Islam qəribli
Məhəmməd Hadi və mətbuat
Yüklə 3,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məhəmməd Hadi və mətbuat
- Ziruh olalaım, əhli-məzar olmayalım gəl, Diz-diz sürünən Ģil kimi zar olmayalım gəl.
- M. Hadinin çalışdığı və əsərlərini çap etdurduyi “Səda” qəzeti
- Aldım xəbəri-mövtünü, ey cövhəri-yekta, ƏĢarmı əĢkabım ilə eylədim inĢa!
- Gör kim sənə dəfn olmuĢ, əya xaki-siyahrəng, Bir nurdur kim, oluyorsan ona məva(379, 193).
- Mən ağlayıram, Ģeir oluyor əĢki-rəvanım, Hər qətreyi-dürdanəsi bir Ģeiri-müsəffa.
- Göz yaĢlarımı, ahımı, fəryadımı daim, Səssiz o həzin məqbərənə eylərəm ehda.
Məhəmməd Hadi və mətbuat
317 bəhamianəni tərk etməkdir”. Bunun üçün nə edilməlidir? Edilməli olanları şair aşağıdakı kimi təklif edir:
Bütün bu xitabların bir cavabı var: - Bəsdir, yetər artıq! Cəhalət yuxusundan ayılıb vətəndaşlarımızı insanlığa dəvət etməli, həqiqət və hürriyyəti tapmaq üçün millətə doğru yolu göstərməliyik.
M. Hadi lirikasının parlaq incilərindən olan “Bir zöhreyi- həyatın üfulu” şeiri bilavasitə şairin tərcümeyi-halı ilə bağlı əsərlərindən biridir(287, N 5). Hadişünaslıqda belə bir məlum fikir var ki, atasının ölümündən sonra M. Hadiyə pərəsdarlıq etmiş əmisi Hacı Abbasqulunun qızı Əminə ilə onun “arasında get-gedə atəşin bir məhəbbətə çevrilən səmimiyyət yaranmış, onlar
İslam Qəribli
318 ömrlərini bir yerdə başa vurmaq barədə əhd-peyman bağıamışlar”. Lakin iki gəncin arzusu arzu olaraq ürəklərində qalmış, əmisinin ölümündən sonra “əmisi arvadı sevgilisi Əminəni ondan ayırıb Əhməd adlı varlı bir tacirə ərə vermiş” və “bu dərdi Hadiyə hətta bütün əvvəlki fəlakətləri də unutdurmuş, o, lalə kimi sinədağlı qalmış, ilk məhəbbəti uğursuz olduğuna görə, ömrü boyu evlənməmişdir”( Bax: 401, 10 -16). “Səda” qəzetindən götürülərək mətnində heç bir dəyişiklik edilmədən “Seçılmış əsərləri”nə daxil edilən qəsidə formalı iyirmi altı beytlik bu şeir(379, 193-194) bir qədər başqa mətləblərdən xəbər verir. Yüksək sənətkarlıqla yazılmış bu səmimi və dərin düşüncələrin məhsulu olan əsəri M. Hadinin nakam məhəbbəti haqqında monoloqu da adlandırmaq olar. Lakin bu şeirdə M. Hadinin Əminəyə olan məhəbbətindən yox, tamamilə başqa bir məhəbbətdən söhbət gedir. Molla Cümənin “İsmi-pünhan”ı kimi kimliyi şairdən qeyri başqa yaxınlarına, bəlkə də, məlum olsa belə, adı açıb-ağardılmayan, sirr olaraq qalan bir gözəlin ölümü münasibətilə yazılan bu şeir və yazılma tarixi bəlli olmayan bir məktub (nəzmlə yazılmış bu məktub indiyə qədər heç yerdə dərc olunmamışdır və surəti bizdə var– İ. Q.) M. Hadinin yetkinlik çağlarında - 28-30 yaşlarında ikən birsini atəşin məhəbbətlə sevdiyini bildirməkdədir. Bizcə, ilk məhəbbəti kimi, bu məhəbbətinin də uğursuzluğa düçar olması M. Hadinin ailə qurmamasına səbəb olmuşdur. Nə M. Hadinin özünün, nə də dostlarının yazılarında bu məsələ ilə bağlı aşkarlqyıcı bir fakt əldə edə bilmədiyimizdən, əsəri qısa şəkildə şərh etməklə kifayətlənəcəyik.
beyti ilə başlanan şeirin ilk beytindən anlaşılır ki, hər halda şairin sevdiyi gözəl onun yaşadığı şəhərdə deyil, başqa bir yerdə, bəlkə də Şamaxı, yaxud Kürdəmirdə yaşamışdır. Çünki həmin illərdə Bakıda yaşayan və işləyən bir şəxsin şeirini “Aldım xəbəri- mövtünü..” sözləri ilə başlaması inandırıcı görünmür. Bu adam Məhəmməd Hadi və mətbuat
319 simvolik olsa belə, Əminə də ola bilməz, çünki “ böyük bir ailə, oğul-uşaq sahibi olan Əminə 1945-ci ildə sağ olmuş və Bakının 1 May küçəsində yaşamışdır(Bax: 401, 16).
Sevdiyinə “ey kövkəbi-bariq” (parlaq ulduz) deyə müraciət edən şair bildirir ki, sənin dünya mülkünə vida edib qara torpaq sinəsində sığınacaq tapdığını eşidəndən sonra gündüz nəzərimdə zülmət qaranlıq kimi görünməyə başladı. İlk dörd beytdən sonrakı beytdə müraciət obyekti dəyişir. Şair indi də qara torpağa müracətlə deyir:
Bir nurdur kim, oluyorsan ona məva(379, 193).
Bu beytdən sonra yenə də müraciət obyekti dəyişir və şair sevgilisinin xəyalı ilə həmsöhbət olur. Söhbət hansı müstəvidə gedir? Şərhinə çalışaq.
Mələyim, son nəfəsində dünyaya həsrət nəzərləri ilə baxıb əbədiyyətə qovuşdun. Ona mat qalmışam ki, təbiət sənin gözəl gözlərinin yumulmasına necə razı oldu? Sən getdin və sənin yoxluğun mənim üçün qəmli bir qiyamət gününə döndü, dünya gözlərimə matəm kəsildi. Sən bir məhəbbət nuru idin, nurunla dünyam işıqlanırdı. Sənsiz zülmətə dönən dünyamda həsrət yaşları ilə yanaqlarım islanmaqadır.
Göz yaşlarımla gül dəstəsi bağlayır, məhzun durur, qəmimi, qüssəmi kimsə ilə bölmək də istəmirəm. Fəryad edər olsam, aləm naləmdən təlatümə gələr. Özüm öz içimdə yanıram və “Yanmış dilmin dudu olur növheyi-sevda” (Yanmış ürəyimin ah-haləsi məhəbbət növhəsi, mərsiyəsi, ağısı olur).
Yüklə 3,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|