Хошбяхт ялийева
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Almaz H əsənqızı
- Folklorşünaslığa giriş
Folklorşünaslığa giriş 5 dünya d əyişdi, hadisələr özgə məcraya düşdü. Dərslikdə (1981-ci ild ə nəşr olunan “Azərbaycan şifahi xalq ədəbiy- yatı” kitabı nəzərdə tutulur – A.H.) çoxlu məsələlər indi artıq yeni t ələblərə cavab vermirdi. Sovet ideologiyası öz təsirini itirirdi. Qarşıya çıxan yeni tələblərə uyğun olaraq dərslik yenil əşməli idi” 1 . Doğrudan da, Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etdik- d ən sonra xalqın milli mənafeyinə xidmət edən, tam obyek- tiv araşdırmalara böyük ehtiyac yaranır. Beləliklə, Paşa Əfəndiyevin “Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı” (1992, 2013), Azad N əbiyevin “Azərbaycan xalq ədəbiyyatı” (2002, 2009), Füzuli Bayatın “Folklor haqqında yazılar” (2010), “Folklor d ərsləri” (2012) əsərləri nəşr edilir. Bu kitabların Az ərbaycan folklorşünaslığının tədqiqi baxımından mühüm əhəmiyyət daşıdıqları şübhəsizdir. Bununla bel ə, indiyə qədər yazılan tədiqatlarda Az ərbaycanın Quzeyində aparılan araşdırmalara daha çox üstünlük verilmişdir. Güney Azərbaycanda və mühacirətdə folk lorşünaslıqla bağlı yaranan tədqiqatlar, demək olar ki, diqq ətdən kənarda qalmışdır. Halbuki görkəmli folk- lorşünas-alim İsrafil Abbaslının sözləri ilə desək: “Azər- baycan xalqının mənəvi mədəniyyətinin mühüm bir qolunu t əşkil edən poetik söz sənəti onun tarixən formalaşdığı coğrafi məkanla məhdudlaşmamışdır. Folklor daha çox yara- dıcısı olan xalqın mədəniyyət çevrəsilə ölçülür. Bu gün dün- yanın hansı bir ölkəsindən Azərbaycan türkünün səsi gəlirsə, 1 Paşa Əfəndiyev. Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı, Bakı: Elm və t əhsil, 2013, s.10 Almaz H əsənqızı 6 dem ək, orada Azərbaycan folkloru mövcuddur və o yaşa- yır” 2 . Çox t əəssüf olsun ki, Güney Azərbaycan bu gün də öz milli d əyərlərini – mədəniyyətini, ədəbiyyatını itirmək təhlü- k əsindən xilas ola bilməmişdir. Bu təhlükəni daha aydın görm ək üçün vətəninin azadlığı, hürriyyəti yolunda müca- dil əyə qalxan, bu yolda dəfələrlə ağır zindan həyatı sürən və ən ağır cəzaya – edama məhkum edilən, çətinliklə xilas olaraq Almaniya nın Köln şəhərinə köçmək məcburiyyətində qalan mühacirl ərdən Behruz Həqqinin “Ata sözlərinin kökl əri və Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatından örnəklər” kitabında verilən bir məqama diqqət yetirmək, fikrimizcə, kifay ətdir: “Milli və insani görüşlərini qeyb edənlər: “Azər- baycanlılar qorxusuz igidlərdir və Azərbaycan torpaqları İranın başı qədər dəyərlidir”, – deyə bağırıb-çağırmağa baş- lar lar. Əgər: “Yaxşı, bəs bu başın dili nədir?– deyə sorul- duğunda isə cavabdan qaçaraq kəkələməyə başlarlar. Haq- lıdırlar, çünki illər boyu İranda hegemonluq, cəhalət, ədalət- sizlik v ə basqı bu başın dilini fars şovinizminin kəskin qı- lıncıyla kəsib onu ruhsuz və cansız bir cismə döndərməyə ça lışmışdır. Ancaq Azərbaycan xalqı bağrında yaşayan folk- loru v ə ana dilini qoruyaraq düşmənlərin bu arzularını qur- saqla rında buraxmışdır. Dilləri və folkloruyla onlara qalib g əlmişdirlər” 3 . Bu sözl ər də folklorun bu ərazi üçün nə dərəcədə də- y ərli olduğunu ifadə etməkdədir. Əgər İran adlanan ərazidə 2 İsrafil Abbaslı. “Koroğlu”: nə var, nə yox? Bakı: Elm və təhsil, 2013, s.224 3 Behruz Hakki (Çöl gülü). Ata sözleri (Ata sözlerinin kökleri ve şifahi halk edebiyatından örnekler), Köln: Azerbaycan yayın evi, 1998, s.13 Folklorşünaslığa giriş 7 otuz beş milyona qədər Azərbaycan türkü yaşayırsa, bu da oradakı folklor mətnlərinin nə qədər zəngin və sayının həd- siz d ərəcədə çox olduğunu göstərməyə kifayətdir. Təəssüf ki, h ələ də bu zəngin irsin toplanması, nəşri, məlum sə- b əblərə görə, böyük çətinliklərlə başa gəlir. T əbii ki, Azərbaycanın Güneyində folklor materialla- rının toplanması işinə nə qədər maneələr törədilsə də, bu is- tiqam ətdə müəyyən qədər işlər görülmüşdür. Belə ki, AMEA Folklor İnstitutu “Güney Azərbaycan folkloru” silsiləsindən beş kitabı nəşr etdimişdir. Lakin bir fakta nəzər salmaqla bu sah ədəki vəziyyəti aydın təsəvvür etmək mümkündür. Belə ki, t əkcə vətənimizin bir bölgəsi – Qarabağ folkloru toplana- raq, indiy ədək doqquz cildlik kitab nəşr edilirsə, onda Güney Az ərbaycanla bağlı mənzərə göz önündə canlanır. Bununla bel ə, Güneydə folklorla bağlı az da olsa, t ədqiqatlar aparılmışdır. Azərbaycan folklorşünaslığına həsr edil ən kitablarda bu araşdırmaların nəzərə alınması, təhlilə c əlb edilməsi də folklorşünalarımız qarşısında duran vacib m əsələlərdir. Xatırlatmaq lazımdır ki, Azərbaycanın Güneyində mə- lum s əbəblərə görə folklor materiallarının toplanması çox ç ətinlik törətsə də, bu istiqamətdə son illərdə müəyyən qədər işlər görülmüşdür. Dig ər bir məsələ də diqqəti cəlb edir. İ.Abbaslının söz- l ərilə desək: “Vətənindən, ulusundan iraq düşüb qürbətə pə- nah g ətirən soydaşlarımız özlərilə poetik söz sənətlərini də aparmış, onu qoruyub yaşatmış, bu mənəvi irsin daşıyıcıla- rına çevrilmişlər. Təbiidir ki, bu ictimai-siyasi və tarixi pro- ses qürb ət folklorunu formalaşdırmış, Azərbaycan mühacirət Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|