28
TELEXƏBƏRÇİLİYİN TEXNİKİ ELEMENTLƏRİ. GÖRÜNTÜ. SƏS. İŞIQ
GÖRÜNTÜ PLANLARININ SEÇİLMƏSİ
III BÖLÜM
GÖRÜNTÜ PLANLARININ SEÇİLMƏSİ
Plan ayrıca kadrda
diqqətə yetirilən təsvirin
məzmunudur. Planlar böyüklüyünə və quruluşuna görə
fərqlənir.
İstənilən kadrın ən vacib özəlliyi, lap az da olsa,
hərəkətli olmasıdır. Kadr canlı olmalıdır, yoxsa
cansız rəsmi xatırladar. Hətta adi yarpağı küləkdən
titrəyərkən çəkmək, donuq durumda çəkməkdən daha
yaxşıdır. Kadrda hərəkətlilikdən çıxış edərək çəkiliş
planını dörd yerə ayırırlar:
1) Statik (hərəkətsiz) plan. Bu planda hərəkət yoxdur.
Belə görüntülərə yalnız xüsusi
hallarda telexəbərlərdə
icazə verilə bilər, əgər bu kadr tamaşaçıya özlüyündə
vacib bir bilgini çatdırırsa. Məsələn, hansısa binanın
girişində asılan lövhə və ya yazı. Yəni bəzən hərəkətsiz
kadr uyğun psixoloji durumu diqqətə çatdırır. Məsələn,
təbii fəlakətdən sonra evləri dağılan boş küçə faciənin
miqyasını göstərir,
www.fotolia.com/id/101241713
2) Çevik (dinamik) plan. Bu plan da statik kamera
ilə çəkilir, amma bəzi təbii hərəkətləri də diqqətə
yetirir. Məsələn, dağılmış
küçədə özünə yem axtaran
ev heyvanını və ya qohumları tərəfindən unudulmuş
hansısa tənha qocanı görmək olar. Reportaj janrında
çevik planlara daha çox yer verilir,
www.youtube.com/watch?v=BYAmNHjYKI8
3) Qurama çevik plan. Burada hərəkətin effekti
kameranın hərəkəti nəticəsində (panoram) və ya
obyektivin fokus məsafəsinin dəyişdirilməsi ilə (ZUM-
la, yəni geriçək-önəçək planlarla) yaradılır. Reportajda
qısa panorama nisbətən çox rast gəlinir və məhz qısa
gəzişmə-planlar qəbuledilən sayılır. Panoram tam
bitməlidir: kamera xəbərin məzmununa uyğun şəkildə,
hərəkəti hansısa bir obyektdən başlayıb
digər bənzər
obyektin üzərində dayandırmalıdır.
Məsələn, danışan adamdan başlayıb, dinləyən adamda
bitirməlidir,
www.youtube.com/watch?v=OewIg1-6tsk
4) Kombinasiyalı çevik plan. Bu zaman hərəkətin təbii
və süni kombinasiyası nəzərdə tutulur (şaquli və üfüqi
gəzişmə). Məsələn, ən adi misal: kamera hərəkətdə
olan obyekti izləyir. Yəni kamera da hərəkətdədir.
O, hərəkətdə olan obyektlə paralel hərəkət edir və
“gördüklərini” görüntüləyir,
www.youtube.com/watch?v=QPK8OtwvdOM
Planlar böyüklüyünə görə bir neçə yerə bölünür:
LİP (lap iri plan və ya detal plan, ayrıntının görüntüsü).
Hansısa kiçik bir detala diqqət yetirməkdən ötrü
istifadə olunur. Məsələn, müsahibin qaçan gözləri,
sualı cavablandırmaqdan yayınmasını
əks etdirən
üz cizgiləri və ya ağır bir faciəni yaşamış qadının
yanaqlarından süzülən göz yaşları.
İri plan (portret plan). Bu plan, adətən, müsahibədə
istifadə olunur. Tamaşaçının diqqətini cəlb etmək üçün
hansısa görüntünü ümumi fondan ayırmaq üçün də iri
plandan yararlanırlar.
Birinci orta plan (orta, iri və ya ağ). Bu plan bir kadrda
iki obyekti və ya bir obyekti elə nümayiş etdirir ki,
ətraf fonda, eləcə də yaxınlıqda olan kiçik obyektlər
də görünsün.
İkinci orta plan (orta və ya qurşağa qədər).
Bu plan bir
kadrda iki və ya üç obyekti nümayiş etdirir və insan
bədəninin qurşağa qədər hissələrini göstərir.
Orta ümumi plan. Bu plan bir kadrda iki və ya üç
obyekti elə nümayiş etdirir ki, ətraf fonda, eləcə də
yaxınlıqda olan kiçik obyektlər də görünsün.
Ümumi plan. Bu plan insanı ətraf fonda və ya hərəkət
yerində boyu uzunu göstərir.
Ümumi uzaq plan. Bu
planda obyekt ya uzaqdan,
ya da yüksək bir nöqtədən çəkilir. Bu plan çoxsaylı
obyektləri göstərmək üçündür. Uzaq plandan, adətən,
nümayiş və mitinqlərdə insanların sayını və ya məkanın
miqyasını göstərmək üçün istifadə olunur.
Planlar quruluşuna görə yaxın, orta və uzaq növlərinə
bölünür. Bu hallarda obyektin kadrdakı quruluşu da
öndə, ortada və kadrın arxa fonunda olur.
eot-su.livejournal.com/251387.html
Ümumi plan