Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ümumi ticarət sistemi
- Xüsusi ticarət sistemi
- BTP-nin rəsmi məqsədi
- Katibliyin
- İnzibati Komissiya
- Yoxlama sualları
•
regional ticarət; •
dünya ticarətinin qaydalarını müəyyənləşdirən yaxud buna dair tövsiyələr verən beynəlxalq təşkilatlar (ÜTT, BVF, UNCTAD və BMT-nin digər qurumları); •
ikitərəfli, regional müqavilələr və sazişlər. Müasir beynəlxalq ticarət statistikasında ticarət sisteminin 2 tip uçotu aparılır: ümumi ticarət sistemi və xüsusi ticarət sistemi.
olunan statistik məlumatların aid olunduğu) onun iqtisadi ərazisi ilə üst-üstə düşdükdə və ölkənin iqtisadi ərazisindən çıxarılan bütün mallar ixraca aid olunduqda tətbiq olunur. Xüsusi ticarət sistemi inteqrasiya qruplarının iştirakçısı olan ölkələr tərəfindən və dövlətlərin başqa müqavilə münasibətləri əsasında yaradılır və tənzimlənir.
Beynəlxalq Ticarət Palatası (ICC - International Chamber of Commerce) beynəlxalq qeyri-hökumət təşkilatı, işgüzar dairələrin və birliklərin federasiyasıdır. Təşkilat 1919-cu ildə Atlantik-Sitidə (ABŞ) keçirilən beynəlxalq ticarət konfransında təsis olunmuşdur; 1920-ci ilin iyunundan fəaliyyət göstərir. Parisdə yerləşir. Nyu-York, Cenevrə və Honkonqda şöbələri var.
yaxşılaşmasının dəstəklənməsi əsasında açıq dünya iqtisa-diyyatmı, işgüzar adamların və onların təşkilatlarının qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığını daha da inkişaf etdirmək, xalqlar arasında dostluq münasibətlərini möhkəmlətməkdir. Palatanın fəali}^əti azad və ədalətli rəqabət prinsiplərinə əsaslanan bazar iqtisadiyyatı sisteminin qurulmasına, istənilən formada proteksionizmə qarşı mübarizəyə, bütün ölkələrin dünya iqtisadiyyatına tam inteqrasiya olunmasına, dövlətlərin sərhədləri üzərindən kommersiya mübadiləsinin asanlaşdırılmasına, işgüzar fəallığın yüksək standartlarına, mülkiyyətə hönnətin və uzunmüddətli beynəlxalq kommersiya əlaqələrinə inamın möhkəmləndirilməsinə yönəlmişdir. Palatada üzvlük 2 səviyyədədir: •
729 güdməyən milli komitələr və onlara bərabər təşkilatlar səviyyəsində; • «bilavasitə üzvlər», yəni ölkədə BTP-nin milli komitələri olmadıqda, Palata üzvlüyünə qəbul olunan hüquqi və fiziki şəxslər. Palatanın rəhbər orqanları Konqres, Şura və İcra Komitəsidir. Konqres 3 ildən bir. Palatanın fəaliyyətini yekunlaşdırmaq, beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin aktual problemləri üzrə tövsiyələrin qəbul olunması üçün çağırılır. Ayrı-ayrı mövzuların müzakirəsi üçün konfranslar çağırılır. Qərarlar Ys səs çoxluğu ilə qəbul edilir. Konqresin işində hökumətlərin, beynəlxalq və milli təşkilatların nümayəndələri məşvərətçi səs hüququ ilə iştirak edir. Prezidentin başçılıq etdiyi Şura Konqresin çağırılmasını hazırlayır, konqreslər arasındakı dövrdə Palatanın işinə rəhbərliyi həyata keçirir, təşkilata yeni üzvləri qəbul edir. Şura milli komitələrin nümayəndələrindən ibarətdir. Onların səsinin sayı (3 səsədək) milli komitə tərəfindən Palatanın büdcəsinə ödənilən üzvlük haqqının məbləğindən asılıdır. Şuranın tərkibinə bir səs hüququ olan «bilavasitə üzv» daxildir. Şuranın sessiyalan 2 ildən bir keçirilir. İcra Komitəsinin tövsiyəsi ilə Şura tərəfindən prezident. Beynəlxalq Arbitraj Məhkəməsinin sədri. Palatanın coğrafi strukturu nəzərə alınmaqla, tərkibinin ‘/3 hissəsi hər il dəyişən İcra Komitəsinin üzvlərini seçilir. Katibliyin tərkibinə milli komitələrin səlahiyyətli nümayəndələrindən ibarət olan İnzibati komissiya daxildir. BTP ticarət-sənaye palatalarının fəaliyyəti haqqında sorğu kitabları nəşr edir və aylıq informasiya bülletenləri buraxır. Baş Katib Şuranın və İcra Komitəsinin tapşırığı ilə təşkilati-texniki və inzibati funksiyaları yerinə yetirir, BTP-nin məşvərətçi statusa malik olan BMT təşkilatları ilə əlaqələr saxlayır. Katibliyin tərkibinə milli komitələrin səlahiyyətli nümayəndələrindən ibarət olan İnzibati Komissiya daxildir. Xülasə • BTP - ticarət qaydalarını, gömrük tariflərini və dünya ticarəti ilə əlaqədar olan digər məsələləri tənzimləyən, daimi fəaliyyət göstərən universal beynəlxalq təşkilatdır. Sələfi GATT-dan fərqli olaraq, BMT sisteminin ixtisaslaşmış təşkilatıdır. GATT Sazişi BMT-nin ixtisaslaşmış təşkilatı statusuna malik deyildi və BMT sistemi ilə bağlı olan hökumətlərarası idarəyə aid olunurdu. ÜTT öz normativ statusunu jmksəltmişdir: məsələn, GATT-dan 730
fərqli olaraq, ÜTT Komitənin qərarı ilə uduzmuş hesab olunan tərəfə, həmin qərarın qəbul olunmasını dayandırmağı qadağan etmək hüququna malikdir. Mübahisələrin həlli üzrə orqan və ÜTT-nin apelyasiya orqanı hökumətlərdən ÜTT qarşısında öhdəliklərinin yerinə yetirilməsini tələb edə, şikayətçi hökumətə eavab ticarət tədbirləri həyata keçinnək səlahiyyəti (ticarət qaydasının pozulması faktı təsdiqləndikdə) verə bilər. •
dünya üzrə mallar və xidmətlərlə ticarətin təqribən 97%-nə şamil olunan çoxtərəfli müqavilədir. Təkcə Uruqvay raundunun razılaşmalar zərfinə ümumilikdə 50-dən çox beynəlxalq ticarət sazişi və digər hüquqi sənəd daxildir və onlardan ən vacibi ÜTT-nin təsis olunması haqqında Sazişdir. •
raundlarında, çox dar çərçivəyə daxil olan bəzi sənədlər isə ÜTT üzvü olan ölkələrin səlahiyyətli nümayəndələrinin iştirak etdiyi konfranslarda qəbul olunur. Ticarət danışıqlarının sonuncu raundu 2001-ci ildə Qətərin paj^axtı Dohada başlamışdır. İnkişaf etməkdə olan ölkələrin bəzisi (Çin, Braziliya, Argentina, CAR və s.) ilə ABŞ və Aİ arasında çox güclü ziddİ3^ətlər nəticəsində raund faktiki olaraq baş tutmamışdır. Ziddiyyətlər əsasən ölkələrin 2 qrupunun aqrar siyasətə fərqli yanaşmasından yaranmışdır. İnkişaf etmiş ölkələr onilliklər ərzində inkişaf etməkdə olan ölkələrdə kənd təsərrüfatının dövlət tərəfindən dəstəklənməsinin ixtisar olunmasını tələb etsələr də, öz fermer təsərrüfatlarına hərtərəfli yardım göstərir. Bunun nəticəsində inkişaf etməkdə olan ölkələrin aqrar məhsulları dünya bazarlarında rəqabətə davam gətirmir. Bu dəfə inkişaf etməkdə olan ölkələr həmin ölkələrdə dövlətin kənd təsərrüfatından «getməsi» barədə sərt tələblər irəli sürmüş və nəticədə danışıqlardakı maneələr keçilməz olmuşdur. ÜTT çərçivəsində qəbul olunan sazişlərin böyük bir qismi, o cümlədən Ticarətlə Əlaqədar Olan İnvestisiya Tədbirləri üzrə Saziş (TRIMs), Əqli Mülkiyyət Hüquqlarının Ticari Məsələləri üzrə Saziş (TRIPS), Xidmətlər Sahəsində Ticarət üzrə Baş Saziş (OATS) mühüm rol oynayır. Yoxlama sualları 1.
Tariflər və Ticarət üzrə Baş Saziş (GATT) nə vaxt, kim tərəfindən və hansı məqsədlə təşkil edilmişdir? GATT danışıqlarının birinci raundunun nəticələri necə olmuşdur?
Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|