I rahmonov, A. Valiyev, B. Valiyeva, S. Sayidaliyev, F. Rasulova, S. Mardov chizmachilikni o

1. CHIZMALARNI CHIZISH

Umuman olganda, kundalik turmushimizda chizmalarni o‘qishni bilmaydigan shaxs hozirgi zamon texnikaviy texnologiyalarni egallay olmaydi. Chizmachilikka oid bilimlarni to‘liq egallay olish uchun chizmalarni chizish va o‘qishni o‘rganishning asosi chizmachilikda har bir narsaning shartli ravishda soddalashtirib tasvirlashni egallashdan boshlanadi.

Narsani tekislikdagi shartli soddalashtirib tasvirlashda masalan,gugurtning qutisini bitta ko‘rinishda tasvirlansa, uning yaqqol tasviri hisoblanadi. Agar gugurt qutisi uchta tekislikda, biri olddan (V yo‘nalish), ikkinchi ustdan (H yo‘nalish, uchinchisi chapdan (W yo‘nalish) yoramida tasvirlanssa, soddalashtirib shartli tasvirlsh deyiladi (1-chizma, a, b).
1-chizma
Bu yerda gugurt qutisini geometrik figura deb qaralsa, u paralellopiped deb nomlanadi va uning olddan ko‘rinishida qalinliksiz tasvirlanadi. Uning qalinligi ustidan va chapdan ko‘rinishlarida aniqlanadi. Ushbu uchala ko‘rinishlarni bitta chizmada tasvirlansa ko‘rinishlar deyiladi. Demak, chizmani chizish va uni o‘qish o‘rganish uchun buyumning alohida uchta ko‘rinishini jamlab, bitta yaqqol tasvir ko‘rinishiga keltirib idrok qilish lozim bo‘ladi.
Ko‘rinishlarni o‘rganish uchun narsani tekislikka proyeksiyalash usullari bilan tanishib chiqish joiz bo‘ladi. Ko‘rinishni proyeksiya atamasi bilan almashtiradi.
Proyeksiyalash usullari. Bu usullarni yaxshi o‘rganish uchun to‘g‘ri chiziq kesmasi AB dan foydalaniladi.
Proyeksiylash asosan ikki xil bo‘ladi.
1.Markaziy proyeksiyalash. Bu usulda AB kesmani H tekislikka proyeksiyalash uchun proyeksiyalar markazi S nuqta belgilab olinadi. S nuqta A va B nuqtalar bilan tutashtiriladi hamda bu nur H bilan kesishguncha davom ettiriladi. Shunda H da A′ va B′ hosil bo‘ladi. A′va B′ o‘zaro tutashtirilsa, AB ning H dagi proyeksiyasi (ko‘rinishi) hosil bo‘ladi (2-chizma).
2-chizma