İbrahim Bayramov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hüseynbəyli
- Hüseynquluağalı
- Çalağan yuvası
298 Toponim qədim türk tayfası olan hun etnoniminə türk dilində «qala, istehkam» (339, s.81), «çətin keçilən yer», «əlçatmaz yer» (339, s.83; 337, s.239) mənasında işlənən berd/bert sözünün qoşulması ilə əmələ gəlmişdir. Etnotoponimdir. Quruluşca mürəkkəb toponimdir. Hunud - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Qafan rayonunda kənd. Rayon mərkəzindən 15 km şimal-şərqdə yerləşir. Kəndin adı Hünüt formasında da qeyd edilir. Toponim qədim türk mənşəli hun etnoniminə (245, s.3738; 174, s.49-66; 287, s.124126, 351- 352) türk dilində cəmlik bildirən -ud şəkilçisinin artırılması əsasında əmələ gələn etnotoponimdir. Görkəmli türk tədqiqatçısı «Türk tarixi» əsərində yazır: < Hüseynbəyli - İrəvan qüberniyasının Yeni Bayazid qəzasında, indiki Kəvər (Kamo) rayonu ərazisində kənd olmuşdur. Kənddə 1906-cı ildə 658 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. 1906-cı ilin sonlarında azərbaycanlılar deportasiya olunmuş və kənd ləğv edilmişdir. İndi xaraba kənddir. Toponim hüseynbəyli nəsil adı əsasında əmələ gəlmişdir. Patronim toponimdir. Quruluşca sadə toponimdir. Hüseynquluağalı - İrəvan quberniyasının Yeni Bayazid qəzasında, indi Basarkeçər (Vardenis) rayonunda kənd. Rayon mərkəzindən 10 km şərqdə, Məzrə çayının yanında yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir (348, s.70). Kənddə 1873 - cü ildə 636 nəfər, 1886-cı ildə 760 nəfər, 1897-ci ildə 877 nəfər, 1908-ci ildə 778 nəfər, 1914 - cü ildə 1207 nəfər, 1916-cı ildə 1079 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır (415, s.26-27, 112-113). 1919 - cu ilin aprelin 13-20-də kəndin əhalisi ermənilər tərəfindən qırğınlarla qovulmuşlar (309,s.305). 1920-ci ildə indiki Ermənistanda sovet hakimiyyəti qurulandan sonra kəndin sakinləri öz kəndlərinə dönə bilmişlər. 1922-ci ildə kənddə 527 nəfər, 1926-cı ildə 605 nəfər, 1931-ci ildə 719 nəfər (415, s.26-27, 112-113), 1959 - cu ildə 2000 nəfər, 1987-ci 3000 nəfər (85, s.292) azərbaycanlı yaşamışdır. 1988-ci ildə noyabr ayında kəndin sakinləri Ermənistan dövləti tərəfindən zorla doğma torpaqlarından qovulmuşlar. İndi burada ermənilər yaşayır. Toponim şəxs adı əsasında əmələ gəlmişdir. Hüseynqulu ağa (ağa titul bildirir) şəxs adına mənsubluq bildirən -lı şəkilçisinin artırılması əsasında kəndin adı yaranmışdır. Antropotoponimdir. Quruluşca düzəltmə toponimdir. Kəndin adı 1924 - cü ildə dəyişdirilərək Azərbaycan yazıçısı və ictimai xadimi N.Nərimanovun şərəfinə Nərimanlı, Ermənistan prezidentinin 19.IV.1991-ci il fərmanı ilə yenidən dəyişdirilib Şatvan qoyulmuşdur. 299 Ç Çayqovuşan körpüsü - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Qazax qəzasında, indi Karvansaray (İcevan) rayonunda körpü. İndi iki tağı qalıb. Çaykənd - İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında, indiki Paşalı (Əzizbəyov, Vayk) rayonunda kənd. Rayon mərkəzindən 12 km şimal-şərqdə, Arpaçayın yaxınlığında yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir (348, s.278). Kənddə 1831-ci ildə 78 nəfər, 1873 - cü ildə 110 nəfər, 1886-cı ildə 78 nəfər, 1897-ci ildə 166 nəfər, 1904 - cü ildə 129 nəfər, 1914 - cü ildə 141 nəfər, 1916-cı ildə 143 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır (415, s.90-91, 158-159). 1918-ci ildə kənd ermənilərin təcavüzünə məruz qalaraq sakinləri deportasiya olunmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hakimiyyəti qurulandan sonra sağ qalanlar doğma yerlərinə qayıda bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 35 nəfər, 1926-cı ildə 104 nəfər, 1931-ci ildə 151 nəfər yalnız azərbaycanlılar yaşamışdır (415, s.90-91, 158-159). 1948-49-cu illərdə SSRİ Nazirlər Sovetinin xüsusi qərarı ilə kəndin sakinləri - azərbaycanlılar tarixi-etnik torpaqlarından zorla Azərbaycana köçürülmüş və kəndin təsərrüfatı Terp (Saravan) heyvandarlıq sovxozu ilə birləşdirilmişdir. Toponim Azərbaycan dilində işlənən çay və kənd sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib «çayın sahilində olan yaşayış məntəqəsi» mənasını ifadə edir. Hidrotoponimdir. Quruluşca mürəkkəb toponimdir. Ermənistan prezidentinin 19.IV.1991-ci il fərmanı ilə adı dəyişdirilib Getik (Çaykənd) qoyulmuşdur. Çaykənd - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Qazax qəzasında, indi Çəmbərək (Krasnoselo) rayonunda kənd. Rayon mərkəzindən 22 km şimal-qərbdə, Tərsa çayının sahilində, Krasnoselo- Dilican-İcevan yolunun üstündə yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir (348, s.278). Kəndin əsası XVIII əsrdə - 1778-cı ildə qoyulmuşdur. Kənddə 1897-ci ildə 754 nəfər, 1904 - cü ildə 660 nəfər, 1914 - cü ildə 677 nəfər, 1916-cı ildə 772 nəfər, 1919 - cu ildə 847 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır (415, s.32-33, 116-117). B.Budaqov və Q.Qeybullayev yazırlar ki, «XIX əsrin 80-cı illərinə aid məlumata görə «əhalisi kürdlərdən ibarət kənd idi». (62, s.416). Bu fakt həqiqətə uyğun deyil. Qaraqoyunlu dərəsində olan kəndlərdə (Gölkənd, Cıvıxlı, Qaraqaya, Yanıqpəyə, Bəriyabad), o cümlədən həmin ərazidə yerləşən Çaykənd kəndində də 1988-ci ilin dekabr ayına kimi Azərbaycan türklərindən başqa, qeyri millətlərin bir nəfər belə nümayəndəsi yaşamamışdı. 1919 - cu ilin yazmda kəndin sakinləri ermənilər tərəfindən qovulmuşlar. Yalnız indiki Ermənistanda sovet hakimiyyəti qurulandan sonra sağ qalan çaykəndlilər öz kəndlərinə dönə bilmişdir. 1922-ci ildə burada 569 nəfər, 1926-cı ildə 616 nəfər, 1931-ci ildə 662 nəfər (415, s.32-33, 116-117), 1970-ci ildə 1140 nəfər, 1979 - cu ildə 1096.nəfər, 1987-ci ildə 1110 nəfər (85, s.90-91) azərbaycanlı yaşamışdır. 1988-ci ilin noyabr-dekabr aylarında kəndin sakinləri Ermənistan dövləti tərəfindən tarixi torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndi burada ermənilər yaşayır. Toponim Azərbaycan dilində «fasiləsiz, təbii su» mənasında işlənən çay sözünə kənd coğrafi nomeninin qoşulması əsasında əmələ gəlmişdir. Kənd çayın qırağında salındığı üçün Çaykənd adlandırılmışdır. Hidrotoponimdir. Quruluşca mürəkkəb toponimdir. Ermənistan prezidentinin 19.IV.1991-ci il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Dprabak qoyulmuşdur. Çal - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Yeni Bayazid qəzasında, indi Çəmbərək (Krasnoselo) rayonunda dağ. Rayonun Toxluca kəndinin şərqində yerləşir. Oronim türk dilində «təpə, daşlıq yer» (339, s.606), «kiçik dağ, təpə» (22, s.27) mənasında işlənən çal sözü əsasında formalaşmışdır. «Çal» sözü qədim türk dilində həm də «yal» mənasında işlənmişdir (359, III (2), s.1875). Sadə quruluşlu oronimdir. Çalağan yuvası - İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında, indiki Amasiya rayonunun Çaxmaq kəndində dağ. Quş adı əsasında əmələ gələn zooronimdir. Quruluşca mürəkkəb oronimdir. Çaldaş - Qars vilayətinin Qars qəzasında, indi Amasiya rayonu ərazisində kənd olmuşdur. Təpəköy kəndinin sol tərəfində yerləşirdi. XVIII əsrin axırları, XIX əsrin əvvəllərində xarabalığa çevrilmişdir. Toponim Azərbaycan dilində «bitkisi az olan və ya heç olmayan» boz mənasında (278, s.152; 12, s.412), «təpə, daşlıq yer» (339, s.606) mənasında işlənən çal sözü ilə «qaya, dağ» mənasında Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|