Книга переведена и издана заказу фонда поддержки по политики тюркоязычных государств
vanların, dənizdə isə bütün balıqların hökmdarı, Britani-
Yüklə 1,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
38 vanların, dənizdə isə bütün balıqların hökmdarı, Britani- ya imperiyasının Afrikada, o cümlədən Uqandadakı fate- hi” adlandırırdı. Amma, tarixə yarım milyon həmvətənini o dünyaya göndərməsi ilə düşüb. ABŞ prezidenti Cimmi Karter onun haqqında demişdi: “Uqandanın başçısı çox id- bar xüsusiyyətlərə malikdir və bu xüsusiyyətlər bütün sivil dünyanın ürəyini bulandırır”. Amin öz rəqibləri – müx- alifət nümayəndələrinin ətini yeməyə adət etmişdi. Onun nəhəng soyuducusunda illərlə siyasi rəqiblərinin kəllələri saxlanılırdı. O, hətta belə bir aforizmin müəllifi dir: “Hər bir dövlətdə elə insanlar var ki, qayda-qanun naminə onlar məhv edilməlidir”. ŞAXANOV. Zənnimcə Afrika diktatorları arasında ən hakimiyyətpərəst təlxək Mərkəzi Afrika Respublikası- na 14 il rəhbərlik etmiş Jan-Bedel Bokassadır. 18 arvadı və 77 övladı olan bu diktator da özünü “daimi prezident” və “Allahın yerdəki nümayəndəsi” elan etmişdi. Onun imperator kimi tacqoyma mərasimi ölkəyə 22 milyon ABŞ dollarına başa gəlmişdi: qartal formasında, üzərində 2 min brilyant olan qızıl tac, qızıl və brilyantlarla bəzədilmiş və bahalığına görə Ginnesin rekordlar kitabına düşmüş ayaqqabı, bahalı daş-qaşla bəzədilmiş “İmpera- tor Napoleon” ordeni və s... Zülmkarın sifarişi ilə hazır- lanan və müxtəlif ölkələrdən onun üçün gətirilən orden və medalların sayı SSRİ-nin rəhbəri Brejnevin mükafat- larından da çox idi. Bu yerdə Makiavellinin sözləri yada düşür: “Hökmdar nə qədər fərsizdirsə, onun mükafatları və şan-şövkəti bir o qədər çox olur”. Bokassanın şəxsi heyvanxanası da var idi. Onun si- yasətinə qarşı çaxan insanları o, bu zooparkdakı şirlərə, timsahlara yedizdirirdi. Bu heyvanlara cəsarətlə müqa- vimət göstərənləri isə xüsusi hörmət və ehtiram əlaməti 39 olaraq doğratdırıb bişirir və özü yeyirdi. Güman edirdi ki, belə etdikdə bu qoçaq insanların gücü ona keçir. Bir dəfə onun siyasi kursu ilə razılaşmayan naziri xəlvətcə öldürürlər. Düşməninin ətini yemə mərasiminə Bokassa digər nazirləri də çağırır. Əlbəttə ki, onlar öz həmkar- larının ətini yediklərini bilmirlər. Bokassa rəsmi surətdə bunu elan etdikdə isə, binəvalar nə edəcəklərini bilməyərək çaşqın vəziyyətdə qalıblar. Bu hadisə 20-ci əsrin ən böyük yazıçılarından biri, Nobel mükafatı laureatı Qabriel Qar- siya Markesin “Patriarxın payızı” əsərində öz əksini tapıb. Sovet İttifaqına səfəri zamanı Bokassa görür ki, kom- munist partiyasının rəhbərləri, xüsusən də Brejnev yüksək vəzifəli qonaqları bərk qucaqlayıb öpürlər. Onu müşay- iət edən şəxslərə deyirdi: “Brejnevin əzələlərinin sıxlığına fi kir verin”. Vətəninə qayıtdıqdan sonra isə o, tabeliyində olan hər bir naziri möhkəmcə öpərək: “bu hər bir insanın dərisinin dadını bilmək üçün əla üsuldur”. Bunu eşidən nazirlər qorxudan əsirdilər. Biz əvvəldən demişdik ki, Bokassanın 18 arvadı, 77 oğul və qızı olub. Bu varislərin hər birinin sinəsində üzərində atalarının şəkli olan qızıl nişan olurdu. Bu, on- ların qanuni varis olmalarının təsdiqi idi. Oğullarının 12 yaşı tamam olduqda isə onlar qarşılarına çıxan istənilən qadına (hətta nazirlərin, generalların və ya səfi rlərin ar- vadlarına da) təcavüz etmək ixtiyarına malik idilər. Müqa- vimət göstərən qadınlar həbsxanaya salınırdılar. Uşaqlarının ərköyünləşdirilməsi cəhətdən Bokasso hamını geridə qoyub. Bir dəfə onun Əhməd adlı 4 yaşlı oğlu tez-tez “Porşe” deməyə başlayıb. Dərhal ona içəri- si və çölü qızılla işlənmış çox bahalı “Porşe” avtomobili gətirirlər. Amma, uşaq sevinmək əvəzinə bərkdən ağlamağa başlayır. Sən demə o, oyuncaq maşın istəyirmiş. Uşağın arzusunun nədən ibarət olduğunu anlamayan tərbiyəçi 40 dərhal cəzalandırılır və işdən qovulur. Uşaqlardan biri isə bir dəfə tüfənglə oynayarkən öz tərbiyəçisini güllələyir. Nəticədə “ciddi cəzalandırılır”. Ona düz bir həftə çayını şirin eləməyə icazə vermirlər. 1979- cu ilin yanvarında Bokasso fərman imzalayır. Bu fərmana görə məktəblilər və tələbələr yaxalarında prezidentin şəkli olan xüsusi forma geyinməli idilər. Bu formasız uşaqlar dərsə buraxılmırdılar. Yeni qaydadan narazı qalan gənclər dinc etiraz nümayişinə çıxırlar. İm- peratorun qvardiyası cavanlardan 200 nəfəri tutaraq həbsxanaya atır. Saxlanılanların əksəriyyəti həbsxanadakı işgəncələrə və dözülməz şəraitə dözməyərək ölür. Bokas- so şəxsən öz əlləri ilə 18 gənci boğub öldürür. İkinci gün isə tutulan uşaqlardan 30 nəfəri yük maşınının kuzovun- da Bokassanın sarayına gətirirlər. Ölkə başçısının əmri ilə onları üzü üstə yerə uzanmağa məcbur edirlər. Tam sərxoş vəziyyətdə olan Bokassa sürücüyə əmr edir ki, yük maşını ilə yerə uzanan insanların üstündən keçsin. Sürücü imtina edir. Onda Bokasso özü sükan arxasına keçərək gənclərin bədəni üzərindən bir-neçə dəfə o tərəf bu tərəfə keçir. Son- ra isə tələf etdiyi uşaqların ətini öz nəhəng soyuducusuna yığmaq barədə göstəriş verir. Amma, bu qansızlıq ona baha başa gəlir. Bir qədər sonra Fransanın bir başa müdaxiləsi ilə Bokassa devrilir və xaricə qaçmağa məcbur olur. Müasir ölkə başçılarının əksəriyyəti öz çatışma- zlıqları ilə bir-birilərinə oxşayırlar. Təəssüf ki, onların öz ölkələrində və dünyada “böyük hörmət-izzətə” layiq görülmələri barədə bəlağətli söhbətləri arxasında belə ey- bəcərliklər gizlənir...” “Uçurum üzərində ovçu fəryadı” kitabı yazılarkən həyat və fəaliyyətləri barədə bizdə kifayət qədər məlumat olan prezidentlər N. Nazarbayev və Ə. Akayev hərəsi öz ölkəsinə 3-4 il idi ki, rəhbərlik Yüklə 1,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|