Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 20.5. Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası (BMK)
- DB-nin fəaliyyətinin yekunları.
- 20.6. Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (AYİB)
edir. BİA-ya 170 ölkə daxildir, üzvlük BYİB-ə qəbul olunan bütün ölkələr üçün açıqdır. Yalnız ən yoxsul ölkələr BİA-dan kredit almaq hüququna malikdir. Rəsmi meyarlara görə, bunlar əhalisinin hər nəfərə düşən gəliri 1465 ABŞ dolları və az olan ölkələrdir. Amma təcrübədə BİA-nm kreditləri yalnız əhalisinin hər nəfərinə düşən gəliri 905 dollar və az olan ölkələrə verilir. Hər nəfərə düşən gəliri 1465 dollardan az olan ölkələr bir hissəsi BYİB-in borcundan, digəri isə BİA-nm kreditindən ibarət olan yardım ala bilər. BYİB-in borcları hər nəfərə düşən gəliri 5295 dollardan az olan ölkələrə verilir. Hər nəfərə düşən gəlir 5295 dolları keçdikdə, ölkə BYİB-dən borc götünnək hüququnu itirir və Dünya Bankının tenninologiyasma görə, «kamal attestatı alır». Məlumatlara əsasən, 1990-cı illərdə BİA-nm kreditlərinin 44%-i Afrika, 25%-i Cənubi Asiya, 14%-i Şərqi Asiya, 5%-i Latın Amerikası və Karib dənizi hövzəsi ölkələrinin, 2%-i Yaxın Şərq və Şimali Afrika dövlətlərinin payına düşmüşdür. Sponsorlar üzvlük haqlarını BİA-nm sərəncamına illik 3 tranşla verirlər. Maliyyələşmənin xüsusiyyətlərinə görə BİA üzvləri 2 qrupa bölünür. Rusiyanın daxil olduğu birinci qrup ABŞ, Kanada, Qərbi Avropa dövlətləri, Yaponiya, Avstraliya, Yeni Zelandiya, CAR və Küveytdən ibarətdir və üzvlük haqlarını BİA-nm əməliyyatlarında məhdudiyyətsiz istifadə oluna bilən sərbəst dönərli valyutalarla ödəyir. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdən ibarət ikinci qrup üzvlük haqlarının 10%-ni sərbəst dönərli valyuta ilə, qalan 90%-i isə öz valyutasında ödəyir. İkinci qrupa daxil olan ölkələrin üzvlük haqlan BİA-nm layihələrinin maliyyələşdirilməsində yalnız onların hökumətləri ilə bağlanılan xüsusi müqavilə əsasında istifadə edilə bilər. 20.5. Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası (BMK) Bu koıporasiya 1956-cı ildə inkişaf etməkdə olan ölkələrin özəl sektoruna yardım göstərilməsi məqsədilə yaradılmışdır. Rokfeller Komitəsinin Hesabatına izahatda xüsusi qeyd olunurdu ki, «BMK-nm əsas funksiyası özəl kapitalla rəqabət aparmaq deyil, onun investisiyalarını tamamlamaq və dəstəkləməkdir»’. ^ Matecki B. The Establishment of the International Finance Corporation and United States Policy. A Case Study in International Organization. L., 1957. P. 42. 593
BMK-nın ali orqanı BYİB-in İdarəedicilər Şurasının üzvlərindən ibarət olan İdarəedicilər Şurasıdır, BYİB-in prezidenti BMK-nın prezidentidir. Cari əməliyyatları İcraçı Direktorlar Şurası həyata keçirir. Lakin BİA-dan fərqli olaraq, korporasiya maliyyə və hüquqi baxımdan BYİB-dən tam ayrılmaqla bərabər, özünün işçi heyətinə də malikdir. BMK-nın məqsədi inkişaf etməkdə olan ölkələrə özəl sektorun möhkəmləndirilməsini və özəl biznesin yaradılmasını dəstəkləmək yolu ilə onların iqtisadi artımına yardım etməkdir. Korporasiyanın əsas vəzifəsi özəl investorlara və maliyyə qurumlarına inkişaf etməkdə olan ölkələrə səmərəli kapital qoyuluşlarında kömək göstənnəklə, katalizator rolunda çıxış etməkdir. BMK kreditləri 12 illik güzəşt müddəti olmaqla 3-15 ilə, bazara yaxın şərtlərlə verir. Passivlərinin 80%-ə yaxınını maliyyə bazarlarından cəlb edir, 20%-ni isə BYİB-dən borc alır. Bir qayda kimi, korporasiya öz layihələrində başqa investorların iştirakını tələb edir, özünün payı isə 25-35% olur. Onun fəaliyyətinin mühüm cəhəti borc vennəklə yanaşı, bilavasitə özəl müəssisələrin kapitalına vəsait qoymasıdır. İnvestisiyalara Zəmanət üzrə Çoxtərəfli Agentlik (MIGA) 1988-ci ilin aprelində üzv-dövlətlərin iqtisadi inkişafına xarici investisiyaların stimullaş- dırılması vasitəsilə yardım göstərmək məqsədilə yaradılmışdır. MIGA-nm təşkilatı strukturu Dünya Bankı qrupuna daxil olan digər təşkilatlarda olduğu kimidir. BYİB-in prezidenti eyni zamanda MIGA-nm da prezidentidir. Agentlik onun üzvü olan dövlətlərin milli iqtisadiyyatına xarici investorların qoyduğu kapitalların siyasi xarakterli qeyri-kommersiya risklərindən, o cümlədən mülkiyyətdən məhrum olunmadan, müharibədən və vətəndaş iğtişaşlarından qorunacağına maliyyə zəmanəti verir. Bu cür zəmanətlər iqtisadi islahatlarla yanaşı, siyasi dəyişikliklərin də baş verdiyi ölkələrə investisiya axınlarının qarşısını alan maneələri aradan qaldırmağa imkan verir. Bununla bərabər. Agentlik inkişaf etməkdə olan ölkələrin hökumətlərinə xarici investisiyaların cəlb olunmasının mali}^ə, iqtisadi və hüquqi məsələləri üzrə məsləhətvermə xidmətləri göstərir. 2010-
cu ilin əvvəlinə MIGA risklərin örtülməsi üçün ümumi məbləği 11 milyard dollar olan 500-ə yaxın zəmanət (o cümlədən Rusiya, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Özbəkistan və başqalarına iqtisadiyyatın maliyyə, infrastruktur, faydalı qazıntıların hasilatı, telekommunikasiya, energetika və turizm kimi sahələrində) vermişdir. Zəmanətlər əsasən xarici və ya müştərək şirkətlərin
həyata keçirdiyi layihələrə investisiyalar üçün verilir. DB-nin fəaliyyətinin yekunları. Fəaliyyət göstərdiyi 65 il ərzində Dünya Bankı təqribən 140 ölkədə həyata keçirilən 8 mindən artıq layihəni dəstəkləmək məqsədlərinə 500 milyard ABŞ dolları ayınnışdır. Bank iqtisadi, siyasi və mədəniyyət şəraiti fərqlənən ölkələrdə layihələrin hazırlanması və həyata keçirilməsi sahəsində unikal təcrübə toplayaraq, nəinki mühüm maliyyə qurumuna, həmçinin, biliklər və təcrübənin dünya miqyaslı xəzinəsinə çevrilmişdir. Bank öz fəaliyyətində bütün beynəlxalq iqtisadi təşkilatlarla sıx əməkdaşlıq edir. 20.6. Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (AYİB) Bu bank 1990-cı ildə Fransa Prezidenti Jiskar d’Estenin təşəbbüsü ilə yaradılmış və 1991-ci ildən fəaliyyətə başlamışdır. Onun təsisçisi 40 dövlət olmuş, sonradan üzvlərinin sayı 56-dək çoxalmışdır (RF 1992-ci ildən üzvdür və bankın kapitalında kvotası 4%-dir).
•
əməliyyatları müstəsna olaraq Mərkəzi və Şərqi Avropa dövlətlərində aparmaq; •
hüquqlarına hömıətlə yanaşılmasını dəstəkləmək; •
kommersiya bankı ilə inkişaf bankı funksiyalarını əlaqələndinnək; •
Avropada ümumi vəzij^ətin yaxşılaşmasına yardım etmək. AYİB-in təsis olunması haqqında Sazişin 1-ci maddəsində göstərilir ki, bank üçün ən başlıcası, siyasi və iqtisadi qurum elementlərini əlaqələndinnək. Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələrində iqtisadi islahatların həyata keçirilməsini, özəl sahibkarlıq fəaliyyətini dəstəklənmək, orada demokratik islahatların aparılmasını sürətləndinnəkdir. Bankın fəaliyyətinin əsas istiqamətlən: •
özəl yaxud özəlləşdirilən müəssisələrin malİ3^ələşdirilməsi; •
infrastrukturun inkişafı layihələrinin maliyyələşdirilməsi; •
konkret layihələr üzrə məsləhət-texniki yardımın göstərilməsi. Özəl yaxud özəlləşdirilən müəssisələr, kommersiya müəssisələrindən və ya onların vasitəçilərindən ərizələri qəbul edən Kommersiya Departamenti tərəfindən maliyyələşdirilir. Müvafiq ərizəyə baxılarkən, layihənin kommersiya 595 Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|