Islam qəribli
Yüklə 3,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Gah diksinirəm uyquda, guya ki, dodağın- Bir buseyi-Ģəfqət ediyor çöhrəmə əta.
- Gah piĢgəhimdə duruyor vəchi-bəsimin, Sanki oluyor cənnət özü çeĢmimə peyda.
- Ġnsan sifətində görünən bir mələk idin
- Fəryad qıl, ey könlü sınan bülbüli-Ģeyda.
- Məhəmməd Hadi və mətbuat
- Çıxdı yay, getdi isti, girdi payız, QıĢ gəlir Ģimdidən əsir ürəyim, Geyəcək yox, nə evdə var çörəyim
- Yuvasız quĢlarız, nə yem, nə su var, Bu böyük yerdə yoxmu bir sığınaq, Deyilizmi bu torpağa ortaq
- Acıyın bir sürü əyalıma siz, Mənə bir iĢ verin də iĢləyəlim, u dar ömrü bir az geniĢləyəlim
- Nə sevimli, nə gözəlsən, ey ismət! Hansı üzdə gülüĢlərin parlar, Söyləməz kimsəyə sözün, ağlar.
İslam Qəribli
320
Sonrakı beytlərdən anlaşılır ki, bu gözəllə şair arasındakı məhəbbət qarşılılqlı olmuş və görüşlərindən xoş təbəssümlü baxışlar aşiqə xatirə qalmışdır ki, o, indi yuxuda belə həmin xatirələrin istisi ilə qızınır və bu duyğular aşağıdakı biçimdə təqdim olunur.
Sevdiyini “qəfəsi-dəhrdən uçan” cənnət quşu kimi vəsf edən şair bildirir ki, sən diriliyində “Ġnsan sifətində görünən bir mələk idin” və əbədiyyətə qovuşduqan sonra da yerin cənnət olacaq, ruhun ən ali məqamlarda dolanacaq. Ey əzəli ruh, “əşari- rəvanbəxşim”, adını diri saxlayacağımdan “namın əbədiyyətlə yaşar”. Əcəl küləyi səni torpaqlar üstünə atsa da, varlığımda yaşadığından həmişə diri olacaqsan. Son misrada müraciət obyekti şairin özüdür:
Nakam bir məhəbbət nəğməsi olan bu şeirlə M.Hadi sevgi nədir və necə sevməli suallarına cavab axtarmış, tərcümeyi-halı ilə bağlı bəzi məqamlara da işıq salmışdır. Pomantik şairin poetik və publisistik irsi içərisində realist üslubda, asan, anlaşıqlı dildə yazılmış çox sayda əsərləri var ki, onlardan biri də “Bir işsizın qış düşüncələri” şeiridir(288, N 7, 9). Kiçik bir izah yazılmaqla “Seçilmış əsərləri”nə mətnində heç bir dəyişiklik edilmədən salınan bu iyirmi doqquz bəndlik şeirin(379, 195-199) məzmunu ilə yanaşı formasında da bir sıra özəlliklər vardır. XX əsr Azərbaycan şeirinin forma və məzmun baxımından yeniləşmsində müstəsna xidmətləri olan şairin bəndlər şəklində qurulmuş bu əsərində ənənəvi Şərq və Azərbaycan şeirindən fərql
Məhəmməd Hadi və mətbuat
321 olaraq birinci misra ilə dördüncü, ikinci misra ilə üçüncü misra qafiyələnmişdir. Şeirin forması barədə bir bəndi nümunə göstərməklə kifayətlənirik, çünki bütün bəndlər eyni şəkildə qurulmuşdur:
“Ana dili gərəkdir” deyənlərə” epiqrafı verilmiş bu əsər külfəti yanında zəmanənin üzü qara etdyi bir şəxsin acı fəryadlardır. Qış gəlir və əlində işi olmayan, iş üçün kimə müraciət etsə də rədd cavabı alan kasıb bir bəndəni dərd götürüb. “Balalrımın aqibəti necə olacaq?”,- deyə dərin düşüncələrə qərq olan işsizin dilindən deyilən:
sözləri bütün zamanlar üçün aktual olan sualdır. “Qar yağıb torpağı kəfənləyəcək” və “bu zavalı, bu bəxtsiz insan ac-susuz küçələrdə inləyəcək”, evinə, balalrının yanına qayıtmağa üzü olmayacaq. Qolunda gücü, ürəyində təpəri olan bir şəxs üçün bundan böyük bir faciə ola bilərmi ki, alnının təri ilə bir tikə çörək qazanmağa şəraiti olmasın? Səbəb nədir ki, ailəsinə ruzi qazanmaqdan savayı dünyadan umacağı olmayan insan bu qədər xar və zəlil olub? Səbəb anti-insani qanunlarla idapə olunan zəmanədir, ədalətsizliyin hökmfərma olduğu quruluşdur. Ədlsizlərin sultan olduğu, yalanın ayaq tutub yeridiyi, oz həmcinslərnin qanını sorub etdiyi zülm ilə qürrələnən insansifətlərin yaşadığı, at oynatdığı bir məmləkətdə bundan artıq nə gözləmək olar?!
Şairə görə bəşəri və insani qanunlarla idarə olnmayan bir məmləkət zülm, sitəm səhnəsi, cəhənnəmin bir bucağıdır. Allah dərgahında məqamları bərabər olan insan övladlarının bir-birlərinə İslam Qəribli
322 qənim
kəsilmələri, qardaş ikən yadlaşaraq düşmənlərə çevrilməsinin acı nəticəsidir ki, birisinin qarnı ac, cibində “bircə quruş” tapılmadığı halda, birisi toxluqdan “çatlayır”. “Birinin süfrəsndə dadlı xüruş” və bu dadlı yeməkləri yeməyə həvəsi olmadığı halda, “Kimi günlərlə ac..., bədən yalavac, Yox olur, yox zavallı yoxluqdan”. Bəlkə bu zavallı tənbəlliyi, iş ola-ola çalışmaq istəməməsi ucbatından bu hala düşüb? Yox, belə deyil. Bu yazıq dilənçi deyil və dilənməyi, kiminsə qarşısında xəcil olmağı özünə ar bilən namuslu bir adamdır. O, iş istəyir, elə bir iş ki, halal zəhməti ilə külfətinə ruzi qazanmağa bəs eləsin. Onun dərdi öz dərdi yox, ailəsinin dərdidir ki, bu dərd onu iş tapmaq ümidi ilə pullulara yalvarmağa vadar edir. Bu məqam şairin misraları ilə aşağıdakı kimi təqdim olunur:
Böyük insansevər bu zavallının portretini elə bir məharətlə yaradır ki, bu portretdən nə qədər əzab çəksə də, hələ də şərəf və ləyaqətini, simasını itirməyən bir insan boylanır. Pullunun önündə duraraq iki gözünü yerə dikən qaragünlü, zavallı, könlüsınıq həyalı bir şəxs ürək sözlərini deməyə utanır, qorxur ki, ləyaqəti ləyaqətsizlərin ayaqları altına düşə. Bu məqamda təsvir tərənnümlə əvəz olunur və mütəfəkir sənətkar bütün zamanlar üçün görk olacaq aşağıdakı misraları yazır:
Hansı üzdə gülüĢlərin parlar, Söyləməz kimsəyə sözün, ağlar. Sənin ilə nə xoĢdur ölmək, əvət, Yüz min əvət!! Səni əvvəl, həyatı son sevərim, Ey gözəllik behiĢtinin mələyi, Ey sevimli baxıĢların gözəli, Yüklə 3,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|