Книга переведена и издана заказу фонда поддержки по политики тюркоязычных государств
Yüklə 1,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- P.S. Sizin diqqətinizə təqdim etdiyim “AY – Ayaqqa- bı yalayanlar” bölməsindən parçalar “Jas Alaş”, “Свобода
- Stalinin 25 ildən çox sürən hakimiyyəti illərində əgər şəxsi- yyətə pərəstiş özünün ən yüksək həddinə çatmışdısa, ondan
- QOPMUŞ DÜYMƏ
- İKİ PREZİDENTLƏ BİRLİKDƏ VƏ YA JAMBILIN BAYRAMINDA KƏDƏR
56 AY ilə bağlı mövzuya qayıdaraq bir daha demək istəyirəm: indi heç kim bizim şairləri, yazıçıları, alimləri, deputatları və xalqın ağsaqqallarını Türkmənbaşını vaxtilə Allah səviyyəsinə qaldıran türkmən “ayaqqabı yalayanlar”ından zəif və ya istedadsız olmaqda ittiham edə bilməz! P.S. Sizin diqqətinizə təqdim etdiyim “AY – Ayaqqa- bı yalayanlar” bölməsindən parçalar “Jas Alaş”, “Свобода слова”, “DAT” qəzetlərində çap edilib. Oxucuların qəzetlərin bu saylarına marağı xüsusilə böyük olub. Sovet dönəmində Stalinin 25 ildən çox sürən hakimiyyəti illərində əgər şəxsi- yyətə pərəstiş özünün ən yüksək həddinə çatmışdısa, ondan heç də geri qalmayan Xruşov və Brejnevə pərəstişin miqyası da kiçik deyildi. Bu gün isə Qazaxıstan “rəhbərinin” tərifl ən- məsi stalinsayağı şəxsiyyətə pərəstiş kultunun yeni forma- larının axtarışından başqa bir şey deyil. Amma, məndə olan informasiyaya görə, dövlət başçısı “Ayaqqabı yalayanlar”-ı oxuyandan sonra əvvəlcə hirslənib, sonra isə onun küçələrdə- ki portretlərinin sayını azaltmaq barədə göstəriş verib. Bu yaxınlarda maşınla Almatıdan Şımkentə getdik. Yol boyu yal- nız üç-dörd yerdə prezidentin portretlərini gördük. Mən Milli liderin bu göstərişindən məmnun qalmışdım. 57 QOPMUŞ DÜYMƏ Bir dəfə Hitlerdən - 60 milyon insanın vaxtsız ölümünə səbəb olmuş şəxsdən soruşurlar: “Şərqdə istila etdiyimiz xalqlara qarşı si- yasətimizi necə quracağıq?” O, belə cavab verir: “Onları səhərdən axşama kimi müxtəlif səslərin içində saxlamaq və kitab oxumaları- na imkan verməmək lazımdır. Çünki, küyə düşmüş, mənəviyyatsız adamlar özlərini həmişə xoşbəxt hiss edirlər”. Sonralar alimlər Hit- lerin bu dediklərini yoxlamaq üçün belə bir eksperiment keçirdilər. Pelopennes adası sahillərində delfi nlər üçün çox yüksək səslə müa- sir, coşdurucu musiqi qoşurlar. Nəticədə kakofoniya səslərindən ağıllarını itirmiş, sanki sərxoş olmuş delfi nlər özlərini sahilə atırlar. Bəli, bu gün Hitlerin arzuları reallığa çevrilib. Əgər bu gün müasir musiqini iki qrupa bölsək – insanı xeyirxahlığa səsləyən və əksinə - Adəm və Həvvanın davamçılarının mənəviyyatını pozan, onu coşduran musiqi, əminliklə demək olar ki, sonuncu artıq bütün dünyanı fəth edib. Bizim ölkələrimizdə - Qazaxıstan və Qırğızıstan- da da kitab oxumağa əvvəlki həvəs qalmayıb. Yəqin ki, heç kim bütün Sovet İttifaqını qorxu içində saxlayan totalitar bir sistemi təri- fl əmək istəməz. Amma, etiraf etmək lazımdır ki, o vaxt mənəviyyata xüsusi qayğı, diqqət yönəldilirdi. O dövrdə Aytmatovun az qala yarım milyonluq tirajlarla çap olunan kitablarına oxucu məhəbbəti də insanı heyrətə gətirirdi. 1981-ci ildə Kremldə SSRİ yazıçılar ittifaqının VII qurultayı keçirilirdi. Fasilə vaxtı biz Çingiz Torekuloviçlə Kreml yaxınlığında gəzə-gəzə, Qızıl Meydandakı QUM-a (Əsas universal mağaza) gir- dik. Mən demişdim ki, qalstukum yaddan çıxıb evdə qalıb və təzəsi- ni almaq istəyirəm. Aytmatov isə təklif elədi ki, gedək alaq. Biz QUM-a daxil olan kimi ətrafımıza 30-40 nəfər yığışaraq Aytmato- vdan avtoqraf istəməyə başladılar. Qısa müddət ərzində bu adamların sayı 200-250 nəfərə çatdı. Çoxları mağazanın birinci mərtəbəsindəki kitab şöbəsinə qaçaraq Aytmatovun kitabını alır və bizim yanımıza qayıdırdı. Çox keçmədən QUM-un direktorunun bizim qarşımızda 58 peyda olması göstərdi ki, “Aytmatov buradadır” pıçıltılarının sədası ona da çatıb. - Hansı malla maraqlanırsınız? Ünvanı deyin və biz sizə lazım olan hər şeyi ora çatdırarıq – o dedi. - Yox-yox, heç nə lazım deyil, biz Qızıl meydanda gəzirdik və fi kirləşdik ki, bura da girək, - deyə Şıken cavab verdi. Bizi əhatəyə alan insanların isə bəziləri Aytmatovun əsərlərinə heyran olduqlarını bildirir, digərləri indi hansı əsərin üzərində çalışdığını soruşurdular. Birtəhər qabağa keçməyə çalışaraq kimi özü üçün, kimi də oğlu, qızı və ya nəvəsi üçün sevimli yazıçının imzasını almaq istəyirdi. Nahar fasiləsi sona çatırdı. “Bağışlayın, biz qurultaya gecikirik”, - deyə mən qışqıraraq, çətinliklə də olsa Şıkeni kütlənin içərisindən çaxara bildim. İnsanların böyük bir qrupu düz Kremlin darvazasına kimi bizim arxamızca gəldi. Yalnız burada, darvazanı keçəndən sonra gördük ki, Aytmatovun plaşının bir düyməsi qoparılıb... 59 İKİ PREZİDENTLƏ BİRLİKDƏ VƏ YA JAMBILIN BAYRAMINDA KƏDƏR Mən Qazaxıstanın Qırğızıstandakı Fövqəladə və Səlahiyyətli Səfi ri olanda Qırğızıstan Respublikasının Prezidenti Əskər Akayev və Çingiz Aytmatovla mən Jambıl Jabayevin 150 illik yubileyinə dəvət olunmuşduq. Əvvəlcə biz prezidentin Almatıdakı administrasiyasına getdik. Oradan isə Jambıl rayonunun mərkəzi – Uzınaqaş qəsəbəsinə yollandıq. Yol polisi bizi motosikletlərdə müşayiət edirdi. Birinci maşında prezidentlət Nursultan Nazarbayev və Əskər Akayev gedirdilər. Aytmatovla mənim oturduğum avtomobil isə ikinci sırada idi. Uzınaqaşın mərkəzinə yaxınlaşdıqda biz dayandıq, prezidentlərin maşını isə yoluna davam elədi. Onları meydana yığışan minlərlə insan alqışlarla qarşılayırdı. Bir qədər sonra bizə də getməyə icazə verdilər. Biz Aytmatovla maşından çıxanda bütün meydan hamılıqla sürəkli alqışlarla bizi qarşıladı. Hər tərəfdən üstümüzə alqış və xoş arzular yağışı yağırdı. Alqışlar beş dəqiqəyə yaxın, biz meydandan növbəti küçənin tininə, prezidentlər olan yerə çatana kimi davam elədi. Düşünürəm ki, camaatın bizə yönələn alqışları prezidentlərə ünvanlanan alqışlardan daha çox olmuşdu. Çünki, onların ətrafındakılar bizə kinli baxışlarla baxırdılar. Bir qədər sonra Qazaxıstanın dövlət katibi Axmetjan Yesimov bizə yaxınlaşaraq məni kənara çağırdı: - Muke, yaxşı olar ki, siz Aytmatovla dərhal Jambılın muzeyinə gedəsiniz, sizə bu toplantıda iştirak etmək vacib deyil. Prezidentlər də bir saatdan sonra ora gələcəklər. Əvvəlcə mən belə qəfi l təklifi rədd etmək istədim, amma sonra başa düşdüm ki, bu prezidentin yaxınlarının ideyasıdır. Onların düşüncəsinə görə, xalq ən böyük hörmət və ehtiramı hökmdarlara göstərməlidir, başqasına yox. Hətta, bu başqası Aytmatovun özü olsa belə... Mən Aytmatova deyəndə ki, biz Jambılın muzeyinə getməliyik, o, uşaq kimi incidiyini gizlətmədi: Yüklə 1,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|