Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı



Yüklə 7,98 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə102/306
tarix14.09.2018
ölçüsü7,98 Mb.
#68598
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   306

Beynəlxalq  ticarət  praktikasında  xarici  ticarət  qiymətində  nəqliyyat 

amilinin  nəzərə  alınması  məqsədi  ilə  malların  göndərilməsinin  müxtəlif  bazis 

tipləri 

tətbiq 


olunur. 

Alqı-satqı 

müqavilələrinin 

bazis 


şərtlərinin 

sistemləşdirilməsi  Beynəlxalq  Ticarət  Palatasına  həvalə  olunmuşdur.  Bazis 

şərtlərinin  izahı  üzrə  qaydalar  son  dəfə  1  yanvar  2011-ci  ildə  İnkotenns  2010 

qüvvəyə mindikdə nəşr olunmuşdur. 11.2-ci cədvəldə «İnkotenns 2010»-da olan 

iki əsas terminoloji qnıp göstərilmişdir. 

Cədvəl 11.2 

İnkoterms 2010-a daxil edilmiş terminlər 

1. Nəqliyyatrn istənilən növü yaxud növləri üçün qaydalar

 

EXW



 

Ex Works


 

Franko-zavod

 

FCA


 

Free Carrier

 

Franko-daşıyıcı



 

CPT


 

Carriage Paid to

 

Daşıma ...dək ödənilmişdir



 

CİP


 

Carriage and insurance Paid to

 

Daşıma və sığorta ...dək ödənilmişdir



 

DAT


 

Delivered at Terminal

 

Terminala çatdırılma



 

DAP


 

Delivered at Place

 

Təyinat yerinə çatdırma



 

DDP


 

Delivered Duty Paid

 

Rüsumları ödəməklə çatdırma



 

2. Dəniz və daxili su nəqliyyatı üçün qaydalar

 

FAS



 

Free Alongside Ship

 

Gəmi göyərtəsi boyunca sərbəst



 

FOB


 

Free on Board

 

Gəmi göyərtəsində sərbəst



 

CFR


 

Cost and Freight

 

Dəyər və fraxt



 

CİF


 

Cost Insurance and Freight

 

Dəyər, sığorta və fraxt



 

Birinci  qrupa  daşınmanın  seçilmiş  üsulundan  və  bir  yaxud  bir  neçə 

nəqliyyat növünün tətbiqindən asılı olmayaraq istifadə edilə bilən yeddi termin 

daxildir.  Bu  qrupa  EXW  (franko-zavod),  FCA  (franko-daşıyıcı),  CPT  (daşıma 

...dək ödənilmişdir), CIP (daşıma və sığorta ...dək ödənilmişdir), DAT (tenninala 

çatdmna), DAP (təyinat yerinə çatdınna) və DDP (rüsumları ödəməklə çatdınna) 

daxildir.  Dəniz  yolu  ilə  daşıma  olmadıqda  belə,  bunlardan  istifadə  edilə  bilər. 

Bununla  yanaşı,  yadda saxlanmalıdır ki, həmin terminlər daşımalarda gəmidən 

istifadə olunduğu halda tətbiq edilə bilər. 

«İnkotenns 2010» ikinci tenninlər qrupunda alıcı tərəfindən daşman malın 

çatdırılma  məntəqəsi  və  yeri  liman  olduğuna  görə  həmin  tenninlər  «dəniz  və 

daxili su nəqliyyatı üçün qaydalar» adlandırılır. Bu qrupa FAS (gəmi göyərtəsi 

boyunca sərbəst), FOB (gəmi göyərtəsində sərbəst), CFR (dəyər və fraxt) və CİF 

(dəyər, sığorta və fraxt) tenninləri daxildir. Mal gəminin 



257 


«göyərtəsində» yerləşdirildikdən sonra göndərilmiş hesab edildiyinə görə son 3 

termində onun göndərilmə məntəqəsi qismində gəminin tutacağı (the ship’s rail) 

barədə heç bir xatırlatma yoxdur. Bu məqam müasir kommersiyanın reallıqlarını 

daha  dəqiq  əks  etdirir  və  riskin  fərziyyəvi  perpendikulyar  xətt  üzrə  geri-irəli 

yerdəyişməsi  barədə təsəvvür  yaranmasının qarşısını alır. Göstərilən terminləri 

bilmək,  onları  mənimsəmək  malların  beynəlxalq  daşımaları  ilə  məşğul  olan 

mütəxəssisin ümumi biliklərinin ilkin səviyyəsidir. 

Göründüyü  kimi,  nəqliyyat  xidmətləri  beynəlxalq  ticarətin  özəl 

xüsusiyyətləri  olan  əmtəəsidir.  Bu  xidmətlər  beynəlxalq  nəqli}^at  bazarlarında 

satılır  və  alınır.  Nəqliyyat  xidmətlərinin  qiymətləri  və  onların  göstərilməsinin 

başqa  şərtləri  bəzən  marağı  olan  tərəflər  arasında  aparılan  danışıqların 

predmetidir,  digər  hallarda  isə  hüquq  mənbələrinin  özü  tərəfindən  müəyyən 

olunur. 

Logistik  yanaşma.  Nəqliyyat  daşımalarının  səmərəliliyi  onlara  logistik 

yanaşmadan  mühüm  dərəcədə  asılıdır.  Logistika  {ingiliscə:



 

logistics),  ilk 

növbədə,  malların  hərəkətinin  təşkili  vasitəsilə  kommersiya  fəaliyyətinin  daha 

səmərəli  metodlarının  müəyyən  olunmasıdır.  Məlumdur  ki,  hazırda  qlobal 

Avropa nəqliyyat sistemi formalaşır. Beynəlxalq nəqliyyat dəhlizləri paralel mal 

axınlarının  yaranması  nəticəsində  artıq  fəalij^ət  göstərən  xətlərin  iqtisadi 

fəaliyyətinə zərər dəyməsini istisna edən tərzdə salınır. Avropada multimodal və 

qarışıq  daşımalarda  arasında  get-gedə  daha  çox  fərq  qoyulur.  Multimodal 

daşımalar modulların yerdəyişməsi ilə əlaqədardır; bu halda yük konteynerlərdə, 

althqlı «paketlərdə» yaxud treylerlərdə qablaşdırılır. Yüklərin və yük axınlarının 

müxtəlif  forma,  növ  və  sistemlərinin  dinamik  surətdə  bir-  biri  ilə 

əlaqələndirilməsi baş verir. 



11.6.

 

informasiya sahəsində beynəlxalq xidmətlər 

Dünyada baş verən əmtəə və maliyyə axınlarında beynəlxalq informasiya 

mübadiləsinin rolu getdikcə artır. 

Beynəlxalq  informasiya  mübadiləsi  -  informasiya  məhsullarının 

ötürülməsi və alınması, habelə bir ölkəyə başqa ölkənin dövlət sərhədi üzərindən 

informasiya  xidmətlərinin  göstərilməsidir.  4  iyul  1996-cı  ildə  Rusiyada 

«Beynəlxalq informasiya mübadiləsində iştirak haqqında» 85-03 №- li Federal 

Qanun  qəbul  edilmişdir.  Bu  qanuna  müvafiq  olaraq,  sənədləşdirilmiş 

infonuasiya, informasiya resursları, informasiya məhsulları, beynəlxalq 



258 


Yüklə 7,98 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   98   99   100   101   102   103   104   105   ...   306




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə