31
bu dəfə Orta Asiyanın bəzi respublikalarında baş verən özbaşınalığa
ədalətli şərh vermişdi. Onun dediklərini olduğu kimi verirəm:
“Şimali Afrika – bizim Orta Asiya kimidir. Rəhbərlər öz
vəzifələrində 20-30 il otururlar. Qəbilə üsul idarəsi, qohumbazlıq,
korrupsiya. Pul var, amma əhali bu pulu görmür. Yalnız hakim
ailə, qəbilələr varlanır, buna görə də tez-tez münaqişələr baş
verir”.
Bu arada SSRİ vaxtından daha bir gülüş doğuran məlumatı
açıqlayaq.
“
XXII qurultayda Rəşidov öz çıxışında çox böyük
məftunluqla Xruşovun adını 9 dəfə çəkib. Amma, digər
çıxışçıların da böyük əksəriyyəti eynilə bu cür danışıblar.
Misal üçün Rəşidovdan əvvəl və ya sonra çıxış edən natiqlərin
nitqini araşdıraq. Beləliklə Qazaxıstan KP MK-nın birinci
katibi Dinmuxamed Kunayev Xruşovun adını 8 dəfə xatırladıb,
Belorusiya KP MK-nın birinci katibi Kiril Mazurov – 7 dəfə,
Ukraynanın rəhbəri Nikolay Podqornıy isə rekorda imza atıb
və çıxışında (düzdür, digərlərindən 2 dəfə uzun çıxışı zamanı)
Xruşovu düz 14 dəfə tərifl əyib”.
F. Razzakov
(Siyasi Büroda korrupsiya. “Qırmızı özbəyin” işi.
Moskva: alqoritm, EKSMO, 2009-cu il)
Bu kitabda Özbəkistan Kommunist Partiyası Mərkəzi
Komitəsinin birinci katibi Şərəf Rəşidovun Nikolay Xruşova
ünvanlandığı tərifl ər çap olunub:
“Nikita Serqeyeviç Özbəkistanda dörd dəfə olub və
hər dəfə də onun gəlişi bizim kadrlar üçün böyük məktəb
olub. Sovet pambıqçılığında, elə xalq təsərrüfatının
digər sahələrində də bütün köklü dəyişikliklər yoldaş
32
Xruşovun adı ilə bağlıdır. İndi pambıqçılığın möhkəm
texniki təkamül üzərində inamla inkişaf etməsinə görə
biz məhz Nikita Serqeyeviçin müdrikliyi, cəsarəti və
prinsipiallığına, onun pambıqçı əməyini yüngülləşdirmək
səylərinə borcluyuq. Məhz bu qayğılar sayəsində
bizim respublika bu beşillikdə vətənimizə ötən beş il
ərzindəkindən 2 milyon 200 min ton çox pambıq verib.
Özbəkistan xalqı bütün qəlbi ilə, təmiz ürəklə Nikita
Serqeyeviçi özünün ən yaxın dostu, əziz və sevimli
müəllimi adlandırır...”
Hələ Şərəf Rəşidov hakimiyyətdə olarkən, onun tabeliyində
olan işçilərdən biri – partiyanın Daşkənd vilayət komitəsinin
təşkilati işlər şöbəsinin müdir müavini Uali Usmanov vilayət partiya
konfransında Xruşova həddən artıq tərif yağdırdığı üçün öz rəhbərini
kəskin tənqid etmişdi. Rəşidov isə 20
dəqiqə ərzində Usmanova
cavab nitqində özünə haqq qazandırmağa çalışmışdı.
Həmin vaxtdan artıq 50 il keçib. Və əgər o zaman Xruşova
səslənən tərifl əri Qazaxıstanın bu günkü hakimiyyət inhisarçılarına
yönələn yaltaqlıqlarla müqayisə etsək, şübhəsiz ki, keçmişdəkilərin
bu sahədə çox geridə qaldıqlarını görərik. Qazaxıstanın dövlət
başçısının tərifl ərlə göylərə qaldırılması mexanizmi respublikanın
bütün kanallarında saat kimi işləyir. Bəzi qəzet və jurnallar ölkə
başçısını tərifl əmək tendensiyasını elə əxz ediblər ki,
onlarla keçmiş
Sovet İttifaqının heç bir nəşri müqayisə edilə bilməz. Məsələn,
Xruşovun və ya Brejnevin vaxtında heç bir telekanalda onlara həsr
olunmuş poema və ya mahnı translyasiya olunmurdu. Bizdə isə
mədhiyyə xarakterli poema, mahnı və şeirlər o qədər geniş yayılıb
ki, artıq əhalini bezdirməyə başlayıb.
Ən təəccüblüsü isə budur:
“İpə-sapa yatmayan parlamentin buraxılması
təşəbbüsü ilə çıxış edərsənsə, deputat olarsan. Görkəmli
33
müxalifətçiləri mühakimə edə bilsən, vilayət məhkəməsinin
sədri olarsan. Prezident haqqında poema yazsan, dövlət
mükafatı alarsan və ya başqa imtiyazlardan yararlanarsan.
Niyə prezident Administrasiyası bütün məmurlara
öz çıxışlarında hökmən prezidentin müstəsna rolunu
vurğulamağı (KİV-də bu barədə məqalə dərc olunub)
təkidlə məsləhət görür? Televizorda hansı məmur çıxış
edirsə, hamısı sanki əzbərlədikləri bir ifadəni işlədirlər:
“Bütün bunlar bizim prezidentimiz Nursultan Abişeviç
Nazarbayevin şəxsən özünün göstərişi ilə həyata
keçirilir”. İstər zavodun təməlqoyma mərasimi, istərsə də
yanacaqdoldurma məntəqəsinin açılışı olsun...
...Prezident bilirmi ki, ölkədə bütün adlar dəyişdirilərək
əvvəlinə “Nur” əlavə olunur. Partiya adlarından tutmuş
bazar və ya qəlyanaltıxanalara kimi. Almatıda bu
yaxınlarda yeni bir lövhə gördüm “Nurkredit”...
Amirjan Kosanov
ÜSDP sədrinin birinci müavini
(«Seçilməyən partiya və ya bir müsahibənin qeydləri».
«Tasjarqan», 18 mart 2009-cu il.)
Həqiqətən də “nur” sözü ilə başlayan küçə, kafe, restoran
və mağaza adları sürətlə dəbə minməyə başlayıb. Çünki, dövlət
başçısının adı Nursultandır.
Nur – Nursultanın işığıdır və hamıya işıq saçır,
Hər bir kafe, mağaza Nur sözü ilə başlayır –
Dövrümüzün möcüzəsi!
“Nur-sayran”a və “Nur-bak”a
Sən inamla gəl,
“Nur-Astana” qiymət versə -
“Nur-şattık” görərsən sən.
“Nur-Mubarak” və “Nur-Məscid”
34
Xeyir-duası alsan,
“Nurbank”-a əgər getsən – “Nur Otan”-da
ilham al,
Onun “Nur-Sunkara”-sından
Nüfuz və hörmət qazan,
“Nur-Almatı” və “Nur-Tau”
Göz bəbəyi kimi qoru,
“Nur-media” və “Nur-nura” üçün
Xoş sözlə bölüş.
Hakimiyyəti incidən ağılsızları
Xəbərdar et –
“Nurtank”dan atəş açaraq,
Onları başımızdan rədd et.
Sonra “Nurkredit”-i öz himayədarına çevirib,
“Nur-demalıs” evində sən dincələ bilərsən!
Əlbəttə, hamıya aydındır ki, heç kim dövlət başçısından belə
bir tapşırıq almayıb ki, bütün mədəniyyət evləri, küçələr, restoranlar,
kafelər və mağazaların adları onun adının birinci hissəsi ilə başlasın.
Amma, hakimiyyətə sadiqliklərini nümayiş etdirməyə çalışan iş
adamları, sahibkarlar hədsiz yaltaqlıq sahəsində əsl sənətkarlıq nü-
mayiş etdirirlər...
Mənim “Yeddinci hissin təsiri altında” kitabımda belə bir fi kir
var:
“2007-ci ildə bizim növbəti görüşlərimizdən birində
Çingiz Aytmatov dedi: “Muxtar, bu yaxınlarda mən bi-
zim çox illər əvvəl birlikdə yazdığımız kitabı əvvəldən
axıra kimi bir də oxudum. Həmişə fi kirləşirdim ki, niyə
görüşlər zamanı insanlar məhz bu kitab haqqında daha çox
soruşurlar? Sən demə bu çoxplanlı essedə təkcə bizim şəxsi
taleyimizdən söhbət getmir. Orda müasir dövrün tələbləri
ilə toqquşan cəmiyyətimiz, milli maraqlar, doğma tarix,
məhəbbət haqqında düşüncələr yer alıb. Kitabda kişilik
