Хошбяхт ялийева
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Folklorşünaslığa giriş
- Almaz H əsənqızı
Almaz H əsənqızı 8 folklor şünaslığının yaranması üçün zəmin rolunu oyna- mışdır” 4 . V ətənilmizin öz müstəqilliyini yenidən bərpa etməsin- d ən iyirmi ildən artıq keçməsinə baxmayaraq, hələ də Azər- baycan mühacirl ərinin əksəriyyətinin yaradıcılıq irsi tam şəkildə öyrənilməmişdir. Bəzən isə elə müstəqillik illərində n əşr olunan tədqiqatlarda mühacirətdə yaranan araşdırmalara münasib ətin heç də sovet ideoloji sisteminin mövcud olduğu ill ərdəkindən fərqlənməməsinin, yəni düşüncənin dəyişmə- m əsinin şahidi olmaqdayıq. Belə ki, 2004-cü ildə nəşr olun- muş “Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi”nin birinci cildində sovet v ə mühacirət ədəbiyyatı arasındakı münasibətlə bağlı oxu- yuruq: “...Sovet İttifaqında ərsəyə gəlmiş ədəbiyyat tarix- l ərimizdə kommunist ideologiyası, yaxın xaricdəki (Tür- kiy ədəki) mühacirət ədəbiyyat tarixlərimizdə isə əks-ideo- logiya hökm sürürdü. Halbuki m əqsəd ədəbiyyatşünaslığı və ədəbiyyat tarixçiliyini hər hansı konyuktur ideologiyadan qo pararaq, xalqın mədəni-mənəvi inkişafı xidmətinə yönəlt- m ək idi” 5 . Burada mühacir ətlə bağlı yazılanlarla razılaşmaq çətin- dir. B əli, doğrudan da, mühacirətdəki ziyalıların böyük ək- s əriyyəti siyasi şəxsiyyətlər idi və onların mübarizəsində mü- əyyən məqsədlər daha qabarıq şəkildə görünməkdədir. Lakin bu heç d ə “xalqın mədəni-mənəvi inkişafı xidməti”nin əley- hin ə olan bir ideologiya deyildi, ola da bilməzdi. Hətta, fik- rimizc ə, elə yaxşı ki, onların tədqiqatlarında siyasi məqsəd- l ər ön planda verilmişdir, çünki sovet sisteminin əsarət, müs- 4 İsrafil Abbaslı. “Koroğlu”: nə var, nə yox? Bakı: Elm və təhsil, 2013, s.224 5 Az ərbaycan ədəbiyyatı tarixi. 6 cilddə, I c., Bakı: Elm, 2004, s.26 Folklorşünaslığa giriş 9 t əmləkəçilik ideologiyasından fərqli olaraq, mühacirətdəki ziyalıların əsas problemi vətənin istiqlaliyyəti, azadlığı mə- s ələsi idi, onların fəaliyyəti yalnız və yalnız Azərbaycan xal- qının milli mənafeyinə xidmət edirdi. Bel əliklə, hər cür senzura basqısından uzaq və yalnız xalq ın mənafeyi düşünülərək aparıldığı üçün mühacirətdə yaranan araşdırmalar daha çox obyektivliyini, eyni zamanda, aktuallığını qorumaqdadır. Həmin tədqiqatlar o dövrün – senzura üzünd ən yanlış tanıtdırılan sovet hakimiyyəti illə- rinin h əqiqi mənzərəsini bu gün təsəvvür etmək baxımından əvəzsiz mənbə olaraq qalmaqdadırlar. Yeri g əlmişkən, altı cild şəklində nəzərdə tutulan “Az ərbaycan ədədbiyyatı tarixi”nin folklora həsr olunmuş və 2004-cü ild ə artıq nəşr edilmiş birinci cildinin qaynaqları iç ərisində mühacirətdə bu istiqamətdə aparılan tədqiqat- çılardan yalnız Əhməd Cəfəroğlunun adına təsadüf edilir. Bu görk əmli mühacir folklorşünasın beş yüzdən çox elmi t ədqiqatından təxminən yüzdən çoxu folklorla bağlıdır. Haqqında bəhs edilən kitabda Ə.Cəfəroğlunun cəmi iki t ədqiqatının adı (“Türk dili tarixi” və “Folklorumuzda milli h əyat və dil bakiyələri”) verilmişdir ki, onlardan biri də səhv olaraq “Folklorumuzda milli h əyat bakiyələri” şəklində göst ərilmişdir. Onun mühacir yoldaşı Hüseyn Baykaranın (Qara Hüseynov 1927-ci ild ə siyasi təqiblər üzündən əvvəl İrana, sonra Türkiyəyə getməyə məcbur olmuş, İstanbul Universitetinin hüquq fakült əsini bitirərək, Elazığda hakim, İstanbulda prokuror vəzifələrində çalışmışdır) “Azərbaycan istiqlal mücadil əsi tarixi” kitabında böyük uzaqgörənliklə söyl ədiyi aşağıdakı fikirlərin isə, bizcə, şərhə ehtiyacı yoxdur: “Bütün nöqsanları ilə birlikdə “Azərbaycan mədə- niyy ət tarixi” ilə “Azərbaycan istiqlal mücadiləsi tarixi” Almaz H əsənqızı 10 adlı kitablarım Azərbaycan azadlıq mübarizəsinin əlifba- sıdır. Gələcəkdə Azərbaycanda bu mövzuda daha sanballı əsərlər yazılacaqdır. Azərbaycan xalqının keçmişini, onun azadlıq mübarizəsini öyrənənləri zaman özü yetişdirəcəkdir. O zaman g ələcək nəsil bu mübarizəni necə və haradan öyr ənəcəkdir? Beləliklə, bu kitabları mənə yazdıran səbəblər bunlardır” 6 . Mühacir ətdə aparılan tədqiqatların vətəndə təhlilə cəlb edilm əsi, təbliği ilə bağlı müəyyən qədər işlər görülsə də, h ələ bu çox azdır. Maraqlıdır ki, sovet siyasi rejiminin hökmü ilə günahsız yer ə ölümə məhkum edilən, uzaq Sibirdə əsirlikdən möcü- z ələrlə qurtararaq, vətənindən didərgin düşməyə məhkum olan v ə çox böyük əzablardan keçərək İrandan Türkiyəyə velosipedl ə gedərək mübarizəsindən geri dönməyən Azərbay- canın mücahid oğlu Əziz Alpoudun (Mir Əbdüləziz Seyid) “H əyatımın hekayətləri” memuarına “Taleyin xəritəsi” adlı “Ön söz əvəzi” yazan Zakir Sadatlı mühacirət irsinin araşdı- rılması ilə bağlı çox emosional və düşündürücü bir qənaətə g əlmişdir: “Baxmayaraq ki, uçurulmuş “Berlin divarı”nın daşları indi kolleksiyalarda saxlanır. Lakin Azərbaycan mühacir ətinin hələ də uçulmayan divarı arxasında müəm- malar gizl ənir. Və hərdən mənə elə gəlir ki, bizim milli ideyamızı, taleyimizi, ruhumuzu və bütövlükdə, bütövlüyü- müzü h əndəsi bucaqlara bölən bu lənətlənmiş “divarı” uçur- maq əvəzinə, özümüzdən asılı olan və olmayan səbəblər uc- batından onun “bərpa və təmir” işləri ilə məşğuluq” 7 . 6 Hüseyin Baykara. Azerbaycan İstiklal Mücadelesi Tarihi, İstanbul: 1975, s.11 7 Əziz Alpoud. Həyatımın hekayətləri. Bakı: Qanun, 2011, s.11 Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|