Книга переведена и издана заказу фонда поддержки по политики тюркоязычных государств
Yüklə 1,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “ŞAXANOV. Qazaxıstanda dekabr hadisələrindən sonra Moskvanın “Xalqlar dostluğu” jurnalının 1987-ci il 9-cu sayında Qazaxıstan SSR Nazirlər Soveti sədrinin
- “...Budur, zaman özü bizim rəhbərlərin əksəriyyətini bərkə-boşa salmaqla yoxladı. Həmçinin Kunayevi. Protek
- KUNAYEV. ... Mənim şəxsiyyətimə pərəstiş barədə danışarkən demək lazımdır ki, ölkənin bütün respublika- larında, vilayətlərdə, şəhərlərdə SovİKP MK-nın Siyasi
- “Çimkentden Almatıya maşınla getdik. Çimkentin özündə də, Sayram və Tülkübaş rayonlarından keçən yol boyunca da birmərtəbəli ev boyda, bəzi yerdə isə hət
41 edirdi. Həm də o vaxt onları hələ şöhrət və başqa insani zəif cəhətlər öz cənginə almamışdı. İndi isə Qazaxıstan prezidenti haqqında yeni qanun qəbul olunub. Parlamentin 100 faizlik dəstəyi ilə Nazarbayev “Milli lider” statusu alıb. Təkcə prezidentin yox, onun yaxın qohum- larını da tənqid edənləri həbsxanada düz 18 il ərzində “havayı yemək və istirahət” gözləyir. Bu qanun layihəsinin müəllifl əri tək bir insana “yarımaq” arzusu ilə hətta Türkmənbaşının da xidmətçilərini ötüb keçiblər. Bütün bu olaylar artıq Aytmatovun ölümündən sonra baş verib. Mənim üç hissəli “1986-cı ilin dekabr salnaməsi” sənədli əsərimin “Kunayevin dünyası” fəsilində hər hansı ayrıca bir şəxsə pərəstişlə bağlı belə sətirlər var: “ŞAXANOV. Qazaxıstanda dekabr hadisələrindən sonra Moskvanın “Xalqlar dostluğu” jurnalının 1987-ci il 9-cu sayında Qazaxıstan SSR Nazirlər Soveti sədrinin “Şəfa” adlı müsahibəsi dərc olunmuşdu. Bu müsahibədə sizin ətrafınızdakı mühitlə bağlı tənqidi fi kirlər yer almışdı: “...Budur, zaman özü bizim rəhbərlərin əksəriyyətini bərkə-boşa salmaqla yoxladı. Həmçinin Kunayevi. Protek- sionizm, hakimiyyətdən nəşələnmək, öyünmə - var idi. Onun nəhəmg portretləri – bütün şəhərlərdə və kəndlərdə, idarələrdə, məktəblərdə, ali təhsil müəssisələrində və hət- ta bomba sığınacaqlarında! Bu sanki onun adını Qa- zaxıstanın taleyi ilə bağlayırdı. Və burdan da cəzasızlıq, qanunların pozulması, problemlərin ört-basdır edilməsi, sosial ədalət prinsiplərinin pozulması...” KUNAYEV. ... Mənim şəxsiyyətimə pərəstiş barədə danışarkən demək lazımdır ki, ölkənin bütün respublika- larında, vilayətlərdə, şəhərlərdə SovİKP MK-nın Siyasi Bürosunun başqa üzvlərinin portretləri ilə yanaşı mənim 42 də şəklim asılırdı. Qazaxıstanda bəzi adamlar mənin portretimdən yaltaqlıq məqsədilə istifadə edə bilərdilər. Amma, mən bununla bağlı dəfələrlə vilayət rəhbərlərini məzəmmət eləmişəm... Ola bilər ki, bəzi hallarda mən də zəifl ik göstərmişəm... Təbii ki, bu da olub. Güman edirəm, siz düşünmürsünüz ki, yaltaqlıq Bre- jnev dövrü ilə bərabər yoxa çıxıb. İndi bizdə prezident üsuli idarəsidir. Bizim vaxtımızda partiya rəhbərliyində büro var idi, hər sahə üzrə katiblər fəaliyyət göstərirdi. Çox vaxt formal da olsa, müzakirələr aparılırdı, bu və ya digər məsələ ilə bağlı fi kirlər səslənirdi. Bu gün isə ölkəyə bir nəfər rəhbərlik edir. Bunun nəticələrini 10-15 il sonra görəcəksiniz... Çalışın mənim xəbərdarlığımı yadda sax- layın. Hətta çox ola bilər ki, siz Brejnev dövrünü böyük nostalji hissləri ilə xatırlayasınız”. Necə də uzaqgörən imiş! Kunayevin dedikləri təsdiqini tapır. Bizim Aytmatovla son görüşlərimizdən birində söhbət ƏA- dan (ƏA - əldəqayırma allah) düşdü. Mən ona hələ tamamlanmayan “Yaltaqlıq yarışlarının çempionları” esse toplusundan ayaqqabı yalayanlara həsr olunmuş bir parçanı oxudum: “Çimkentden Almatıya maşınla getdik. Çimkentin özündə də, Sayram və Tülkübaş rayonlarından keçən yol boyunca da birmərtəbəli ev boyda, bəzi yerdə isə hət- ta ikimərtəbəli ev boyda yalnız bir nəfərin – Elbaşının (ölkə başçısının) yaraşıqlı şəkilləri düzülmüşdü. Jambul vilayətinə daxil olanda isə biz yaltaqlığın daha heyrətamiz nümunəsini gördük. Etiraf etmək lazımdır ki, bu sahədə şəksiz birincilik vilayətin rəhbəri Boribay Jeksenbinə məxsusdur. Əminliklə demək olar ki, Xruşov, Brejnev, hətta Lenin və Stalin də belə şey görməmişdilər. Təxmini hesablamaq olar ki, rəhbərin gülümsəyən, düşüncələrə 43 qərq olmuş halda, bəzən Lenin kimi əlini qabağa uzatmış vəziyyətdə, həyat yoldaşı ilə, gənclərlə, fəhlələrlə, kosmo- navtlarla şəkilləri əks olunmuş və yol boyu sıralanmış (hər 200, 300, 500, 1000 metrdən bir) bilbordlara neçə yüz min dollar xərclənib. Kommunist partiyasının hət- ta yuxarıda adları çəkilən rəhbərləri də belə şərəfə layiq görülməmişdilər. Mən vaxtilə bir ay Almaniyada və Av- ropanın başqa ölkələrində yaşamışam və bu ölkələrin heç birində hazırkı dövlət başçısının bircə portretinə də rast gəlməmişəm. Əlbəttə ki, hər hansı bir nəfərin, hətta bu adam dahidirsə də belə, bu şəkildə “göylərə qaldlrılması” heç bir başqa ölkədə mümkün deyil”. – Bir şəxsə bu cür qəribə pərəstiş göstərilməsi hallarına nəinki Avropada, heç Rusiyada – vaxtı ilə şəxsiyyətə pərəstişin dayağı hes- ab olunan bir ölkədə də artıq rast gəlinmir, - deyə Aytmatov uzun sürən sükutdan sonra əlavə etdi. – Putin bu sarıdan özünü çox tədbir- li rəhbər kimi göstərib. - Bütün dünyada qəbul olunmuş bir şey var, - deyə mən bildird- im. – Əgər televiziyada hər hansı bir ağ yalan fasiləsiz olaraq həqiqət kimi təbliğ edilsə, əhalinin əksəriyyəti buna inanmağa başlaya- caq. Bəzi rəhbərlər bunu görüb insanların bu xüsusiyyətini tam öyrəniblər. Mən insanları iki qrupa bölürəm. Həqiqəti itirənlər və onu hələ ki, müəyyən qədər də olsa qoruya bilənlər. Bədbəxtlikdən aramızda həqiqəti itirənlər daha çoxdur. Onlar özləri də hiss edirlər ki, kütləvi toplantılarda və televiziyaların ekranlarından insanlara həyasızcasına yalan söyləyirlər. Amma, bunu onların vəzifələri, icti- mai statusları tələb edir və buna görə də soyuqqanlı qala bilirlər. Bu insanların ikiüzlülükləri mənə elə pis təsir göstərir ki, artıq onlarla ünsiyyət qurmamağa qərar vermişəm. - Yadımdadır, iki-üç ay bundan əvvəl sən “AY”, daha doğrusu “Ayaqqabı yalayanlar” adlı şeirini mənə oxumuşdun. Bu şeir məhz bu problemə həsr olunub. Əgər əzbər bilirsənsə, bir də oxuyarsan? – deyə Aytmatov xahiş etdi. Yüklə 1,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|