Islam qəribli
Məhəmməd Hadi və mətbuat
Yüklə 3,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məhəmməd Hadi və mətbuat
- İslam Qəribli
Məhəmməd Hadi və mətbuat
341 məişətə çalışırlardı”. Bir müddət keçdikdən sonra dünyanın qarmaqarışıq işləri kimi bunların da məişəti tənəzzülə uğradı və o iki gənc “sevgili vətənlərindən ayrılaraq iqbali-girizanə qovuşmaq arzusu iə başqa bir diyara yol tutmağa” məcbur oldular. Xeyli yol getdikdən sonra biri sağa, digəri sola ayrılıan yol ayrıcında üstündə aydın və gözəl xətlə aşağıdakı sözlər yazılmış bir daşa rast gəldilər: “ Ey buraya təsadüf edən səyyah! Sağ tərəfi burax, ora boşdur, boşluqdur! Qaradır, qaranlıqdır!
O cinaha fikir verənlər bir sürü rastpərvaz olanlardır ki, heç vəqt şahidi-bülənd əməllə dəmsaz olamazlar. O yolun zahiri salamat görünüyorsa da, batini eyni fəlakət, salikləri ərbabi- zəlalət, sonu badiyeyi-rəzalətdir.
Sol tərəfə uzanıb gedən bu yolu görürmüsən? Bunda təsadüf ediləcək bir çox müxatirə və təhlükə inkar olunamaz, fəqət təsadüf edilən müxatiratə rəğmən aqibəti salamat, salikləri ərbabi- həqiqət, son nöqteyi-məvasilətləri rövzeyi-rənayi-səadətdir.
Ey sol yola, cinahi-yəsarə getmək istəyən salik! Rəhgüzari-əzimətində surətən pək müdhiş iki əqəbə vardır:
1. Bir dəryayi-xüruşandır, sahili görünməz. Saqın bu dəryayi-dəhşətəngizdən qorxma, cəsarətini topla, bu ümmani- bikəranın ortasına atla! O zaman anlarsan ki, dərya surətində görünən həqiqi dərya olmayıb dəryanümadır. Fənni-tilisim ilə vücuda gətirilmiş quru bir nümayişdən ibarətdir.
2. Dəryayı keçdikdən sonra bir dağ görünəcəkdir. Haman dağın təpəsindən qayət mühib bir arslan nərədari-məhabət olaraq üzərinə hücumavar olacaqdır. Saqın şahrayi-əzimindən dönmə! Sənə arslan görünən ruhsuz bir heykəldən başqa bir şey deyildir. O da bir həkimi-tilisimdananın dəstxətti-məharətidir. Haman şirnümanın belinə atla! Əvvəlcə səni qorxudan o şəkili- mühib sonunda rahnümayi-səadətin olaraq dəlilinin xidmətini görəcəkdir”(293, N 8).
Yazıları oxuyan gənclərin arasında ixtilaf yaranır. Müəllifin Xaif adlandırdığı gənc yazılanları əfanə sayaraq geri İslam Qəribli
342 dönmək qərarına gəlir. Əzim adlı gənc isə arzusuna çatmaq üçün səyahətini davam etdirir.
“Məsləkinin, məsləki-əməlpərvəranəsinin fədakarı olan Əzim” xeyli əzab-əziyyət çəksə də inadından əl götürmür, qarşısına çıxan bütün çətinlikləri dəf edərək arzusuna çatır. Ağır və üzücü məşəqqətdən sonra o, elə bir şəhərə gedb çıxır ki, həmin şəhərin “torpağı məzlumlar qanı içməmiş, təmiz havası zalımların murdar və kirli nəfəsi ilə üfunətlənməmişdi. Ədalətli divanxanaları vicdansızların istbdadi-zalimanələrinə alış-veriş dükanı olmamışdı. Bu ol şəhər idi ki, hürriyyət, ədalət, müsavat və hüquqi-şəxsiyyə kağızlarda deyil, felən və əmələn işlənirdi. Bu o cahani-mərifət idi ki, insanlar həbs ediləcəyinə hər dürlü cinayətin, hər növ bədbəxtliyin mənşəyi-həqiqisi olan cəhalət məhbus edilmişd. Dünyada törəyən hər bir cinayət və vəhşətin səbəbi cəhalət olduğunu bu şəhər sakinləri pək şoxdan anlamışlardı”(293, N 10).
hürriyyət, bərabərlik çəhəri idi ki, “cəhalət yaşadıqca cinayət də yaşayacağını bu şəhər əhalisi pək çoxdan bilmişlərdi. Cəhalət və zülm durduqca, filməsəl, aləm bütün həbsxana olsa belə, yenə də qətl, sirqət, cinayət davam edəcəyi şərqlilərin anlamazlığı kimi aydın olduğunu bu xoşbəxt məxluq anlamışdı”(293, N 10).
Əsərdən çıxarılan nəticə bundan ibarətdir ki, insan arzusuna çatmaq üçün bütün məhrumiyyətlərə sinə gərməli, heç bir çətinlik onu qorxutmamalıdır. Hər qaranlıq gecənin parlaq bir gündüzü olduğu kimi, çəkilən hər bir zəhmətin də sevindirici nəticəsinin olması şəksizdir. Təki insanda görmək istədiyi işi axıra çatdırmağa səbr, səbat və dözüm olsun.
“Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbinin yaradılmasında əvəzsiz xidmətləri olan Ö. F. Nemanzadə “Dəvət” adlı əsərində qeyd edirdi ki, “ Boş iftixar, cahilanə ümid, bixəbəranə təsəlli, üsulsuz rəftar, elm və mərifətsiz icrayi-din və məzhəb bizi nə dünyada, nə də axirətdə sahili-səlamətə çıxara bilməz. Buna görə də bizlər mütləq dünya umurunda qonşu mərifətli millətlərin
Məhəmməd Hadi və mətbuat
343 bugünkü tərəqqi yollarını, məsləklərini tutmalıyıq ki, bu yol və məslək də ancaq birdir. O da mətbəə və mətbuatın çoxalmasına və bu sayədə zəmanəyə görə hər cür məktəb və mədrəsələrin guşadına, maarifi-milliyyəmizin hüsul və
nəşrinə çalışmaqdır”(411, 14). Bir sənətkar olaraq M. Hadi də Ö. F. Nemanzadə və digər qələm dostları kimi mətbuat və mədəniyyəti cəmiyətin inkişafında başlıca vasitələrdən hesab edir və bu mövzulara şeirlər həsr etməklə yanaşı, silsilə məqalələr də həsr edirdi. “Mətbuat və mədəniyyət”, “Qəzetlərimiz, mühərrirlərimiz” məqalələri də bu qəbildən olan əsərlərdəndir. Birinci məqalədə mətbuatı tərəqqinin başlcıa atributlarından biri hesab edən müəllif bildirir ki, mətbuat ictimai həyatın güzgüsü, millətin görən gözü, eşidən qulağıdır. “Mətbuatsız millət dilsiz, gözsüz, qulaqsız, hər şeysiz bir millətdir”(296, N 9), - qənaətində olan müəllif haqlı olaraq qeyd edir ki, mətbuat olmasa bəşər övladı vətənində və dünyada baş verən hadisələrdən xəbərdar ola bilməz, bu xəbərdar olmama isə onu cəhalət və səfalətə sürükləyəcəkdir.
Qərb ölkələrində mətbuatın cəmiyyətin yaşam tərzinin bir hissəsinə çevrilməsindən söz açan müəllif təəssüflə bildirir ki, müsəlman ölkələrində nə
mətbuatın rolu
yetərincə qiymətləndirilir, nə də mətbuat öhdəsinə düşən ictimai vəzifəni ləyaqətlə yerinə yetirir. İnkişaf etmiş ölkələrdə mətbuat işçisi həqiqəti yazıb millətinin tərəqqisinə çalışdığından həm mətbuat orqanına, həm də jurnalıstə etiramla yanaşılır, bizdə isə mətbuata pul kisəsi, cəmiyyəti pis yollara yönəldən bir vasitə kimi baxırlar. “Mütəməddin millətlər mətbuatı təhqir deyil, maddətən pərəstiş edərcəsinə tanıyor, hörmət və təzim göstərir”,.... “bizlər hənuz vəhşətin qaranlıqlarından, cəhl və qəflətin dərinliklərindən qurtarmayırız, qurtarmaq istəməyiriz. Mətbuat nədir, bilməyiriz! Maarif nədir, anlamayırız! Mətbuatımız nə halda, maarifimiz nə gündə!?”(296, N 9).
Kimdir haqlı? Mətbuatın mədəniyyətin ayrılmaz bir hissəsi olduğunu anlayan, onun inkişafına rövnəq verən qərblilər, yoxsa biz!? Haqsız və günahkar olan bizik ki, mətbuatın nəyə Yüklə 3,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|