına ( əslində bu, almanların deyil, ingilislərin icadı idi ) tam əmin olmaqla, bu ölkənin ərazisinə müdaxilə etdi. Hitler ordusu 1941-ci ilin yayından başlayaraq bir neçə cəbhədə, sonralar həm də hətta Afrikanın şimalında da vuruşurdu. Hitlerin öz hərbi qüvvəsinə belə paranoyya qaydasındakı inamı nəticə etibarilə onu ağır məğlubiyyətə gətirib çıxardı. Onun min il yaşayacağını güman etdiyi III Reyx barədəki iddiası nəinki həyata keçmədi, hətta müharibənin başlanmasından keçən altıncı ildə öz ölkəsinin Müttəfiq orduları tərəfindən işğala məruz qalması kimi bir faciə ilə nəticələndi. Əgər o, Bismarkın, yaxud başqa xadimlərin təcrübəsinə istinad etsəydi, yəqin ki, belə ciddi strateji səhvlərə yol verməzdi. ABŞ-dakı Vətəndaş müharibəsi vaxtı prezident Abraham Linkoln Şimalın vuruşduğu Cənuba – Konfederata kömək göstərməkdə şübhələnilən Böyük Britaniyaya da müharibə elan etmək barədə səs-küy qaldıran
97
«quzğunların» sərsəm təkliflərinə cavab verərək deyirdi ki, eyni vaxtda iki cəbhədə, iki qüvvə ilə vuruşmaq olmaz. Linkoln siyasəti uzaqgörənliyi ilə seçildi və 1865-ci ilin aprelində Konfederat qüvvələri təslim oldu. Britaniya ilə müharibəyə girişmə isə Şimalı taqətdən salıb, onu məğlubiyyətə sürükləyərdi. Müharibənin ilk anının uğurla müşayiət olunması onun son yekunu barədə sevindirici ümidə gətirib çıxarmamalıdır. İlk üstünlüyün bəxş etdiyi sərxoşluq ötüb keçir, vəziyyət taleyin üzü kimi dəyişərək, acı məğlubiyyətlər seriyasının meydana gəlməsinə gətirib çıxarır. Torpaqları işğal edənlər sonralar hökmən peşmançılığın «qırıq təknəsinin» yanında qaldıqlarının şahidi olmaq qismətini yaşayırlar. Yüzillik müharibədə (1337-1453-cü illər) İngiltərə ordusu materikə keçib, Fransa ərazisinin xeyli hissəsini işğal etmişdi. Sonralar, müharibənin axırıncı iki onilliyində fransızların müqaviməti gücləndikcə, onlar bu ərazilərin hamısını itirdilər, sahildəki Kale şəhərini saxlasalar da, sonralar o da Fransa ərazisinə daxil oldu. Hitler ordusu da, 1941-ci ilin dekabrının əvvəlində Moskvanın astanasında idi, lakin geri oturduldu və üç il yarımdan sonra Sovet qoşunları qırmızı bayrağı Berlində III Reyxin simvolu sayılan Reyxstaqın – parlament binasının üzərinə sancdılar. 1945-ci il mayın 8-də isə alman hərbi komandanlığı Müttəfiq qoşunları nümayəndələrinin qarşısında Almaniyanın qeyd-şərtsiz təslim olması barədəki aktı imzaladı. Qoy başqa xalqların torpaqlarını işğal edənlər də tarixin həmin əyani dərslərindən ibrət götürüb, intiqam alovunun bir gün onları da dəhşətli qaydada qarsacağıını göz önünə gətirsinlər, dinc yolla həmin torpaqları tərk etməklə, özlərini yaxınlaşan ağır fəlakətdən xilas etsinlər. Axı kiçik qələbənin həm də böyük bədbəxtlik bəxş etməsi xüsusiyyəti də vardır və birincidən eyforiya hissi keçirənlər ayılıb, XXI əsrin əvvəlində Qaranlıq dövrün (Orta əsrlərin) qaydalarından ilhamlanmalarına son qoymaqla, ağılın və reallığın göstərdiyi yola üstünlük versələr, öz xalqlarına, gec də olsa, səmərəli xidmət göstərmiş olarlar. İşğalçı dövlət, xalq heç vaxt sakit liman tapa bilmir, intiqamın kükrəyəcəyi hissinin qorxusundan azad ola bilmir. Həm də işğal müasir dövrdə hər bir dövlət üçün, xüsusən iqtisadi cəhətdən zəif olan ölkə üçün ağır yük hesab olunur, ondan üzülüşməyən, onu öz tarixi və hüquqi sahibinə qaytarmayan xalq öz mövcudluğunun və gələcəyinin təhlükəsizliyinə heç vaxt tam arxayın olmayacaqdır. Belə qorxu altında yaşamaq isə Yer üzərində cəhənnəm əzabları ilə üzləşməkdən başqa bir şey deyildir.
Müharibədə strategiya və taktika məsələləri
Məşhur hərb nəzəriyyəçisi Karl fon Klauzevits klassik hərb sənətinin fundamental tədqiqat işi olan özünün «Müharibə haqqında» əsərində bu məsələlərə xeyli aydınlıq gətirərək, «strategiya adlananın başlıca başlanğıcdan ibarət olduğunu» vurğulayır.
Yüklə 3,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|